Өзбекстан Республикасының Орталық банкі
Өзбекстан Республикасының Орталық банкі (өзб. O'zbekiston Respublikasi Markaziy banki, Ўзбекистон Республикаси Марказий банки) — орталық банк, Өзбекстан Республикасындағы қаржы және ақша-несие саясатының негізгі реттеушісі.
| Өзбекстан Республикасының Орталық банкі өзб. O'zbekiston Respublikasi Markaziy banki | |||||
| |||||
| Орналасуы | Ташкент, Ислам Кәрімов даңғылы, 6 | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Құрылды | 15 ақпан 1991 | ||||
| Президент (төраға) | Мамаризо Нұрмұратов[1] | ||||
| Ел / ұйым |  Өзбекстан
| ||||
| Валюта | Өзбекстан сомы | ||||
| ISO 4217 Code | UZS | ||||
| Қорлары | $34 190,3 млн (сәуір 2024)[2] | ||||
| Пайыздық мөлшерлеме | 14% (17.03.2023 бері)[3] | ||||
| Сайты | cbu.uz | ||||
Тарихы өңдеу
Өзбек КСР Мемлекеттік банкі Жоғарғы Кеңес қабылдаған 1991 жылғы 15 ақпанда №205-XII «банктер және банк қызметі туралы» заң негізінде құрылды.
Өзбекстан Республикасының 1991 жылғы 30 қыркүйектегі «Өзбек КСР Конституциясына (негізгі заңына) өзгерістер енгізу туралы» №364-XII заңына сәйкес Өзбек КСР Мемлекеттік банкі Өзбекстан Республикасының Мемлекеттік банкі болып өзгертілді.
1992 жылғы 2 шілдеде Өзбекстан Республикасының Мемлекеттік банкі Өзбекстан Республикасының Орталық банкі болып қайта өзгерді.[4]
Орталық банк республиканың мемлекеттік, эмиссиялық және резервтік банкі мәртебесін алды. Өзбекстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің төралқасы 1992 жылғы 28 ақпанда бекіткен Орталық банктің жарғысында Өзбекстан Республикасының Орталық банкі республиканың бас банкі, сондай-ақ халықаралық қаржы ұйымдарының авуарлары үшін депозитарий болып табылатыны, республиканың меншігінде болатындығы және Өзбекстан Республикасының Олий Мәжілісіне (2002 жылы екі палаталы парламент құра отырып — Сенатқа), оның алдына ақша айналымы мен төлем жүйесін реттеу, сондай-ақ коммерциялық банк құрылымдарын қалыптастыру міндеттері қойылды.
1995 жылғы 21 желтоқсанда «Өзбекстан Республикасының Орталық Банкі туралы» №154-I заңы шықты.
Қызметтері өңдеу
Орталық банктің құқықтық мәртебесі, міндеттері, қызметтері, өкілеттіктері, ұйымдастыру және қызмет қағидаттары Өзбекстан Республикасының Конституциясында (XXV тарау, 124-бап), «Өзбекстан Республикасының Орталық банкі туралы», «Банктер және банк қызметі туралы» заңдарында және басқа да заңнамалық актілерде айқындалады. Орталық банк Өзбекстан Республикасы Олий Мәжілісінің Сенатына есеп береді.
Өзбекстан Республикасының Орталық банкі қызметінің басты мақсаты ұлттық валютаның тұрақтылығын қамтамасыз ету болып табылады.
Орталық банктің негізгі міндеттері: ақша-кредит саясатын жүргізу, ақша эмиссиясын бақылау, есеп айырысудың бірыңғай жүйесін ұйымдастыру, коммерциялық банктердің, микрокредиттік ұйымдардың, ломбардтардың және кредиттік бюролардың қызметін реттеу және қадағалау, Өзбекстан Республикасының ресми алтын-валюта резервтерін сақтау және басқару, сондай-ақ Өзбекстан Республикасының мүдделерін басқа мемлекеттердің және халықаралық орталық банктер мен қаржы-несие мекемелерінде ұсыну болып табылады. Орталық банк кредиттік ресурстар аукциондарын өткізуді ұйымдастырушы болып саналады, Республикалық валюта биржасының нақты жұмыс істеуін қамтамасыз етеді, Қаржы министрлігімен бірлесіп мемлекеттік бюджеттің кассалық атқарылуын ұйымдастырады.[5]
Құрылымы өңдеу
Орталық банктің жоғары органы оның банкті басқаруды жүзеге асыратын және оның саясаты мен қызметінің негізгі бағыттарын айқындайтын басқармасы болып табылады. Басқарма он бір адамнан тұрады — орталық банктің төрағасы, оның орынбасарлары (қазіргі уақытта Орталық банк төрағасының бір бірінші орынбасары және бес орынбасары бар) және банктің негізгі бөлімшелерінің басшылары. Орталық банктің төрағасы басқарма төрағасы болып табылады. Орталық банк төрағасының бірінші орынбасары мен орынбасарларынан басқа басқарма мүшелерін Орталық банк төрағасының ұсынуы бойынша Олий Мәжіліс Сенатының Кенгашымен бекітеді.
Өзбекстан Республикасы Орталық банкінің құрылымына:
- Орталық банктің 14 бас аумақтық басқармасы бар, оның он екісі облыстық аумақтық басқарма, біреуі республикалық бағыныштағы қала Ташкент және Қарақалпақстан Республикасы бойынша бір бас аумақтық басқармасы бар;
- 8 ведомстволық бағынышты ұйымдар:
- Бағалы металдар агенттігі;
- «Өзбекстан Республикасының қаржы секторын дамыту агенттігі» МУК;
- «Өзбекстан Республикасы Орталық банкінің ақпараттандырудың бас орталығы» МУК;
- Мемлекеттік талдау палатасы;
- «Дәулет белгісі» МӨБ;
- «Кепіл тізілімі» МУК;
- «Республикалық инкассация қызметі» МУК;
- Өзбек Республикалық валюта биржасы.[6]
Галерея өңдеу
-
2003 жылғы пошта маркасындағы Өзбекстан Республикасының Орталық банкі ғимараты. -
2010 жылғы пошта маркасындағы Өзбекстан Республикасының Орталық банкі ғимараты.
Дереккөздер өңдеу
- ↑ Мамаризо Нурмуратов назначен председателем Правления Центрального банка.
- ↑ Международные резервы Республики Узбекистан
- ↑ Уровни основной ставки - Центральный банк Республики Узбекистан.
- ↑ О банках и банковской деятельности. Закон Республики Узбекистан.
- ↑ О Центральном банке Республики Узбекистан. Закон Республики Узбекистан.
- ↑ О Центральном банке. Сайт ЦБ РУз.
Сілтемелер өңдеу
- cbu.uz (өзб.) Өзбекстан Республикасы Орталық банкінің ресми сайты.