Қасым-Жомарт Тоқаев отбасы
Қазақстанның екінші президенті (2019 жылдан бері) және Қауіпсіздік кеңесінің қазіргі төрағасы (2022 жылдан бері) Қасым-Жомарт Тоқаевтың отбасы Ұлы жүздің Жалайыр тайпасынан шыққан.[a] 1980 жылдары[b] Тоқаев Надежда Давыдовнаға үйленді де, олардың жалғыз ұлы Тимур Тоқаев дүниеге келді.
| Қасым-Жомарт Тоқаевтың отбасы | |
.jpg) Қасым-Жомарт Тоқаев, 2024 жыл | |
| Түрі | |
|---|---|
| Елі | |
| Негізін салушысы | |
| Қазіргі басы | |
| Титулдары |
Қазақстан президенті |
| Мүшелері |
Қасым-Жомарт Тоқаев, Надежда Тоқаева, Тимур Тоқаев, Қарлыға Ізбастина, басқалары |
| Байланысты мүшелері |
Теміртай Ізбастин, Дана Медеуова, Мұрат Нұртілеу, басқалары |
| Ұлты | |
Тоқаевтар отбасы Қазақстан саясаты, дипломатиясы мен бизнесіндегі ірі ықпалы бар Ізбастиндер әулетімен байланысты; әулет басы Теміртай Ізбастин Тоқаевқа күйеу бала болып келеді. Ізбастин — Қазақстанның Болгариядағы бұрынғы елшісі және бірнеше бай кәсіпкерлердің әкесі.
Өз отбасы
өңдеуҚасым-Жомарт Тоқаев Ұлы жүздің Жалайыр тайпасы Күшік руынан шыққан.[a]
Надежда Тоқаева
өңдеуТоқаевтың жалғыз және бұрынғы әйелі Надежда Тоқаева 1957 жылғы 27 қыркүйекте Кеңестік Ресейдің Свердловск облысындағы Төменгі Тагил қаласында туған. Ұлты — ашкеназ еврей.[3] Оқуын Мәскеу тарих және мұрағат институтында бітірген.
Надежда Давыдовна күйеуі президенттігінің басына қарай, шамамен 2020 жылы Тоқаевпен ажырасты.[b] 2005 жылы Тоқаева Мәскеуде тұрғын үйді жалға беретін жеке кәсіпкер ретінде тіркелді. Қасым-Жомарт Тоқаевпен ажырасуына Тоқаеваның ресейлік азаматтығы себеп болған деген болжамдар бар.[1]
Тимур Тоқаев
өңдеуҚасым-Жомарт пен Надежда Тоқаевтардың жалғыз ұлы Тимур Тоқаев[4][5][6] 1984 жылғы 15 ақпанда туған. Тимур Қасым-Жомарт Тоқаев президенттігінің басында, 2019 жылы тегін Кемел деп ауыстырды.[7] Қазір ол атасы Кемел Тоқаевтың қорына ие.[8]
Тимур Кемел — Леман колледжінің (Женева, Швейцария), Вебстер университетінің (Беллевю, Швейцария) және Ресей Сыртқы істер министрлігі Дипломатиялық академиясының түлегі, саясаттану ғылымдарының кандидаты (2009 жылдан бастап). Әйелі — Елдана Сейітқәліқызы Шалабаева (Бәтима Зәуірбекова мен Сейітқәлі Шалабаевтың қызы).[9][10][11]
Ата-анасы
өңдеуКемел Тоқаев
өңдеуҚасым-Жомарт Тоқаевтың әкесі Кемел Тоқаев 1923 жылғы 2 қазанда дүниеге келген. Ол — кеңестік жазушы, «қазақ детективінің атасы»[12] және Ұлы Отан соғысының ардагері.[13] Ұлының президенттігі кезінде Кемел Тоқаевтың әдебиеті жаңа назарға тап болып, жазушыға берілген мақтаулар өсе кетті. Мәдениет және ақпарат министрі Аида Балаева Тоқаевтың шығармашылығын «қазақ әдебиетінің алтын қорына қосылатын құнды қазына» деп те атады. Бұл сияқты өзгерістерді кіші Тоқаев президенттігімен байланыстырған Азаттық радиосы оны «кемелдену» деп, жазушы Тоқаев айналасында жеке басықа табыну пайда болмақ деп уайымдады.[14]
