Қартқожа Жананұлы Тоғанбаев

Қартқожа Жананұлы Тоғанбаев (1896, қазіргі Павлодар облысы Баянауыл ауданы – 28.2.1938, Алматы) – қоғам қайраткері.

Арғын тайпасының Сүйіндік руының Қаржас бөлімінен шыққан. Ауыл мектебін, орыс-қазақ мектебін (Баянауыл), мұғалімдер курсын (Павлодар), Омбы рабфагын (1927), Томск технологиялық институтын (1931) бітірген. 1916 жылғы ұлт-азаттық көтеріліске қатысқан, 1-дүниежүзілік соғыстың қара жұмысына алынған.

1917 – 20 ж. Алаш қозғалысының қайраткері, Баянауылда кеңес қызметкері, ревком мүшесі болды. 1920 – 26 ж. Далба, Қызылтау болыстарында мектеп мұғалімі, Қызылжарда мұғалімдер курсының оқытушысы (1926), 1931 – 33 ж. “Қазақ” баспасының жауапты редакторы, зоотех.-малдәрігерлік институтында оқытушы, 1933 – 37 ж. Алматыдағы жоғары ауыл шаруашылық мектебінің оқытушысы, Қазақтың марксизм-ленинизм ғылыми-зерттеу институтының аудармашысы, редакторы қызметтерін атқарды. “Халық жауы” деп айыпталып, саяси қуғын-сүргін құрбаны болды. 1958 ж. ақталды.

Тоғанбаев қоғамтану, геометрия, физика, ауыл шаруашылығын механикаландыру және электрлендіру оқулықтарын, ауыл шаруашылық машиналары жөніндегі ғылыми-техникалық әдебиеттерді аударған. Тоғанбаевтың өмірі мен қызметі Ж.Аймауытовтың “Қартқожа” (1926) романында суреттелген.

Сыртқы сілтемелер

• ҚАРТҚОЖА ТОҒАНБАЕВ: ӨТКЕН КҮНДЕР ЖАҢҒЫРЫҒЫ Мұрағатталған 18 мамырдың 2015 жылы.
• «Қартқожа» романындағы замана шындығы
• Алаш қозғалысы