Балқан облысы

Балқан облысы — Түрікмен КСР аумағында 1939-1947, 1952-1955, 1973-1988 жылдары болған әкімшілік бірлік.

1991 жылы бұрынғы облыс аумағында Балқан облысы, ал 1992 жылы Балқан уәлаяты құрылды.

Ауданы — 138,5 мың км². Халқы – 352 мың адам. (1987), оның ішінде қала халқы – 82%. Әкімшілік жағынан 6 аудан, құрамына 5 қала, 17 кент кірді (1987).

Әкімшілік орталығы — Красноводск қаласы (кейін Небітдақ).

Аумағының көп бөлігін Қарақұм шөлі алып жатыр, батысында Каспий теңізі ұласып жатыр.

Әкімшілік бөлінісі

Облыс КСРО Жоғарғы Кеңесі Төралқасының 1939 жылғы 21 қарашадағы Жарлығымен құрылды.

1939 жылы облыс 5 ауданға бөлінді: Хасанқұлы, Қазаншық, Қарабұғазкөл, Красноводск және Небітдақ. 1943 жылы Ашхабад облысынан Қызылетрек ауданы Балқан облысына қосылды. 1944 жылы 21 наурызда Қарабұғазкөл ауданы таратылды.

КСРО Жоғарғы Кеңесі Төралқасының 1947 жылғы 23 қаңтардағы Жарлығымен облыс таратылып, барлық аудандар Ашхабад облысына берілді.

1952 жылы 4 сәуірде облыс қайта құрылғанда оның құрамына 6 аудан кірді: Хасанқұлы, Қазаншық, Қызылетрек, Красноводск, Құмдақ және Желекен. 1955 жылы 9 желтоқсанда олардың барлығы Ашхабад облысына өтті.

Үшінші рет құрылғанда (1973 ж. 27 желтоқсан) оның құрамына 6 аудан: Хасанқұлы, Қазаншық, Қарақала, Қызыларбат, Қызылетрек және Красноводск кірді. 1988 жылы облыстың үшінші таратылуына аз уақыт қалғанда Хасанқұлы және Қарақала аудандары таратылды.

Тұрғындары

1939 жылы облыста 85,8 мың адам тұрды. Соның ішінде түрікмендер – 43,7%; орыстар – 26,4%; қазақтар – 20,9%; украиндар – 3,1%; татарлар – 1,8%; армяндар – 1,1%. 1987 жылға қарай облыс халқының саны 352 мың адамға дейін өсті.

Табиғаты

Климаты күрт құбылмалы. Негізгі өзендері – Етрек, Сумбар. Хазар қорығы мен Сүніт-Хасардақ қорығы орналасқан.

Экономикасы

• Мұнай мен табиғи газды, мирабилитті өндіру (Қарабұғазкөл шығанағында).
• Мұнай өңдеу, химия, тамақ және хош иістендіргіш, жеңіл, металл өңдеу өнеркәсібі салалары, құрылыс материалдары өндірісі жақсы дамыған.
• Негізгі өнеркәсіп кәсіпорындары — Красноводск, Небітдақ, Желекен, Қызыларбат, Бекташ қалаларында орналасқан.
• Ауыл шаруашылығының жетекші саласы – отарлы-жайылымдық қой шаруашылығы (оның ішінде қаракөл қой шаруашылығы). Суармалы егіншілік. Дәнді және көкөністі-бақшалық дақылдар; Етрек және Сумбар аңғарларында субтропиктік дақылдар (анар, зәйтүн және т.б.) өседі. Жібек шаруашылығы.
• Теңіз порты - Красноводск. Теңіз паромдық өткелдері болды:
  • Красноводск — Баку
  • Бекташ — Баку
• Батыс Түрікменстан – Бекташ – Маңғыстау газ құбыры
• Дауалы жерлер: Моллақара