Илон Маск
Илон Рив Маск (ағылш. Elon Reeve Musk ˈiːlɒn ˈmʌsk; 28 маусым 1971, Претория, ОАР) — канадалық-американдық инженер, кәсіпкер, өнертапқыш және инвестор; миллиардер.
| Илон Маск | |
| ағылш. Elon Musk | |
 | |
| Туған кездегі есімі |
ағылш. Elon Reeve Musk |
|---|---|
| Туған күні | |
| Туған жері | |
| Азаматтығы | |
| Компаниясы |
Tesla |
| Білімі |
Queen's School of Business (1992) |
| Марапаттары | |
| Діні |
белгілі бір дінді ұстанбайды |
| Қолтаңбасы |
|
| Жұбайы |
Джастин Уилсон (2000—2008)
|
SpaceX және X.com компанияның негізін қалаушы (соңғысы Confinity-мен бірікті, атауы PayPal деп өзгертілді және 2002 жылы 1,5 млрд долларға сатылған болатын, 2015 жылы $44 млрд-қа бағаланды).
SpaceX компаниясының негізін қалаушы, иесі, бас директоры және инженер; Tesla Motors бас дизайнері (Chief Product Architect), бас директор[1] және директорлар кеңесінің төрағасы.
Оның немере інілері құрған SolarCity компаниясының директорлар кеңесіне кіреді.
Миллиардерлер журналы Forbes рейтингісінде 2016 жылы оның дәулеті $10,7 млрд[2]. 2021 жылдың 7 қаңтарында оның дәулеті $185 млрд болып, Джефф Безосты екінші орынға аударып, Илон Маск әлемдегі ең бай адам болды. Ал 2023 жылдың 1 маусымында дәулеті $192 млрд-қа жетті.
Ерте жылдары
өңдеуМаск Преторияда (ОАР) туып-өскен. Оның шешесі модель және белгілі диетолог, ал әкесінің өз бизнесі болған. Ата-анасы ажырасып, бала анасымен қалды. Мектепте Илон құрдастарының тарапынан зорлық-зомбылыққа ұшыраған; тіпті бірде таяқ жегеннен соң сынған мұрнын қалпына келтіруге мәжбүр болған[3].
Жасы онға келгенде Илон сыйлыққа өзінің Commodore VIC-20 алғашқы компьютерін алды және онда бағдарламалауды үйренді. Он екі жасында 500 долларға өзінің алғашқы бағдарламасын Space Invaders стилінде Blast Star - атты видео ойынды сатты, ойыншы лазерлік зеңбіректерден жат планеталықтарды қатарынан атқылайтын[4].
Маск қаражатын газеттер арқылы көрген фармацевтикалық компания акцияларын сатып алуға жұмсайды. "Акциялар сатудан түскен бірнеше мың долларға, ол ата-анасының наразылығына қарамастан Канадаға аттанды[4]. Университетке түскенге дейін, ол Кингстон қаласында, Онтарио провинциясында туған-туыстарының үйінде өмір сүрді. Уақыт өте келе Стэнфордқа көшті, бірақ оқуын бітірген жоқ[3].
Мансап
өңдеу1996/1997 жылдары Маск өзінің ағасымен бірге Zip2 компаниясының негізін салып, жаңалықтармен айналысатын компаниялар үшін бағдарламалық қамтамасыз ету шығарады. 1999 жылы Compaq Zip2 үшін 308 млн доллар[5] төлеп сатып алды. Маск соманың 7%ын сатып алды (22 млн. долл.)[6].
X.com және PayPal
өңдеу1999 жылдың наурыз айында Маск X.com негізін қалаушылардың бірі болды. 2000 жылы X.com Confinity компаниясымен бірікті, оның бөлімшелерінің бірінің атауы PayPal аталған. Екі жүйе де (X.com мен PayPal) электрондық пошта арқылы, дербес электрондық ақша аударуды қамтамасыз етумен айналысты, және мәміле мақсаты екі төлем жүйесінің бірігуі болды, алайда, іс жүзінде ол болмады. Маск PayPal орнына X. com брендін қоюға батыл атсалысты, бұл соңында Маск директорлар Кеңесінің шешімі бойынша орнынан түсуімен аяқталған ішкі корпоративтік келіспеушіліктерді тудырды. Алайда, Илон Масктың екі компанияның бірігуі туралы стратегиялық шешімі, сонымен қатар, белсенді түрде Интернет-аукциондарда (бірінші кезекте, eBay) электронды төлем жүйесін алға жылжытуы, 2001 жылы бизнестің түпкілікті PayPal болып өзгеріп, тез өсуіне алып келді. Осындай қомақты нәтижелер компанияға акцияларын биржаға 2002 жылғы ақпанда (және бұл ретте 11 қыркүйек 2001 жылы террористік актілерден кейін биржаға шыққан бірінші дотком-компаниялардың бірі болды) жүргізуге мүмкіндік берді. 2002 жылдың қазан айында PayPal 1,5 млрд АҚШ долларына eBay-ге сатылды. Сату кезінде Маск құрамында болатын компанияның 11,7 % акциясы тиді[7], бұл 165 млн доллар табыс табуына мүмкіндік берді[8].
