Берлин конгресі
Берлин конгресі — орыс-түрік соғысын (1877 — 78) тоқтатқан Сан-Стефан бітім шартын қайта қарау үшін шақырылған халықаралық жиын [1 (13).6 — 1 (13).7, 1878]. Конгреске Осман империясы, Ресей, Ұлыбритания, Аустрия-Мажарстан, Германия, Франция, Италия делегациялары мен Грекия, Иран, Сербия, Румыния, Черногория елдерінен өкілдер шақырылды. Конгресті Ұлыбритания мен Аустрия-Мажарстан үкіметтері ұйымдастырды. Олар Балқан түбегінде Ресейдің ықпалының күшеюіне және Болгария мемлекетінің құрылуына наразы болды. Сол себептен олар соғыс ашамыз деп қорқытып, Ресейді Сан-Стефан бітімін өзгертуге мәжбүр етті. Англия үкіметі 23 мамыр (4 маусым) күні (1878) Түркиямен жасырын келіссөз жүргізіп, егер Кипр аралын беруге келіссе, Азиядағы түрік иеліктерін қорғауға уәде берді. 25 мамырда (8 маусым) ағылшындар Австрия — Венгрия үкіметімен де жасырын кездесіп, Ресейге қарсы бірлесіп әрекет етуге уағдаласты. Берлин конгресін басқарған Германия канцлері О. Бисмарк та Англия мен Австрия-Венгрия делегациялары жағында болды. Конгрестің шешіміне сәйкес Болгария екіге бөлініп, солтүстік бөлігінде Болгария автономиялы князьдігі құрылды. Оның басшысын Түркия сұлтаны өзге мемлекеттер келісімімен бекітетін болып шешілді. Бұл князьдікте түрік әскерлері тұруына тыйым салынды, бірақ автономия болғандықтан жыл сайын сұлтан үкіметіне алым-салық төлеуге міндетті болды. Болгарияның оңтүстік бөлігі Түркияның Шығысындағы Румелия провинциясына айналды. Фракия, Македония, Албания сұлтан билігінде қалдырылды. Черногория, Сербия, Румыния тәуелсіз елдер деп жарияланды, бірақ Черногорияның жері қысқарып, ал Сербия өз аумағын Болгария жері есебінен ұлғайтты. Австрия — Венгрия болса Босния мен Герцоговинаны өзіне қосып алуға рұқсат алды. Бессарабияны Ресейге беруге мәжбүр болған Румыния оның орнына Солтүстік Добружа мен Дунай сағасын алды. Кавказдағы Карс, Ардаган, Батуми қалалары (Батуми ерікті порт деп жарияланды) төңірегіндегі аймақтарымен бірге Ресейге өтті. Баязит қамалы Алашкерт өңірімен бірге Түркияға қайтарылды. Берлин конгресінің шешімдері Балқан соғыстарынан (1912 — 13) кейін өз күшін жойды.[1]
Дереккөздер
өңдеу- ↑ «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, II том
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |