Жезқазған ауданының минералдық байлықтарын зерттеу және игеру бойынша алдағы міндеттер (мақала)

Жезқазған ауданының минералдық байлықтарын зерттеу және игеру бойынша алдағы міндеттер - 1940 жылы «Цветные металлы» журналының 4-санында жарияланған Қаныш Сәтбаевтың мақаласы. Мақалада Жезқазған ауданындағы геологиялық барлау жұмыстары 1926 жылдан бүгінге дейін жалғасып келе жатқаны айтылады.

Осы өңірдегі мыс қоры бұрынғы ағылшын концессионерлерінің анықтауымен ондаған тонна делінсе, ол көрсеткіш бүгінгі кеңестік барлау көрсеткішінің есебімен 14 жылдың ішінде 80 есе артқаны анықталып отырғанын айта келіп геолог Сәтбаев мыс қоры жағынан Жезқазған бұл күнде дүние жүзінде төртінші орында екенін жазады; 1926-39 жылы геологиялық барлау жұмыстарына 11,7 млн. сом қаржы бөлінгені, сол қаржының осы өңірдегі әр түрлі қазба байлықтарын барлау жұмысына қаншалықты, қалай жұмсалғаны да айқын көрсетілген.

Жезқазған ауданының жалпы жер көлемі 100 км²-тан астам; оның жер қойнауында мыстан басқа темір, марганец, көмір, қорғасын, қалайы, молибден, фосфор, тағы басқалары кен орындары молынан кезігеді. Сәтбаев осы пайдалы қазба байлықтарын халық игілігіне жарату үшін алдағы уақытта кен барлаушыларының алдында қандай міндеттер тұрғанын айқындап берген.

1940 жылы және одан кейінгі таяу жылдарда Жезқазған ауданының минералдық байлықтарын жоспарлы түрде зерттеу және игеріп пайдалану жөніндегі атқарылар ауқымды жұмыстарды (Кеңгір өзеніне бөгет салу, Байқоңыр-Қияқты тар-табанды темір жолы, Қарсақбай комбинатын қалпына келтіру, тағы басқалары құрылыс жұмыстарын аяқтау сияқты) санамалай отырып, оған Жезқазған геологиялық барлау кеңсесімен қатар Қазақ геологиялық басқармасы, КСРО Ғылым Академиясының Қазақ бөлімшесі, тағы басқалары ұйымдары тартылуы әрі жыл сайын осы жұмыстарға кемінде 3 млн. сом қаржы бөлінуі қажет екенін де атап өтеді. Осы секілді кезек күттірмес, аса ауқымды жұмыстар іске асқанда ғана қазба байлықтарына бай өлкенің мәдени-экономика дамуына жағдай туады деп өз ойын түйіндейді мақала авторы. Бұл мақала ғалымның 1998 жылы Алматы қаласындағы «Тылым» баспасынан жарық көрген 8-томдық еңбектері жинағының 1 -томына (110-115-6.) енгізілген.