Кемел Тоқаев 1920 жылы туған ағасы Қасым Болтаевпен бірге ерте жетім қалды. 1942 жылғы 22 ақпанда Болтаев Ұлы Отан соғысының құрбаны болған. Кемел Тоқаев пен Тұрар Шабарбаева некесінен ұл бала туғанда, оған Болтаевтың Қасым есімі мен Шабарбаеваның өзі берген Жомарт есімдері берілді.[15]
Тұрар Шабарбаева
өңдеуҚасым-Жомарт Тоқаевтың анасы, Тұрар Шабарбаева (1931–2000) Алматы шет тілдері педагогикалық институтында жұмыс істеген.[16]
Қасым-Жомарттың ағайындысы Бақытбек[17] және қарындастары Қарлыға[18] мен Қарлығаш[13][19] бар.[c]
Өзге де туыстары
өңдеуІзбастиндер әулеті
өңдеу- Тағы қараңыз: Теміртай Рымтайұлы Ізбастин
Тоқаевтың қарындасы Қарлыға Ізбастина қазақстандық дипломат пен кәсіпкер Теміртай Рымтайұлы Ізбастинге үйленген.[18] 2017 жылғы қарашада[21] Тоқаев Ізбастинды Қазақстанның Болгариядағы елшісі етіп қайта тағайындады. 2022 жылғы 9 желтоқсанда ол бұл лауазымынан айырылды.[22] Ізбастин дипломатиямен 1994 жылдан айналысып келеді.[18] Ізбастинның балалары мемлекеттік қызметте болып жатады, бизнеспен айналысады.[8]
Ізбастиннің бір қызы, саяси ғылымдар докторы мен бұрынғы проректор және кенші Дана Теміртайқызы Медеуова Қазақстанда да, Болгарияда да бизнес жасайды. Болгарияда ол Dami Investment, Dami International және SD Property Investments компанияларына, Астанада «Сал-сері» арт-галереясына және Funny school балаларды дамыту орталығына ие. Чехияда бауыры Бекет Ізбастинмен Дана Теміртайқызының жылжымайтын мүлікті жалға беретін екі компаниясы бар. Медеуованың жеке кәсіпкерлік шотына 2021 жылы ғана 55 жарым миллиард теңге қаржы түскен.[8]
Қаңтар оқиғасынан кейін Ізбастинның ұлы Қаныш Ізбастин Бәйтерек ұлттық холдингі басқарма басшысының бірінші орынбасары қызметінен кетті. Қаныш — аты-шулы Қорғас ісінен кейін отставкасын жариялауға мәжбүр болған Қозы-Көрпеш Кәрібозовтың күйеу баласы. Бұрын Ұлттық қауіпсіздік комитеті төрағасының орынбасары болған. Әйелінің Майамида 136 шаршы метрлік пәтері бар.[8]
Теміртай Ізбастиннің кенже ұлы Бекет Ізбастин — ҚазМұнайГазға қарасты PSA компаниясының бас директоры. Бұл — жылдық бюджеті 1 триллион теңгеден асатын ірі мекеме.[8]
Мұхамед Ізбастин — кәсіпкер. Мұхамед 2022 жылы Қазақстан халқына қорына 100 миллион теңге аударған. Таза кірісі жүз миллиондап саналды, нағашысы Тимур Кемелмен бірге жұмыс істейді.[8]
Иелігі
өңдеуҚасым-Жомарт Тоқаев есіміне жазылған Алматының Алмалы ауданында ауданы 1 500 астам шаршы метр үй мен 3 000 шаршы метр жер бар. 2022 жылғы ақпанның басына қарай осы үй сатылып жатқан, оның сол кездегі бағасы 1 миллиард 900 миллион теңге еді. Тоқаевтың бұл үйге дәл қазір иелік ететінін риэлтордың жоққа шығарғанына қарамастан, Азаттық радиосының зерттеуінше бұл жер сол кезде Тоқаев атына әлі де жазылған болатын.[8]
