Қой сүті — түсі ақ немесе аздап сарғылт болады. Химиялық құрамы малдың физиологиялық күйіне, күтіп-бағылуына және тұқымына қарай аздап өзгеріп отыруы мүмкін. Сиыр сүтімен салыстырғанда қой сүтіндегі қоректік заттар 1,5 – 2 есе көп. Қой сүтінде май (6 – 8%) мен белок (4 – 5%), 4,5% сүт қанты, 1%-дай минералдық заттар, витаминдер болады. Одан ірімшік, құрт, айран, қаймақ, сары май өнімдерінің көптеген түрлері дайындалады. Қой сүтінен өндірілетін өнімдер дәмділігімен, сапалылығымен және сіңімділігімен жоғары бағаланады.[1]

Ғылымда қой сүті жұғымдылығымен және бағалы диетикалық қасиетімен сипатталады. Оның құрамында жүзден астам жұғымды заттар бар. Мәселен, қой сүтінде 6-8 пайыз май, 4-6 пайыз ақуыз, 4,6 пайыз қант және 0,8 пайыз минерал заты болады. Сиырдың сүтімен салыстырғанда қойдың сүтінде май мен белок көп. Егер, адам ағзасына сиыр сүті ақуызының 92 пайызы сіңірілсе, қойда 99 пайыз. Қазіргі күні қой сүтінен алынған өнімдер ірі қара мал шаруашылығы аз дамыған аймақтарда, яғни Өзбекстанда, Түрiкменстанда, Қазақстанның кейбір аудандарында және де көптеген таулы жерлерде, әсіресе Закавказье жерлерінде дәмділігімен, сапалығымен және сіңімділігімен жоғары бағаланады. Дүниежүзінде қой шаруашылығы аса жақсы дамыған мемлекеттердің қатарында Австралия (169 млн.), Жаңа Зеландия (62 млн.), Ұлыбритания (30 млн.) тұр. Дегенмен, соңғы он-он бес жылда азиялық мемлекеттер қой өсіруден Еуропаны артқа тастайтындай көрсеткішке жетіп отыр. Мәселен, қойдың саны жағынан Қытай елі (200 млн.) көш бастап келеді. Одан кейінгі орындарды Үндістан (165 млн.), Аргентина, Оңтүстік Африка Республикасы, Түркия (50 млн.) бөлісуде. Бұл тұрғыда, біздің еліміздің аумағында да қой басын көбейтіп, халықты қой сүтінен дайындалатын құнарлы азық-түлікпен қамтамасыз етудің үлкен мүмкіндіктері бар.

Дереккөздер өңдеу

  1. Қазақ Энциклопедиясы