Zarinabatyr

(?_?) Сәлем Zarinabatyr, Уикипедияға қош келдіңіз! ← Көп тілді Уикипедия біз бірге жазатын және бірге дамытатын ашық энциклопедия. Уикипедия 2001 жылы ашылған, ал қазақ тіліндегі бөлімі 2002 жылы іске қосылды. Қазақша Уикипедияда барлығы 238 220 мақала бар. ← Уикипедия — әлемдегі екпінді дамыған интернет тораптарының бірі болып табылады. Біз әлемде ең ірі және кең қамтитын энциклопедияны құруға ниеттіміз. Қазіргі уақытта біздің барлық тіл тарауларымызда қырық миллионнан аса мақала бар. Қазақша Уикипедияның дамуына өз үлесіңізді қосыңыз! ← Өз аккаунтыңыз үшін гаджеттері іске қоса аласыз. Уикипедия туралы көбірек таныстырым: Уикипедия туралы Жиі қойылған сұрақтар Уикипедия:Жиі қойылатын сұрақтар бетінде жинақталған. Егер Уикипедия мақалаларынан қателер кездестірсеңіз бізге хабарлаңыз: Қате туралы хабарлау Егер бұл беттерді қарасаңыз бастағанда жақсы болады: Ереже беттері Ережелер мен нұсқаулар Уикипедия:Бес шарт Уикипедия — бұл энциклопедия Уикипедия:Авторлық құқықтар Бейтарап көзқарас Мақалалардың аталуы Мақаланың тексерілмелдігі Сенімді дереккөздер Маңыздылық Консенсус Жедел жою сынбағалары Жоққа шығару Сыпайылық Анықтама және нұсқау беттері Глоссарий Өңдеу құралдары үстелі Сілтемелер Сыртқы сілтемелер Интеруики Уикидің негізгі синтаксисі Жиі қойылатын сұрақтар Жиі кездесетін қателер Өңдеу бойынша нұсқаулық Өңдеменің түйіндемесі Гаджеттер Қысқа сілтемелер тізімі Форумда сұрақ қою Жеке бетіңізге юзербокстарды қолдана отырып өзіңіз туралы таныстыру жазыңыз және талқылау бетіңіз арқылы басқа қатысушылармен байланыс жасай аласыз және хабарламалар жібере аласыз. Мақалаларға қолтаңба қойылмайды, егер Уикипедия форумдарында немесе талқылау беттерінде талқылауға қатысқыңыз келсе қолтаңба қойыңыз. Басқа қатысушыларға хабарлама жібергенде/жауап бергенде келесі нұсқауларға еріңіз: Қатысушының талқылау бетіне өткен соң оң жақ жоғарыда тұрған тақырып қосу деген батырманы басыңыз; Хабарламаңыздың тақырыбын жазыңыз; Хабарламаңыздың соңына қолтаңбаңызды қою үшін ~~~~ дегенді теріңіз немесе өңдеу құралдары үстеліндегі () батырмасын басыңыз. Бұл сіздің қатысушы есіміңіз бен жауап берген уақытыңызды автоматты түрде жазып береді. Егер анықтама көмек керек болса, көмек көрсетуге даяр қатысушылар мен администраторлардан сұраңыз немесе өзіңіздің талқылау бетіңізге {{Көмек қажет}} үлгісін үстеңіз сонда кейбір қатысушылар аз уақытта сұрауыңызды көріп, жауабын беруі мүмкін. Нұсқаулық бойынша қатысушы жеке бетіңізді бастаңыз: Қатысушы бетімді бастау Уикипедияның кез келген бетінің оң жағында іздеу жолағы бар. Сол арқылы мақала атын енгізіп іздеу дегенді басыңыз. Мүмкін әліпби бойынша тізім беті арқылы іздегеніңізді оңай табарсыз.   Сіздің іздеген бетіңізге ұқсас тақырыптар табылып қалуы мүмкін. Егер табылмаса сіздің жазған мәтініңіз қызыл сілтеме болып көрсетіледі де сол сілтеме арқылы жаңа бет бастай аласыз. Бұрыннан бар мақалаларды басқа атаумен қайта бастамаңыз. Бірден мақала бастамас бұрын Уикипедияда бұрыннан бар мақалаларды өңдеп тәжірибе жинаңыз. Бірақ бірінші мақалаңызды бастағанда нұсқаулық бойынша бастағаныңыз жөн. Әйтпеген жағдайда жою саясатына сәйкес мақалаңызды Администраторлар жойып жіберуі мүмкін. Бұрыннан мақала жазуда тәжірибеңіз болмаса өзіңіздің жеке зертханаңызда сынап көріңіз. Нұсқаулық бойынша алғашқы мақалаңызды бастаңыз: Мақала бастау Видеосабақтар:  Уикипедияда мақаланы өңдеп жүйелеу  Уикипедияда мақала бастау Hello and welcome to the Kazakh Wikipedia! We appreciate your contributions. If your Kazakh skills are not good enough, that’s no problem. We have an embassy where you can inquire for further information in your native language. We hope you enjoy your time here! Уикипедиядағы маңызды жаңалықтар және әртүрлі конкурстар, бәйгелер (мысалы Жоба:Уики-көктем 2022, Жоба:Түркі марафоны 2022) телеграм арнада жарияланады сол үшін уикипедияшылардың Телеграм тобына қосылыңыз