SpaceX
өңдеу
2002 жылдың маусым айында Маск үшінші SpaceX компаниясының негізін қалады. Ол сериялы зымыран-тасығыштардың және коммерциялық оператор ғарыш жүйелерінің жеке әзірлеушісі.
2008 жылдың желтоқсан айында НАСА компаниямен жалпы сомасы 1,6 млрд АҚШ долларына 12 Falcon-9 тасығышын ұшыру және Dragon ғарыш кемесін ХҒС-қа жеткізуге келісім-шартқа қол қойған, 2011 жылы Space Shuttle кемелерін іске қосу бағдарламасы тоқтатылғаннан кейін ауыстыру ретінде іске асты.
Илонның айтуы бойынша, оған "Основание" ғылыми-фантастикалық романдар циклы және Айзек Азимовтың адами болмысын сақтау және дамыту үшін ғарыш кеңістігін игеру туралы көзқарастары үлкен әсер етті. Маск бірнеше ғаламшарларды өмірмен қамту адамзат құрып кету қаупінің қорғаны болуы мүмкін.
Илон Масктың алдына қойған мақсаты — ғарыштық ұшуларға арналған шығындарды 10 есе азайту. Бұл үшін ол SpaceX негізін қалады, оған өзінің алдыңғы компанияларын сатудан тапқан 100 миллион доллар салды[3].
2016 жылы қаңтарда Гонконгтағы инвестициялық форумда Маск, оның компаниясы Марсқа ұшуды жүзеге асыруға шамамен 9 жылдан соң 2020-2025 жылдары үміттенетінін айтты[9].
Tesla Motors
өңдеуФилантропия
өңдеуИлон Маск Musk Foundation қайырымдылық қорының басқармасының төрағасы болды[10]. 2015 жылдың қаңтар айында қор Болашақ адамзат институтына жасанды интеллекті бақылауды зерттеу үшін сыйға 10 млн доллар берді[11].
2014 жылы Илон Маск өзінің бес ұлы үшін 8 оқушысы бар мектеп құрды. Мектеп "ad astra" деп аталды (латын тілінен "Жұлдыздарға"). Мектеп Оңтүстік Калифорнияда орналасқан және онда қазір 40-қа жуық адам оқиды.[12]
Марапаттары
өңдеу- 2008 жылы Esquire журналы Маскты XXI ғасыр 75 ең ықпалды адамдар тізіміне қосты[13].
- 2011 жылы маусым айында ол ғарышты коммерциялау жетістіктері үшін 500 мың АҚШ долларымен Хайнлайн сыйлығымен марапатталды[14].
- Ақпан айында журнал Forbes қосты Маскты қырық жасқа дейінгі 20 ең ықпалды CEO тізіміне[15].
- 2013 жылдың қараша айында Fortune Magazine жылы бизнесмені деп атады , ал The Wall Street Journal Маскты жыл CEO атады [16].
Жеке өмірі
өңдеуБірінші әйелі, Джастин Маск, онымен Канадада бір университетте оқыған. Олар 2000 жылы үйленіп, жанұясында дүниеге бес ұл келді. 2008 жылғы қыркүйекте Илон және Джастин ажырасатыны туралы жариялады, өйткені Маск британдық актриса Талула Райлимен кездесе бастады. Олар 2010 жылы отау құрды[17]. 2012 жылы Маск Райлимен ажырасып, 2013 жылы екеуі қайтадан үйленді. 2016 жылғы наурызда ажырасуға арыз берген[18], сол жылдың қазан айында ажырасуы іске асты[19].
Кино
өңдеуДжон Фавро, «Iron Man» (2008) фильмінің режиссёрі, Илон Маск Тони Старктың прототипі ретінде қызмет атқарған, бұл рөлді Роберт Дауни-кіші ойнаған болатын[20][21][22].
2010 жылы, Маск «Iron Man 2» фильмінде өзінің рөлінде пайда болды (сюжет бойынша Илон — басты рөлдегі Тони Старктың досы). 2013 жылы ол сондай-ақ «Мачете кісі өлтіруші» фильмінде эпизодты өзін ойнады. Маск «Басымдық» (2014, на отметке 00:07:39) ғылыми-фантастикалық фильмінде жасанды интеллект тұсаукесеріне келіп көрермендер арасында көрінген, бірақ оның есімі титрларда пайда болмайды[23].