Алматыдағы Абай даңғылы мен Желтоқсан көшесінің қиылысында орналасқан Сыртқы істер министрлігінің бұрынғы ғимаратына Тоқаев қарындасы Қарлыға Ізбастинаның Meerbusch компаниясы иелік етеді. Компания бұл үйді өз шын бағасымен салыстырғанда аса төмен саналатын 280 миллион теңгеге алды. Компания құрылтайшыларының қатарында Ізбастинаның қызы Дана Медеуова да бар.[8]
1998 жылы Тоқаевтың әйелі Надежда Тоқаева саяси тұрғыдан әшкереленген тұлға ретінде танылмағанына қарамастан ұлы Тимурмен бірге Credit Suisse банктік шотын ашты. 2005 жылы Тоқаева шотындағы ақша 1.5 миллион АҚШ долларын құрап, шыңына жетті. Күйеуі Біріккен Ұлттар Ұйымының Женевадағы кеңсесінің бас директоры болғанынан кейін 2012 жылы есепшот жабылды да, отбасы Британдық Вирджин аралдарында 5 миллион доллар активтерімен бірге Женева мен Мәскеудегі 7.7 миллион долларлық мүліктері бар оффшорлық компаниялар ашты.[23]
Тоқаевтардың ұлы Тимур Кемел (туғанында Тоқаев)[7] — Мұрат Нұртілеу інісі Шалқар Нұртілеудің бизнес-серіктесі. Кемел иеленетін «Фортиус» компаниясына бұрын Шалқар Әбуғалиұлы иелік ететін. Мұрат Нұртілеудің өмірбаяны мен Тоқаев өмірбаяны арасындағы ұқсақтықтардан Мұрат Әбуғалиұлы «Тоқаевтың сенімді адамы» деп те аталып кетті.[8] Кемел — бүкіл Шығыс Қазақстан облысын энергиямен қамтамасыз ететін компанияның жанама түрдегі құрылтайшысы. Тимурдың жиені Мұхамед Ізбастин бұл директорлар кеңесіне мүше болып кіреді. «Біріккен энергосервистік компанияның» 2021 жылғы қаржылық пайдасы 138 миллиард теңге еді.[8] 2013 жылы Теміртай Ізбастиннің ұлы Мұхамед Тимурмен бірге Атырау облысында «Аби Петролеум Кэпитал» компаниясының құрылтайшылары болды.[18]
Мүшелері
өңдеуКесте
өңдеу| Тоқай | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Кемел Тоқаев | Тұрар Шабарбаева | Қасым Болтаев | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Надежда Тоқаев | Қасым-Жомарт Тоқаев | Қарлыға Ізбастина | Теміртай Ізбастин | Қарлығаш Тоқаева | Бақытбек Тоқаев | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Тимур Кемел | Елдана Шалабаева | Дана Медеуова | Қаныш Ізбастин | Мұхамед Ізбастин | Бекет Ізбастин | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Тізім
өңдеу| Туғаны | Қайтыс болғаны |
Аты-жөні | Қасым-Жомарт Тоқаевқа туыстығы |
Лауазымы | Мамандығы | Мемлекет | Дереккөз | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Өз туыстары | ||||||||
| 1923 | 1986 | Кемел Тоқаев | Тоқаевтың әкесі | — | жазушы |  КСРО
|
[24] | |
| 1931 | 2000 | Тұрар Шабарбаева | Тоқаевтың анасы | КСРО Қазақстан
|
||||
| 1953 | Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев | Өзі | Қазақстан президенті (2019 бастап) Сенат төрағасы (2013–2019) Сыртқы істер министрі (2002–2007) (1994–1999) Премьер-министр (1999–2002) |
дипломат, саясаткер | КСРО Қазақстан
