Гольмий (лат. Holmium; Но) — элементтердің периодтық жүйесіндегі хим. элемент; лантаноидтарға жатады, ат. м. 164,93, ат. н. 67, балқу t 1470°С, қайнау t 2707°С, күмістей ақ түсті, менш. салм. 8,8 г/см3.

Жай заттың сыртқы бейнесі
күміс ақ металл
Атом қасиеті
Атауы, символ, нөміріГольмий, 67
Топ типіЛантаноидтар
Топ, период, блокІІІ, 6, f
Атомдық масса
(молярлық масса)
164.930328(7) м. а. б. (г/моль)
Электрондық конфигурация[Xe] 6s24f11
Қабықшалар бойынша электрондар2, 8, 18, 29, 8, 2
Атом радиусы176 пм
Химиялық қасиеттері
Ковалентті радиус192±7 пм
Ион радиусы(+3e) 89,4 пм
Электртерістілігі1,23 (Полинг шкаласы)
Электродты потенциалHo←Ho3+ −2,33 В
Тотығу дәрежелері0, +1, +2, +3
Иондалу энергиясы1-ші: 581.0 кДж/моль (эВ)


2-ші: 1140 кДж/моль (эВ)


3-ші: 2204 кДж/моль (эВ)
Жай заттың термодинамикалық қасиеттері
Термодинамикалық фазаҚатты дене
Тығыздық (қ.ж.)8,795 г/см³
Балқу температурасы1747 K (+2020°C)
Қайнау температурасы2968 K (+3241°C)
Булану жылуы301 кДж/моль
Молярлық жылусыйымдылық27,15 Дж/(K·моль)
Молярлық көлем18,7 см³/моль
Қаныққан бу қысымы
P (Па) 1 10 100 1000 10 000 100 000
T (К) 1432 1584 (1775) (2040) (2410) (2964)
Жай заттың кристаллдық торы
Тор құрылымыАлтыбұрышты
Тор параметрлеріa=3,577 c=5,616 Å
c/a қатынас1,570
Басқа да қасиеттері
Жылуөткізгіштік(300 K) (16,2) Вт/(м·К)
Юнг модульі64.8 ГПа
Жылжу модульі26.3 ГПа
Пуассон коэффициенті0.231
Виккерс қаттылығы410–600 МПа
Бринеллий қаттылығы500–1250 МПа
CAS нөмірі7440-60-0
Гольмий Но

Гольмийді швед химигі П.Т. Клеве 1879 ж. ашып, оны Швеция астанасы Стокгольмнің (Holmіum) атымен атаған. Таза күйіндегі Гольмийді 1958 ж. неміс ғалымы В.Ноддак алған. Гольмий иттрий, диспрозий, эрбий сияқты элементтермен бірге иттрий минералдары құрамында кездеседі.

Гольмийді бұл металдардан ажыратып алу үшін олардың тұздарын ерітіп оны кристалдандырады, бұл процесс көп рет қайталанады. Гольмий үш валентті түрлі қосылыстар түзеді, қосылыстары парамагнитті. Оның радиоактивті изотопы (166Но) аналит. химияда радиоактивті индикатор ретінде, өнеркәсіпте арнайы шыны жасау үшін, т.б. қолданылады. [1]

Дереккөздер Өңдеу

  1. Қазақ энциклопедиясы