-- Аrysтanbek (талқылауы) 13:00, 2021 ж. қаңтардың 26 (+06)

Эдит Диркси Коуэн

--Zarinabatyr (талқылауы) 14:15, 2021 ж. қаңтардың 28 (+06)

• 
  Коуэнның жас кезі, 1876 ж.
• Коуэн той көйлегінде
  Коуэн той көйлегінде
• 
  Коуэн 1921 ж.

Эдит Коуэн
[[Сурет: Edith Cowan 1900 |280px|Сурет]]
Туған күні	2 тамыз 1861
Туған жері	Гленгарри Станциясы, Джералдтон, Батыс Аустралия, Аустралия
Қайтыс болған күні	9 маусым 1932
Қайтыс болған жері	Субьяко, Батыс Аустралия, Аустралия

Эдит Диркси Коуэн (2 тамыз, 1861 - 9 маусым, 1932) - әйелдер мен балалардың құқықтары мен әл-ауқатын жақтайтын австралиялық әлеуметтік реформатор. Ол парламент мүшесі болған алғашқы аустралиялық әйел ретінде танымал. Коуэн 1995 жылдан бастап аустралиялық 50 долларлық купюраның артында бейнеленген.

Коуэн Батыс Аустралияның Геральдтон маңындағы Гленгарри станциясында дүниеге келген. Ол колонияның алғашқы екі қоныстанушысы Томас Браун мен Джон Виттенумның немересі болды. Коуэннің анасы жеті жасында қайтыс болды, содан кейін оны Перттегі интернатқа жіберді. 15 жасында оның әкесі Кеннет Браун өгей шешесін өлтіргені үшін өлім жазасына кесіліп, оны жетім етті. Кейіннен ол әжесімен бірге Батыс Аустралияның Гилфорд қаласында 18 жасында үйленгенге дейін тұрды. Үйленгеннен кейін олардың бес баласы болады және олар уақыттарын Батыс Перт пен Коттслоу үйлері арасында өткізді.

1894 жылы Коуэн Аустралиядағы алғашқы әйелдер әлеуметтік клубы Карракатта клубының негізін қалаушылардың бірі болды. Ол 1899 жылы Батыс Аустралия әйелдеріне дауыс беру құқығын берген әйелдер сайлау қозғалысындағы көрнекті тұлға болды. Коуэн сонымен қатар қоғамдық білім мен балалардың құқықтарын қорғаушы болды (әсіресе жалғызбасты аналардан туылғандар). Ол жергілікті білім беру кеңесінде жұмыс істеген алғашқы әйелдердің бірі болды және 1906 жылы Балаларды қорғау қоғамын құруға көмектесті, оны қолдау келесі жылы балалар сотының құрылуына әкелді. Коуэн 1909 жылы әйелдер гильдиясының негізін қалаушылардың бірі болды және 1911 жылы Ұлттық Әйелдер Кеңесінің мемлекеттік бөлімін құруға көмектесті.