|
|||
| 1957 | Надежда Давыдовна Тоқаева | Тоқаевтың ажырасқан әйелі | Қазақстанның бірінші ханымы (2019–2020)[b] |
кәсіпкер |  Ресей
|
[1] | ||
| 1984 | Тимур Қасымжомартұлы Кемел | Тоқаевтың ұлы | — | кәсіпкер | Ресей
|
[8] | ||
| 1984 | Елдана Сейітқәліқызы Кемел (Шалабаева) | Тоқаевтың келіні | Қазақстан
|
[25] | ||||
| Қарлығаш Кемелқызы Тоқаева | Тоқаевтың қарындасы | КСРО Қазақстан
|
[13][19] | |||||
| Бақытбек Кемелұлы Тоқаев | Тоқаевтың інісі | КСРО Қазақстан
|
[17] | |||||
| 1956 | Қарлыға Кемелқызы Ізбастина | Тоқаевтың қарындасы | — | кәсіпкер | Қазақстан
|
[8][26] | ||
| Басқа туыстары | ||||||||
| 1957 | Теміртай Рымтайұлы Ізбастин | Тоқаевтың күйеу баласы, Қарлыға Ізбастинаның күйеуі | Болгариядағы елші (2009–2022) |
дипломат | Қазақстан Болгария
|
[8] | ||
| 1979 | Дана Теміртайқызы Медеуова | Теміртай Ізбастинның қызы | — | кенші, саясаттанушы, кәсіпкер | Қазақстан Болгария
| |||
| 1982 | Қаныш Теміртайұлы Ізбастин | Теміртай Ізбастинның ұлы | Бәйтерек холдингі басшысының орынбасары (–2022) Ұлттық қауіпсіздік комитеті төрағасының орынбасары |
саясаткер, кәсіпкер | Қазақстан
| |||
| 1983 | Мұхамед Теміртайұлы Ізбастин | Теміртай Ізбастинның ұлы | — | кәсіпкер | Қазақстан
| |||
| 1985 | Бекет Теміртайұлы Ізбастин | Теміртай Ізбастинның ұлы | — | саясаткер, кәсіпкер | Қазақстан
| |||
Ескертпелер
өңдеу- ↑ a b Данияр Әшімбаев пен Виталий Хлюпин жазуынша, Тоқаевтың әкесі Кемел Тоқаев Ұлы жүздің Жалайыр тайпасынан шыққан. Қазақ дәстүрі бойынша Тоқаевтың өзі, оның ағайындылары мен баласы да сол руға жатады.[2]
- ↑ a b c Тоқаевтардың нақты үйленген, не ажырасқан жылдары белгісіз. 2019 жылы Тоқаевтың қолында жүзік байқалды, алайда кейінгі суреттерде ол жоқ болды, сондықтан да Тоқаевтардың 2019 жылдан кейін ғана ажырасқан деген болжам бар.[1]
- ↑ Тұрар Шабарбаева мен Кемел Тоқаевтың төрт баласы болғаны белгілі.[20] Қанат есімді Тоқаевтың ағайындысы бар болғаны расталмаған.
Дереккөздер
өңдеу- ↑ a b c d Добрынин, Сергей және Крутов, Марк "Кемел мырза". Тоқаев отбасын Ресеймен не байланыстырады? (қаз.). Азаттық радиосы (13 қаңтар 2022). Тексерілді, 2 тамыз 2024.
- ↑ Әшімбаев, Д.Р.; Хлюпин, В. Н. Қазақстан: билік тарихы. Қайта құру тәжірибесі = Казахстан: история власти. Опыт реконструкции — Алматы: Credos, 2009. — Б. 920.
- ↑ Касым-Жомарт Токаев стал вторым президентом Республики Казахстан 20 марта 2019 года (22 наурыз 2019). Тексерілді, 2 тамыз 2024.
- ↑ Жена, сын и отец президента Токаева - кто они? (орыс.). Aktobe Times (29 марта 2019). Тексерілді, 2 тамыз 2024.
- ↑ Токаева Надежда Давыдовна: какова биография, возраст, фото, соцсети?. androha.ru (22 наурыз 2019).
- ↑ Токаева Надежда Давыдовна: какова биография, возраст, фото, соцсети? (орыс.). Культурная Москва (21 марта 2019).
