Уикипедия

Георгий лентасы

Георгий лентасы (орыс. Георгиевская лента) — ресейлік әскери символ, қара және қызғылт сары жолақтардан құралған лента. Ресей империясы, КСРО және Ресей Федерациясы әскери марапаттарында бейнеленеді.

Георгий лентасы


Георгий лентасының байрағы

Нұсқалар


Әулие Георгий лентасы (байланған). Түстері от пен мылтықты бейнелейді деп саналады. Ол сондай-ақ Ресей империясы елтаңбасының (алтын фондағы қара қыран) түстерінен алынған деп саналады.

Негізгі ақпараттар
Бекітілді

Әулие Георгий орденімен қатар 1769 жылы

XX ғасырдың басынан бастап бұл символ Ұлы Отан соғысы ардагерлерін құрметтеу символы ретінде КСРО-да да, посткеңестік кеңістікте де қолданылатын, Жеңіс күні басты символдардың бірі болған. Алайда 2014 жылдан бері оны Украинадағы ресейшіл сепаратистер қолданатын болды және сол себептен Георгий лентасы жалпы посткеңестік кеңістікте даулы символға айналды.[1] Ресейдің Украинаға басып кіруінен кейін оның даулылығы одан әрі өсті, ол орыс ұлтшылдығы мен милитаризмімен байланысты болып кетті.[2] Қазақстанда 2017 жылдан бері Жеңіс күніне Георгий лентасының өзге, Қазақстан туының түстері бар дизайны қолданылады.[3][4]

Тарихы

өңдеу

Шығу тегі

өңдеу
 
Әулие Георгий орденімен бірге келетін қылышта бар Георгий лентасы.

1730 жылдары қара (елтаңбадағы бүркіт), сары (мемлекеттік елтаңбаның алтын алқабы) және ақ (бүркіттің кеудесіндегі қалқандағы Әулие Георгийдің күміс мүсіні) Ресей империясының мемлекеттік түстері болды.[5] Георгий лентасы 1768–1774 жылдардағы орыс-түрік соғысы кезінде Ресей империясының игілігі үшін адалдық, батылдық пен парасаттылыққа шақыру үшін 1769 жылы 26 қарашада II Екатерина Әулие Георгий орденін бекіткен кезде белгіленді. Лента өз атын Әулие Георгийден алды.

 
Германияға қарсы жеңгені үшін орденінің дизайнында да Георгий лентасын байқауға болады.

Георгий ленталары Қазан төңкерісінен кейін патшаның барлық басқа наградаларымен бірге қолданыстан шығып кетті, дегенмен Әулие Георгий крестімен наградталғандарға өз марапатын киюге рұқсат етілген. Дегенмен, бұл рәміз Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде жаңадан құрылған кеңестік гвардия бөлімшелерінің қызмет символы ретінде қайтадан қолданылатын болды, олардың төс белгілері мен баннерлері ескі империялық полктерге ұқсас қара және қызғылт сары ленталармен безендірілген еді.[6] Қара мен қызғылт сары түстері кейін кеңестік Даңқ орденінде (орыс. Орден Славы) қолданылды, марапаттың дизайны Әулие Георгий орденіне ұқсас болған. Ұқсас дизайн Германияға қарсы жеңгені үшін орденінде де болған.[7]

Соғыстан кейін лента кейде соғыс ардагерлерін еске алатын пошта маркаларында қолданылды;[8] дегенмен, лента бүгінгі таңдағыдай қоғамдық мәнге ие болмады.[7]

XXI ғасыр

өңдеу
Ресей

2005 жылы Кеңес Одағының Германияға қарсы жеңгеніне 60 жыл толуына орай (Жеңіс күні) Ресейдің мемлекеттік РИА Новости ақпараттық агенттігі мен РООСПМ «Студенческая Община» жастар қоғамдық ұйымы еріктілерді Жеңіс күні қарсаңында көшелерге ленталар таратуға шақырған акция бастады.[7] Сол кезден бері жыл сайын бүкіл Ресейде 9 мамырға дейін және сол күні халық лентаны білектерге, кеудешелерге және автомобильдерге кеңінен іледі.[9]

«Новая газетаның» шолушысы Юлия Латынина мен басқа да журналистер Ресей үкіметі қызғылт сары түсті лентаны Украинадағы 2004 жылғы қызғылт сары төңкеріске «жауап ретінде» қабылдады деп болжайды.[7][9]

Кейіннен ресейлік коммунистік, ұлтшыл және үкіметке адал топтар лентаны Ресей үкіметін қолдаушылар символына айналдырды. 2011–2013 жылдардағы ресейлік наразылықтар кезінде 2011 жылғы сайлаудағы нәтиженің бұрмаланғанына қарсы демонстранттар ақ лента тағып жүрді. Путиннің жақтастары Георгий лентасын тағып, қарсылық танытпақ.[10]

2022 жылы Ресейдің Украинаға басып кіруі кезінде таспаның түстері «Z» әскери символымен бірге қолданылатын болды, ол бүкіл Украинадағы соғыс қолдаушыларының символына айналды.[11]