Коуэн Король Эдуардтың әйелдерге арналған мемориалдық ауруханасын құрудағы басты тұлға болды және 1916 жылы ашылған кезде оның консультативтік кеңесінің мүшесі болды. 1915 жылы ол балалар сотының судьясы болды, ал 1920 жылы Бейбітшілік судьясы болды. 1921 жылы Коуэн Батыс Австралияның заң шығарушы жиналысына ұлтшыл партияның мүшесі ретінде сайланды, Аустралияның алғашқы әйел Парламент мүшесі болды. Ол бір мерзімде жеңіліске ұшырады, бірақ өзінің қызметінде жоғары беделге ие болды және өзінің жеке мүшесінің бірнеше заң жобаларының өтуін қамтамасыз ете алды.

Жастық шағы

Коуэн 1861 жылы 2 тамызда Гленгарриде, Батыс Аустралияның Джералдтон маңындағы қой өсіру станциясында дүниеге келді. Ол Кеннет Браунның екінші баласы, мал өсіруші және Йорктың алғашқы қоныстанушыларының ұлы Томас пен Элиза Браун және оның бірінші әйелі Мэри Элиза Диркси Уиттенум, отарлық капеллан Дж. Эдиттің анасы 1868 жылы жеті жасында босану кезінде қайтыс болды. Ол болашақ күйеуінің қарындасы Мисс Коуэн басқарған Перт интернатында оқыды. 1876 жылы әкесіне қатысты ауыр сот процесі болған. Ол екінші әйелін заттарды жинап жатқанда атып өлтірді. Коуэн әйелдердің қадір-қасиеті мен жауапкершілігін арттыратын және аналар мен балаларға дұрыс күтім жасайтын әлеуметтік реформаларды ұстанатын жалғыз адам болды.

Әкесі қайтыс болғаннан кейін ол интернаттан шығып, Гилфордқа әжесіне көшті. Онда ол Джон Форрест пен Септимус Бертті қоса алғанда, көптеген көрнекті адамдарға білім берген Епископ Хейл мектебінің бұрынғы директоры Канон Свитингтен оқыды. Оның өмірбаяншысының айтуынша, Свитинг жаттығуы Браунға "білім беру құндылығы мен кітаптар мен оқуға деген қызығушылық туралы өмірлік сенім қалдырды".

Қоғамдық жұмысы

Коуэн құқықтық жүйеде, әсіресе әйелдер мен балаларға қатысты әлеуметтік мәселелер мен әділетсіздіктермен айналыса бастады. 1894 жылы ол "Карракатта" клубын құруға көмектесті - әйелдер "олар өздері басқаратын өмірге дайындалды". Уақыт өте келе ол клубтың президенті, өмір бойы мүшесі және қамқоршысы болды. Карракатта клубы 1899 жылы әйелдердің сайлау құқығы науқанына қатысып, әйелдердің дауыс беру құқығын сәтті жеңіп алды.

Ғасырдың басында ол әлеуметтік қамсыздандыру мәселелеріне назар аударды. Ол әсіресе әйелдердің денсаулығына және аз қамтылған балалар мен жезөкшелер сияқты аз қамтылған топтардың әл-ауқатына алаңдайды. Ол көптеген комитеттерде жұмыс істей отырып, әйелдер ұйымдары мен қайырымдылық ұйымдарында ерекше белсенді болды. Перт қаласында 1916 жылы король Эдуардтың әйелдерге арналған мемориалдық ауруханасының құрылысы оның күш-жігерінің нәтижесі болды. Ол 1909 жылы әйелдер гильдиясын құруға көмектесті және Батыс Австралия Ұлттық Әйелдер Кеңесінің негізін қалаушы болды, 1913 жылдан 1921 жылға дейін президент және қайтыс болғанға дейін вице-президент болды. Коуэн сонымен қатар 19 жыл бойы Ұлттық жиналыста Батыс Аустралияның делегаты болды.

1916 жылы ол австралиялық droit humain Федерациясына қабылданған масон болды.

Ол балаларды ересектер ретінде бағаламау керек деп есептеді және сәйкесінше балаларды қорғау қоғамын құрды. Қоғам балалар соттарын одан әрі енгізуде маңызды рөл атқарды. 1915 жылы ол жаңа сот алқасына тағайындалды және Он сегіз жыл бойы осы лауазымда болды. 1920 жылы ол әлемдегі алғашқы әйел судьялардың бірі болды. Оның үлкен немере інісі Дэвид Малкольм 1988 жылы Батыс Австралия Жоғарғы сотының бас судьясы болды.

