Әл-Фараби ауданы
Әл-Фараби ауданы (бұрынғы Дзержинский ауданы) — Шымкент қаласының құрамындағы әкімшілік-территориялық бірлік, бес ауданның бірі. Жер аумағы - 143,8 км². Халық саны - 201 573 адам (2023)[2].
| Қала ішіндегі аудан | |
| Әл-Фараби ауданы | |
| Әкімшілігі | |
|---|---|
| Қаласы | |
| Әкімі |
Рашид Мамытұлы Мыңбаев |
| Аудан әкімдігінің мекенжайы |
Шымкент қаласы, Тыныбаев көшесі, №49 |
| Тарихы мен географиясы | |
| Құрылған уақыты | |
| Жер аумағы |
143,8 км² |
| Уақыт белдеуі | |
| Тұрғындары | |
| Тұрғыны |
201 573 адам (2023) |
| Ұлттық құрамы |
қазақтар (71,37%), өзбектер (12,13%), орыстар (10,91%), басқалары (5,59%)[1] |
| Сандық идентификаторлары | |
| Телефон коды |
+7 7252 |
| Автомобиль коды |
17 |
Шекарасы өңдеу
Әл-Фараби ауданы Шымкент қаласының оңтүстік бөлігінде орналасқан. Әл-Фараби ауданының батыс бөлігі Тұран ауданымен шектеседі. Солтүстік бөлігі Абай ауданымен шектеседі. Солтүстік-шығыс бөлігі Қаратау ауданымен шектеседі. Шығыс бөлігі Еңбекші ауданымен шектеседі.
Шекара Қ.Рысқұлбеков және Мәделі қожа көшелерінің қиылысынан басталады.
Мәделі қожа көшесімен шығыс бағытқа бұрылып, ұзақтығы 2000 метр, Ж.Адырбеков көшесінің қиылысына дейін жетеді.
Ж.Адырбеков көшесінің бойымен солтүстік бағытқа бұрылып, ұзақтығы 2470 метр, Ө.Жәнібеков көшесінің қиылысына дейін жетеді.
Одан әрі Ө.Жәнібеков көшесімен шығыс бағытқа бұрылып, ұзақтығы 1600 метр, Х.Пазиков көшесінің қиылысына дейін жетеді.
Одан әрі Х.Пазиков көшесімен оңтүстік бағытқа бұрылып, ұзақтығы 1500 метр, Жібек жолы даңғылының қиылысына дейін жетеді.
Жібек жолы даңғылымен батыс бағытқа бұрылып, ұзақтығы 1500 метр, С.Жандосов және Елшібек батыр көшелерінің қиылысына жетеді.
Одан әрі Елшібек батыр көшесімен оңтүстік бағытқа бұрылып, ұзақтығы 3000 метр, Ақназар хан көшесінің қиылысына дейін жетеді.
Ақназар хан көшесімен батыс бағытқа бұрылып, ұзақтығы 950 метр, Қапал батыр және Төле би көшелерінің қиылысына жетеді.
Қапал батыр және Төле би көшелерінің қиылысынан А.Анаров көшесімен Шымкент қаласының теміржол вокзалы бойымен батыс бағытқа бұрылып, ұзақтығы 3900 метр, одан әрі Баян батыр көшесімен, Қамал көшесімен жалғасып Б.Саттарханов көшесінің қиылысына дейін жетеді.
Б.Саттарханов көшесімен әрі қарай Нұршашу көшесіне өтіп, оңтүстік бағытта, ұзақтығы 2160 метр, "Береке" және "Бадам-1" шағын аудандары арасынан өтіп, Қ.Тұрсынбаев көшесінің қиылысына дейін жетеді.
Одан әрі Қ.Тұрсынбаев көшесімен шығыс бағытқа бұрылып, ұзақтығы 600 метр, шаруа қожалығын жүргізуге арналған жерлердің бойымен "Жұлдыз" тұрғын алабының Қазығұрт көшесінің қиылысына дейін жетеді.
"Жұлдыз" тұрғын алабының Қазығұрт көшесінің қиылысынан оңтүстік бағытқа бұрылып, ұзақтығы 6000 метр, Түркістан облысы, Төлеби ауданының Әңгірата ауылына бағытталып, "Текесу" тұрғын алабының қиылысындағы қаланың оңтүстік шекарасына дейін жетеді.
