Қоғамдық денсаулықты сақтау

Қоғамдық денсаулық — қоғамның, ұйымдардың, қауымдастықтардың және жеке тұлғалардың ұйымдасқан күш-жігері мен саналы таңдауы арқылы аурудың алдын алу, өмірді ұзарту және денсаулықты нығайту туралы ғылым мен өнер^[1]^[2]. Халық денсаулығының детерминанттары мен оған төнетін қауіп-қатерлерді талдау, халық денсаулығының негізі болып табылады^[3]. Қоғам кішігірім, бірнеше адамнан құралған немесе ауыл типтес я, қала сияқты үлкен болуы мүмкін; пандемия жағдайында ол бірнеше континенттерді қамтуы мүмкін. Денсаулық тұжырымдамасы физикалық, психологиялық және әлеуметтік салауаттылықты ескереді^[4].

Қоғамдық денсаулық сақтау — бұл пәнаралық сала. Мысалы, эпидемиология, биостатистика, әлеуметтік ғылымдар және денсаулық сақтау қызметтерін басқару барлығы өзекті. Басқа маңызды қосалқы өрістерге қоршаған орта денсаулығы, қоғам денсаулығы, мінез-құлық денсаулығы, денсаулық сақтау экономикасы, мемлекеттік саясат, психикалық денсаулық, денсаулық туралы білім, денсаулық саясаты, еңбек қауіпсіздігі, мүгедектік, ауыз қуысының денсаулығы, денсаулықтағы гендерлік мәселелер, жыныстық және репродуктивті денсаулық салалары жатады^[5]. Қоғамдық денсаулық сақтау алғашқы медициналық-санитарлық көмекпен, екінші және үшінші сатыдағы медициналық жедел жәрдеммен бірге, елдің жалпы денсаулық сақтау жүйесінің құрамдас бөлігі болып табылады. Қоғамдық денсаулық жағдайларды және денсаулық көрсеткіштерін қадағалау қызметі салауатты мінез-құлықты насихаттау арқылы жүзеге асырылады. Қоғамдық денсаулық сақтау саласындағы ортақ бастамаларға гигиеналық іс-шаралар, емшек сүтімен емізуді насихаттау, егулерді жеткізу, желдету, үйде және сыртта ауа сапасын жақсарту, суицидтің алдын алу, темекі шегуді тоқтату, семіздікпен күресу, денсаулық сақтаудың қолжетімділігін арттыру, т.б. алдын алу шараларын қамтиды.

Дамыған елдер мен дамушы елдер арасында денсаулық сақтау және қоғамдық денсаулық сақтау бастамаларында қолжетімділікте айтарлықтай алшақтық бар. Дамушы елдерде денсаулық сақтау инфрақұрылымы әлі де қалыптасып келеді. Медициналық көмек пен аурудың алдын алудың қарапайым деңгейін қамтамасыз ету үшін оқытылатын медицина қызметкерлерінің, денсаулық сақтау саласы кадрларының жеткіліксіз болуы мүмкін^[6]^[7]. Үкіметтің денсаулық сақтау саласындағы саясатты дұрыс жүргізбеуінің салдарынан, дамушы елдердегі қоғамдық денсаулықтың өзекті мәселесіне ана мен бала денсаулығының күрт төмендеп кеткендігін аңғартады.

Қоғамдық денсаулық сақтау шараларының мақсаты — дімкәс аурулардың, жарақаттардың, мүгедектердің денсаулық жағдайларын алдын алу және жеңілдету болып табылады. Жалпы мақсат – халықтың денсаулығын жақсарту және өмір сүру ұзақтығын арттыру.

Дереккөздер:

↑ Gatseva, Penka D.; Argirova, Mariana (1 June 2011). "Public health: the science of promoting health". Journal of Public Health. 19 (3): 205–206. doi:10.1007/s10389-011-0412-8. ISSN 1613-2238. S2CID 1126351.
↑ Winslow, Charles-Edward Amory (1920). "The Untilled Field of Public Health". Modern Medicine. 2 (1306): 183–191. Bibcode:1920Sci....51...23W. doi:10.1126/science.51.1306.23. PMID 17838891.
↑ "What is Public Health". Centers for Disease Control Foundation. Atlanta, GA: Centers for Disease Control. Retrieved 27 January 2017.
↑ What is the WHO definition of health? from the Preamble to the Constitution of WHO as adopted by the International Health Conference, New York, 19 June – 22 July 1946; signed on 22 July 1946 by the representatives of 61 States (Official Records of WHO, no. 2, p. 100) and entered into force on 7 April 1948. The definition has not been amended since 1948.
↑ PERDIGUERO, E. (1 July 2001). "Anthropology in public health. Bridging differences in culture and society". Journal of Epidemiology & Community Health. 55 (7): 528b–528. doi:10.1136/jech.55.7.528b. ISSN 0143-005X. PMC 1731924.
↑ Lincoln C Chen; David Evans; Tim Evans; Ritu Sadana; Barbara Stilwell; Phylida Travis; Wim Van Lerberghe; Pascal Zurn (2006). World Health Report 2006: working together for health. Geneva: WHO. OCLC 71199185.
↑ Jamison, D T; Mosley, W H (January 1991). "Disease control priorities in developing countries: health policy responses to epidemiological change". American Journal of Public Health. 81 (1): 15–22. doi:10.2105/ajph.81.1.15. ISSN 0090-0036. PMC 1404931. PMID 1983911.

[1] Gatseva, Penka D.; Argirova, Mariana (1 June 2011). "Public health: the science of promoting health". Journal of Public Health. 19 (3): 205–206. doi:10.1007/s10389-011-0412-8. ISSN 1613-2238. S2CID 1126351.

[2] Winslow, Charles-Edward Amory (1920). "The Untilled Field of Public Health". Modern Medicine. 2 (1306): 183–191. Bibcode:1920Sci....51...23W. doi:10.1126/science.51.1306.23. PMID 17838891.

[3] "What is Public Health". Centers for Disease Control Foundation. Atlanta, GA: Centers for Disease Control. Retrieved 27 January 2017.

[4] What is the WHO definition of health? from the Preamble to the Constitution of WHO as adopted by the International Health Conference, New York, 19 June – 22 July 1946; signed on 22 July 1946 by the representatives of 61 States (Official Records of WHO, no. 2, p. 100) and entered into force on 7 April 1948. The definition has not been amended since 1948.

[5] PERDIGUERO, E. (1 July 2001). "Anthropology in public health. Bridging differences in culture and society". Journal of Epidemiology & Community Health. 55 (7): 528b–528. doi:10.1136/jech.55.7.528b. ISSN 0143-005X. PMC 1731924.

[6] Lincoln C Chen; David Evans; Tim Evans; Ritu Sadana; Barbara Stilwell; Phylida Travis; Wim Van Lerberghe; Pascal Zurn (2006). World Health Report 2006: working together for health. Geneva: WHO. OCLC 71199185.

[7] Jamison, D T; Mosley, W H (January 1991). "Disease control priorities in developing countries: health policy responses to epidemiological change". American Journal of Public Health. 81 (1): 15–22. doi:10.2105/ajph.81.1.15. ISSN 0090-0036. PMC 1404931. PMID 1983911.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]