Бірінші дүниежүзілік соғыс кезінде ол майдандағы сарбаздарға тамақ пен киім жинап, оралған сарбаздарға қамқорлық жасауды үйлестірді. Ол Қызыл Крест апелляциялық комитетінің төрағасы болды және 1920 жылы Британ империясының (OBE) орденінің офицері болып тағайындалған кезде марапатталды.

Өмірінің соңғы жылдарында ол Америка Құрама Штаттарында өткен 1925 жылғы Халықаралық әйелдер конференциясында австралиялық делегат болды. Ол 1926 жылы Корольдік Батыс Австралия Тарихи қоғамын құруға көмектесті және 1929 жылы Батыс Австралияның жүз жылдық мерекесін жоспарлауға көмектесті. Ол әлі де әлеуметтік мәселелермен айналысса да, ауру оны кейінгі жылдары қоғамдық өмірден біршама алыстатуға мәжбүр етті.

Қоғамдастықтағы лауазымдар

Коуэн парламент мүшесі болумен қатар, Батыс Аустралияның көптеген директорлар Кеңесінде қызмет атқарды және 1929 жылы Жүз жылдық мерейтойы кезінде Батыс Австралия олардың тізімін жариялады.

• Таңбаланған тізім элементі
• Перт ауруханасының кеңесі
• Король Эдвард перзентханасының консультативтік кеңесі
• Қызыл Крест Перт ауруханасы, көмекші
• Әскери медбикелер үйі істері жөніндегі комитеттің төрағасы
• Ойын-сауық және құқықтар комитетінің президенті-Вашингтон штатының Тарихи қоғамы
• Ұлттар Лигасы Одағының Вице-президенті
• Қызыл Крест бөлімі комитеті
• Балаларды қорғау қоғамы
• Қала құрылысы қауымдастығы
• Үй шаруасындағы әйелдер қауымдастығы
• Балалар денсаулығы Қауымдастығы
• Вашингтон тарихи қоғамы
• Ұлтшыл партияның атқарушы директоры
• Әулие Мэри шіркеу мектебінің губернаторы
• Англия шіркеуінің жалпы және уақытша синодтары
• Мейірбикелер Қауымдастығы Буш
• Жүз жылдық Комитет
• Әйелдердің иммиграциялық қызметі
• Гид қыздардың кеңесі
• Карракатта Клубы
• Батыс Аустралия Ұлттық Әйелдер кеңесі

Саясат

1921 жылы Батыс Аустралия әйелдерге Парламентке сайлауға рұқсат беретін заң қабылдады. 59 жасында ол Батыс Перт заң шығару жиналысына ұлтшылдардың кандидаты болды, өйткені ол ішкі және әлеуметтік мәселелерге жеткілікті көңіл бөлінбейді деп сенді. Ол Бас прокурор Томас Драперді жеңіп, күтпеген жеңіске жетті, ол оған сайлауға мүмкіндік беретін заң енгізді. Коуэн Австралия парламентіне сайланған алғашқы әйел болды. Ол парламенттегі әйелдер құқығын жақтап, әйелдерге заңгерлік кәсіппен айналысуға мүмкіндік беретін заңнаманы алға тартты. Ол балалары өсиет жасамай қайтыс болған кезде аналарды әкелерімен бірдей жағдайға қойды және ол мектептерде жыныстық тәрбиеге алғашқылардың бірі болды. Алайда ол 1924 жылғы сайлауда өз орнын жоғалтты және оны 1927 жылы қайтара алмады.

Жеке өмірі

1883-1896 жылдардан бастап, содан кейін 1912-1919 жылдардан бастап Коуэннің резиденциясы 2016 жылы Мәдени мұра объектілерінің мемлекеттік тізіліміне енгізілді 18 жасында, 1879 жылы 12 қарашада Эдит Жоғарғы Соттың сол кездегі хатшысы Джеймс Коуэнге үйленді. Олар Скотстунда, 71 Малкольм көшесінде, Батыс Пертте өмірінің көп бөлігінде өмір сүрді, бірақ сонымен бірге алғашқы үйлердің бірі болуымен танымал терраса барлығы туралы, Коттесло, олар 1896 жылдан 1912 жылға дейін өмір сүрді. Коуэн Сент-Джордж соборында, Перт, Пертте үйленді. Ол 1916 жылы Англикан синодына сайланған алғашқы әйелдердің бірі болды.