- ↑ a b Тоқаевтың ұлы тегін Кемел етіп өзгертті (қаз.). kaz.zakon.kz (3 желтоқсан 2019). Тексерілді, 25 қараша 2024.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Қайыртайұлы, Манас Азаттық зерттеуі: Тоқаевтың Алматыдағы құпия үйі. Туыстарының бизнесі (қаз.). Азаттық радиосы (19 сәуір 2022). Тексерілді, 23 қараша 2024.
- ↑ Сошников, Андрей; Добрынин, Сергей; Крутов, Марк және Баранюк, Юрий Мистер Кемел. Как семья Токаева связана с Россией (орыс.). Азаттық радиосы (12 января 2022). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
- ↑ Касым-Жомарт Токаев - биография, новости, личная жизнь (орыс.). stuki-druki.com (11 января 2022). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
- ↑ Тихонов, Алексей The Presidents' Beloved City (ағыл.). kz.expert (7 May 2019). Мұрағат көшірмесі 5 наурыздың 2021 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Ниязбек, Рафаэль Қазақ детективінің атасы - Кемел Тоқаев (қаз.). Егемен Қазақстан (2 қазан 2018). Тексерілді, 25 қараша 2024.
- ↑ a b c Славный сын Жетысу | Номад | 22.10.2013 (орыс.). nomad.su. Тексерілді, 1 қараша 2019. Мұрағат көшірмесі 2 шілденің 2018 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Риклтон, Крис Тағы да жеке басқа табыну ма? Президенттің әкесі Кемел Тоқаевқа мадақ неге жиі айтылып кетті? (қаз.). Азаттық радиосы (27 қараша 2023). Тексерілді, 25 қараша 2024.
- ↑ Гаранин, Григорий Касым-Жомарт Токаев: Чтить память - священный долг (орыс.). time.kz (9 мая 2023). Тексерілді, 27 қараша 2024.
- ↑ Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев (қаз.). Қазақстан президентінің ресми сайты. Тексерілді, 27 қараша 2024.
- ↑ a b Тоқаев 70-ке толды: президенттің сирек кездесетін суреттері мен қызықты деректер (қаз.). SPUTNIK (17 мамыр 2023). Тексерілді, 27 қараша 2024.
- ↑ a b c d Тоқаев өзінің күйеу баласын Қазақстанның Болгариядағы елшісі етіп тағайындады (қаз.). Азаттық радиосы (1 қараша 2019). Тексерілді, 25 қараша 2024.
- ↑ a b Токаева, Карлыгаш Кемелевна, Российско-казахстанский геостратегический альянс в становлении неконфронтационной системы региональных отношений в Центральной и Средней Азии : диссертация (орыс.). search.rsl.ru. Тексерілді, 1 қараша 2019. Мұрағат көшірмесі 1 қарашаның 2019 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Книга об отце (орыс.). elibrary.kaznu.kz. Тексерілді, 27 қараша 2024.
- ↑ Теміртай Ізбастин Қазақстанның Болгариядағы елшісі болып тағайындалды (қаз.). Егемен Қазақстан (1 қазан 2019). Тексерілді, 25 қараша 2024.
- ↑ Тоқаев, Қасым-Жомарт Мемлекет басшысының Жарлығымен Теміртай Рымтайұлы Ізбастин Қазақстан Республикасының Болгария Республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі лауазымынан босатылды (қаз.). Қазақстан президентінің ресми сайты (9 желтоқсан 2022). Тексерілді, 25 қараша 2024.
- ↑ The Offshore Secrets of Kazakhstan's President Tokayev (ағыл.), occrp.org. Тексерілді 21 ақпанның 2022.
- ↑ Кемель Токаев (орыс.). kemel-qalamger.kz. Тексерілді, 25 қараша 2024.
- ↑ «Высокое искусство по высокой цене». Как Токаевы ремонтировали зал в Женеве и обогатили родню (орыс.). Азаттық радиосы (30 сентября 2022). Тексерілді, 27 қараша 2024.
- ↑ Избастин Темиртай Рымтаевич (персональная справка) (орыс.). online.zakon.kz. Тексерілді, 27 қараша 2024.