Украина

2014 жылғы Украинадағы оқиғалар кезінде Еуромайданға қарсы белсенділер мен Украинаның ресейшіл тұрғындары лентаны ресейшіл және сепаратистік наразылықтың символы ретінде пайдаланды.[1] Украиналық батысшылдар сепаратистерді колорадо қоңызымен салыстырып, оларды «колорадтар» (орыс. колорады, укр. колоради)[12] және лентаны «Колорадо лентасы» деп атап кетті.[13]

2014 жылғы сәуірде Кропивницкий әкімшілігі «әртүрлі қозғалыс белсенділері арасындағы арандатушылықтың алдын алу үшін» Жеңіс күнінде Георгий лентасының қолданылуына тыйым салған. Оның орнына тек Украинаның мемлекеттік рәміздері қолданылатын болды.[14] Келесі айда Черкассы әкімшілігі ардагерлерді лентаны, не басқа коммунистік рәміздерін тақпауға шақырды.[15]

Украина үкіметі лентаны 2014 жылы қызыл-қара түстес еске алу көкнәрмен ауыстырды, бұл гүл Батыс Еуропадағы Еске алу күніндегі Георгий лентасының аналогы болып келген.[7]

2017 жылғы 16 мамырда елде лентаға ресми түрде тыйым салынды, рәмізді шығарған немесе насихаттағандарға айыппұл салынатын болды, не олар уақытша қамауға алынады. Верховна Рада төрағасы Андрій Парубійдің (Халық майданы) айтуынша, бұл символ «Ресей агрессиясы мен Украинаны оккупациялауының» символына айналды.[16]

Беларусь

2014 жылғы 5 мамырда Беларусь Республикалық Жастар Одағы белсенділерді лентаны қолданбауға шақырды. Басқа шенеуніктер бұл символды қолданбау туралы шешімді Украинадағы жағдайға байланысты деп хабарлады, мұнда «лентаны содырлар мен лаңкестер пайдаланады» делінді.[17] 2015 жылғы Жеңіс күніне орай үкімет Беларусь туының қызыл және жасыл түстері бейнеленген жаңа лентаны ұсынды.[18]

Қазақстан
 
Қазақстан президенті Нұрсұлтан Назарбаев Жеңіс күнінің парадында, Мәскеу, 2015

Қазақстанда Георгий лентасына ресми түрде ешқандай тыйым салынған жоқ.[19] Онымен қатар 2008 жылдан бері[20] Қазақстан туында бар түстер мен оюлар бейнеленген лента қолданылады.[3][4] Лентаға жариясыз тыйым бар және сол себептен 2018 жылы ол ресми түрде бекітілді.[20]

Канада

2014 жылғы 10 мамырда Канаданың Виннипег қаласында өткен Жеңіс күніне арналған бірінші парадқа дайындық кезінде Ресей елшілігі қатысушыларға Георгий ленталарын таратылды. Бұл әрекет Украинада болып жатқан оқиғаларға байланысты жергілікті украин қоғамдастығы үшін даулы деп саналды.[21]

Латвия

Латвия парламенті нацистік және кеңестік рәміздерді, оның ішінде свастика мен орақ пен балғаны көпшілік алдында көрсетуге, фашистік және коммунистік идеологияларды насихаттайтын әнұрандар мен әндерді айтуға тыйым салды. 2021 жылғы 11 қарашада, Лачплесис күні Сейм қауіпсіздік және қоғамдық ойын-сауық және мерекелік іс-шаралар туралы заңға қоғамдық іс-шараларда лентаны пайдалануға тыйым салатын түзетуді мақұлдады.[22]

Литва

2022 жылы Литвада Ресейдің Украинаға басып кіруіне жауап ретінде лентаға «Z» және «V» әскери таңбаларымен бірге тыйым салынды.[23]

Молдова

2022 жылғы 7 сәуірде Молдова парламенті Ресейдің Украинаға басып кіруінен кейін лентаға тыйым салуға дауыс берді. «Z» және «V» әскери нышандарына да тыйым салынды.[24]

Эстония

Рийгикогу 2022 жылғы 24 ақпанда Ресейдің Украинаға басып кіруінің басталғаннан кейін Георгий лентасын пайдалануға тыйым салатын заң қабылдады. Заң сондай-ақ агрессия, геноцид, адамзатқа қарсы қылмыс, соғыс қылмысы, нацистік әрекеттерді қолдайтынын білдіретін немесе осындай әрекеттерді ақтайтын рәміздерді көпшілік алдында көрсетуге рұқсат етілмейтінін де қарастырды. Бұл әрекеттер 300 айыппұл бірлігіне немесе 1,200 еуроға дейін айыппұл салу немесе қамауға алумен жазаланатын болды. Егер мұндай әрекетті заңгер жасаса, ол 32,000 еуроға дейінгі айыппұлмен жазаланады.[25]