Ұзақ уақыт бойы өзін нашар сезінгеннен кейін, Коуэн 1932 жылы 9 маусымда 70 жасында Субьякодағы Авро ауруханасында қайтыс болды. Батыс Перттегі Сент-Мэри шіркеуінде қысқа қызмет еткеннен кейін, ол жерленген Карракатта зиратында үлкен жерлеу рәсімі өтті.

Мұра

Ол қайтыс болғаннан екі жыл өткен соң, Эдит Коуэннің мемориалдық сағаты Перт Корольдік саябағының кіреберісінде ашылды. Австралиялық әйелге арналған алғашқы азаматтық ескерткіш ретінде ол тұрақты оппозицияның алдында салынды, ол "сол кезде әрекет еткен гендерлік көзқарастардың өкілі"ретінде сипатталды.

Оның портреті 1975 жылы Австралиялық пошта маркасында алты сериялы австралиялық әйелдер сериясында бейнеленген. 1979 жылы жарты ғасырлық мерейтойды тойлау кезінде Сент-Джордж террасасында оның құрметіне ескерткіш тақта орнатылды.

1984 жылы Коуэн федералды бөлімшесі құрылды және оның есімімен аталды, ал 1991 жылы қаңтарда Батыс Австралияның біліктілікті арттыру колледжі Эдит Коуэн университеті (ECU) деп аталды.

Оның портреті алғаш рет 1995 жылдың қазан айында шығарылған австралиялық елу долларлық купюрада бейнеленген. 2019 жылы соңғы 50 долларлық банкноттың шығарылуы Эдит Коуэннің сөзінде "жауапкершілік" сөзі дұрыс жазылмаған кезде сенсация тудырды, соңғы "Мен"жоқ. 1996 жылы Перттегі Сент-Джордж соборында оның құрметіне ескерткіш тақта орнатылды. Бұл туралы Батыс Австралия әйелдерінің сайлау құқығы мемориалының Жүз жылдық мерейтойында Кингс паркінде және 2000 жылы осы ауруханада жұмыс істейтін әйелдердің құрметіне Король Эдвард мемориалдық ауруханасында ілінген гобеленде айтылған.

1991 жылы Эдит Коуэн университеті Эдит Коуэн, оның күйеуі және отбасы Малкольм көшесінде, 71-де тұратын үй сатып алды. Олар бұл үйде 1919 жылдан бастап шамамен 20 жыл өмір сүрді. Тафенің батыс жағалауындағы колледждің көмегімен Джоондалупа кампусында үй қайта құрылды. Қайта қалпына келтірілген үй 1997 жылы ашылды және Джоондалуп университетінің кампусының аумағында 20 ғимаратында орналасқан, қазіргі уақытта Питер Коуэннің жазу орталығы бар.

Эдит Коуэн 2001 жылы Викториялық әйелдердің құрметті тізіміне енгізілді.

Тағы қарау

• Black, David; Bolton, Geoffrey (2001). Biographical Register of Members of the Parliament of Western Australia, Volume One, 1870–1930 (Revised ed.). Parliament House: Parliament of Western Australia. ISBN 0730738140.
• Black, David and Phillips, Harry (2000). Making a Difference: Women in the Western Australian Parliament 1921–1999. Parliament House, Perth, Western Australia: Parliament of Western Australia. ISBN 0-7307-4464-7.
• Cowan, Peter (1978). A unique position: a biography of Edith Dircksey Cowan 1861–1932. Nedlands, Western Australia: University of Western Australia Press. ISBN 0-85564-135-5.
• Serle, Percival (1949). "Cowan, Edith". Dictionary of Australian Biography. Sydney: Angus and Robertson.
• "Edith Dircksey Cowan Memorial" (PDF). Register of Heritage Places – Assessment Documentation. Heritage Council of Western Australia. 20 December 2000. Archived from the original (PDF) on 20 August 2006. Retrieved 24 May 2006.