"Текесу" тұрғын алабынан осы ауданның шекарасына сәйкес келетін, қаланың оңтүстік шекарасы бойымен, ұзақтығы 15300 метр, оңтүстік-батыс бағытқа бұрылып, Түркістан облысы Қазығұрт ауданы Рабат ауылы бағытындағы трассаның қиылысына дейін жетеді.
Қаланың оңтүстік шекарасына сәйкес келетін оңтүстік айналма жолдың қиылысынан, ұзақтығы 12250 метр, солтүстік бағытқа бұрылып, "Ақтас" шағын ауданын айналып өтіп, Ташкент - Шымкент трассасының жалғасы Республика даңғылымен Б.Момышұлы даңғылының қиылысына дейін жетеді.
Б.Момышұлы даңғылымен солтүстік бағытқа бұрылып, ұзақтығы 200 метр, Ғ.Иляев көшесінің қиылысына дейін жетеді.
Одан әрі Ғ.Иляев көшесімен солтүстік-шығыс бағытқа бұрылып, ұзақтығы 250 метр, Қ.Рысқұлбеков көшесінің қиылысына дейін жетеді.
Қ.Рысқұлбеков көшесімен солтүстік бағытқа бұрылып, ұзақтығы 1100 метр, Мәделі қожа көшесінің қиылысына дейін жетеді.
Сипаттамасы өңдеу
Әл-Фараби ауданы Шымкенттің халқы ең тығыз орналасқан тарихи орталық ауданы саналады. Мұнда қаланың маңызды білім, әкімшілік, тарихи, мәдени және ойын-сауық орталықтары орналасқан.
Аудан территориясында 2 мемлекеттік жоғары оқу орындары, қалалық және аудандық әкімдіктер, Шымкент көне қалажұрты, “Ескі қала”, филармония, А.С.Пушкин атындағы кітапхана, “Қиял әлемі” саябағы, “Тәуелсіздік” саябағы, “Кең баба” этносаябағы, Әл-Фараби және Ордабасы алаңдары, ОӘД, «MEGA Shymkent» ОСО, 5 жұлдызды «Rixos» қонақүйі, Қошқар ата өзені жағалауы орналасқан.
Сондай-ақ, ауданда қаладағы алғыз темір жол вокзалы, 20 ұлттық мәдени орталықтары және 15 діни бірлестіктер, 18 өндіріс ошақтары, 30 мемлекеттік мекемелер мен ұйымдар орналасқан.
Әл-Фараби ауданында Шымкенттің ірі магистралдары қиылысады. Шығыстан батысқа қарай Тәуке хан даңғылы, Түркістан көшесі, Ғ.Ильяев, Т.Рысқұлов көшелері, оңтүстіктен солтүстікке қарай Д.Қонаев даңғылы, А.Байтұрсынов, Қазыбек би, көшелері көсіліп жатыр.
Аудан аумағынан Еңбекші мен Әл-Фараби аудандарының шекарасынан бастау алатын Қошқар ата өзені ағып өтеді.
Әкімдері өңдеу
- Уәлихан Қайназаров
- Нұрбақыт Иманқұлов
- Бауыржан Қалжанов (2013-2018)
- Ғабит Мәуленқұлов (2018-2021)
- Рашид Мыңбаев (04.2021- қазіргі уақытқа дейін)
Құрамы өңдеу
Қалаға жер қосылғанға дейін аудан толығымен тығыз урбандалған аумақта орналасты. Алайда аудан іріленгеннен кейін, оған жалпы халық саны 20 мың тұрғыннан асатын Тассай, Таскен, Мәртөбе, Достық, Қызылсай, Текесу және Тәжірибе елді мекендері келіп қосылды.
Аудан аумағында 372 көше, 776 көпқабатты үй, 21886 жеке үй орналасқан.
Білім беру мекемелері өңдеу
Аудан аумағында М.О.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті мен Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік фармацевтикалық академиясы орналасқан.[3]
Қоғамдық-мәдени және тұрмыстық бағыттағы объектілердің арасында 60 балабақша (олардың 24-і мемлекеттік), 34 орта білім беретін мектеп жұмыс жасайды.
Денсаулық сақтау өңдеу
Әл-Фараби ауданында Облыстық клиникалық аурухана орналасқан.
Аудан халқына 11 аурухана, 8 емхана және 7 ауылдық дәрігерлік амбулатория қызмет етеді.