Галерея

өңдеу

Медальдер

өңдеу

Дереккөздер

өңдеу
  1. ↑ a b КАРНЕЙ, Ігар және SINDELAR, Daisy For Victory Day, Post-Soviets Show Their Colors -- Just Not Orange And Black  (ағыл.). Азаттық радиосы (7 May 2015). Тексерілді, 28 қараша 2023.
  2. ↑ YAFFA, Joshua A Ukrainian City Under a Violent New Regime  (ағыл.). The New Yorker (26 May 2022). Тексерілді, 28 қараша 2023.
  3. ↑ a b ЖАҚАН, Гүлім ЕЛІМІЗДЕ ЖЕҢІС КҮНІНЕ ОРАЙ МЕМЛЕКЕТТІК ТУ ТҮСТЕС «ЖЕҢІС ЛЕНТАСЫ» ТАРАТЫЛАДЫ  (қаз.). Қамшы.kz (3 мамыр 2017). Тексерілді, 28 қараша 2023.
  4. ↑ a b ӘЛІШЕВА, Нұржамал «Жеңіс» лентасы  (қаз.). Алматы ақшамы (6 сәуір 2023). Тексерілді, 28 қараша 2023.
  5. ↑ СМИРНОВ, Андрей Георгиевская ленточка  (орыс.). РОДИНА (31 мая 2016). Тексерілді, 28 қараша 2023. Мұрағат көшірмесі Wayback Machine мұрағатында
  6. ↑ РУДЕВИЧ, Алексей 5 фактов о Георгиевской ленте  (орыс.). Russia7 (25 апреля 2014). Тексерілді, 28 қараша 2023.
  7. ↑ a b c d e ГОНЧАРОВА, Олена Ukraine breaks from Russia in commemorating victory  (ағыл.). Kyiv Post (7 May 2015). Тексерілді, 28 қараша 2023.
  8. ↑ Георгиевская ленточка на старых (советских) открытках  (орыс.) (21 декабря 2017). Тексерілді, 2 сәуір 2019.
  9. ↑ a b ШЕВЧЕНКО, Виталий Russia awash with symbols of WW2 victory  (ағыл.). BBC News (8 May 2015). Тексерілді, 28 қараша 2023.
  10. ↑ МАЛЬГИН, Андрей The Black and Orange Ribbon of Putin's Army  (ағыл.). The Moscow Times (16 April 2014). Тексерілді, 28 қараша 2023.
  11. ↑ MacFarquhar, Neil The letter 'Z' has become a symbol for Russians who support the invasion of Ukraine  (ағыл.). The New York Times (8 March 2022). Тексерілді, 28 қараша 2023. Мұрағат көшірмесі Wayback Machine мұрағатында
  12. ↑ Ляшка у Львові облили зеленкою  (укр.). Українська правда (18 маусым 2014). Тексерілді, 28 қараша 2023.
  13. ↑ What's Orange And Black And Bugging Ukraine?  (ағыл.). Азаттық радиосы (28 April 2014). Тексерілді, 28 қараша 2023.
  14. ↑ Кировоградские ветераны отказались от георгиевских лент на 9 мая  (орыс.). УНІАН (23 апреля 2014). Тексерілді, 28 қараша 2023.
  15. ↑ Председатель Черкасской ОГА призвал отказаться на 9 мая от георгиевских лент  (орыс.). УНІАН (26 апреля 2014). Тексерілді, 28 қараша 2023.
  16. ↑ Ukrainian Lawmakers Back Ban On Ribbon Embraced As Patriotic Symbol In Russia  (ағыл.). Азаттық радиосы (16 May 2017). Тексерілді, 28 қараша 2023.
  17. ↑ ЦЫГАНОВ, Виталий Георгиевская лента напугала Лукашенко  (орыс.). Азаттық радиосы (9 мая 2014). Тексерілді, 28 қараша 2023.
  18. ↑ Russians embrace Kremlin-backed WWII ribbon  (ағыл.).
  19. ↑ Елшілік Георгий лентасына тыйым салынғанын жоққа шығарды  (қаз.). tengrinews.kz (6 мамыр 2014). Тексерілді, 28 қараша 2023.
  20. ↑ a b "Демонстрация символов тоталитарных режимов": где запретили георгиевскую ленту  (орыс.). BBC News (21 апреля 2022). Тексерілді, 28 қараша 2023.
  21. ↑ SANDERS, Carol Pro-Russia parade planned for city riles local Ukrainians  (ағыл.). The Free Press (9 May 2014). Тексерілді, 28 қараша 2023.
  22. ↑ Saeima backs ban on 'St. George ribbon' use at public events  (ағыл.) (11 November 2021). Тексерілді, 28 қараша 2023.
  23. ↑ Lithuania bans symbols of Russia‘s war against Ukraine  (ағыл.). LRT.lt (19 April 2022). Тексерілді, 28 қараша 2023.
  24. ↑ Panglica Sf. Gheorghe, "V, Z" și alte simboluri ale războiului, interzise în Moldova: PAS a votat legea în prima lectură  (рум.). Unimedia (7 сәуір 2022). Тексерілді, 28 қараша 2023.
  25. ↑ TUROVSKI, Marcus Trucker justifying Ribbon of Saint George and Bucha murders denied entry  (ағыл.). err.ee (7 April 2022). Тексерілді, 28 қараша 2023.
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Георгий_лентасы&oldid=3238864» бетінен алынған