Илон Маск 25 қаңтарда, 2015 шыққан «Simpsons» мультсериалында, 26 сезонның 12 сериясында камеоның дауысын салған.
«Big Bang Theory» 9 сезон 9 сериясында өзін көрсетеді.
«Ертеңгі күннің аңыздары» сериалының 1 маусым 2 сериясында, профессор Стейн өзін Илон Маск ретінде таныстырды.
Қызығушылығы
өңдеу- Маск чехословак өндірісінен шыққан Aero L-39 Albatros ұшағын иемденген [24].
- Кейінірек из "Бұл жерде темекі шегеді" фильмінен ол Dassault Falcon 900 реактивті ұшақ сатып алды[25].
- 1999 жылы Zip2 сатқаннан кейін Маск McLaren F1 суперкарын сатып алды[4], бірақ оны келесі жылы, онымен бірге Питер Тиль келе жатқанда қиратып тастады[26].
- 2013 жылдың қазан айында Маск аукционда 997 мың долларға Wet Nellie автомобиль субмаринасын сатып алды, бұл көлік 1977 жылғы Джеймс Бондтың "Шпион, который меня любил" фильміне түскен еді[27].
Сондай-ақ
өңдеу- PayPal мафиясы
- Илон Маск Құрметіне Капибараның баласы атанды, Калининград хайуанаттар бағында 2016 жылғы 8 қыркүйек күні туған[28]
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Fehrenbacher, Katie Tesla Founder Eberhard Files Lawsuit Against Tesla's Elon Musk. gigaom.com (11 маусым 2009). Тексерілді, 18 сәуір 2014.
- ↑ Elon Musk, 2016 Billionaires Net Worth (ағыл.). Forbes. Forbes Media LLC. Басты дереккөзінен мұрағатталған 29 қараша 2016. Тексерілді, 29 қараша 2016.
- ↑ a b c «Elon Musk:Fortune favours the brave», The Economist, Jul 4th 2015
- ↑ a b c Антон Осипов Персона - Илон Маск, гендиректор компаний Tesla Motors и SpaceX. Ведомости (15 мамыр 2013). Тексерілді, 5 ақпан 2015.
- ↑ Compaq buys Zip2 — CNET News
- ↑ Chafkin, 2007
- ↑ Annual Report for the fiscal year ended желтоқсан 31, 2001 (ағыл.). sec.gov. Тексерілді, 17 наурыз 2015.
- ↑ SEC 10-K (PDF). eBay (желтоқсан 31, 2002).
- ↑ Илон Маск собрался через девять лет отправить человека на Марс. lenta.ru. Тексерілді, 28 мамыр 2016.
- ↑ C. N. N. Library Elon Musk Fast Facts - CNN.com. CNN. Тексерілді, 24 тамыз 2016.
- ↑ Ученые: искусственный интеллект может быть опасен (орыс.). BBC Русская служба. Тексерілді, 28 мамыр 2016.
- ↑ Несколько слов о школе «Ad Astra» Илона Маска | by Анатолий Шперх | Директория-онлайн | Medium
- ↑ Elon Musk - Esquire. Esquire (1 қазан 2008). Басты дереккөзінен мұрағатталған 8 маусым 2012.
- ↑ Heinlein Prize Honors Elon Musk of SpaceX. Басты дереккөзінен мұрағатталған 8 маусым 2012.
- ↑ America's 20 Most Powerful CEOs 40 And Under. Forbes. Басты дереккөзінен мұрағатталған 8 маусым 2012.
- ↑ Jonathan Welsh Tesla’s Elon Musk is Fortune Businessperson of the Year (ағыл.). The Wall Street Journal (21 November 2013). Басты дереккөзінен мұрағатталған 13 қаңтар 2014. Тексерілді, 13 қаңтар 2014.
- ↑ St Trinians star Talulah Riley marries internet millionaire in fairytale Highland wedding. Басты дереккөзінен мұрағатталған 21 мамыр 2013. Тексерілді, 15 мамыр 2013.
- ↑ Илон Маск подал на развод со своей британской супругой, РБК (22 наурыз 2016). Тексерілді 23 наурыздың 2016.
- ↑ Elon Musk and Talulah Riley reach divorce settlement Мұрағатталған 22 қазанның 2016 жылы., tv3.ie, 21 октября 2016г.
- ↑ Elon Musk - The 2010 TIME 100 - TIME. Time (29 сәуір 2010). Басты дереккөзінен мұрағатталған 8 маусым 2012.
- ↑ Elon Musk's Guide to the Galaxy. Inc. (1 қазан 2010). Басты дереккөзінен мұрағатталған 8 маусым 2012.
- ↑ Chang, 2010
- ↑ Elon Musk (ағыл.). imdb.com. Тексерілді, 17 наурыз 2015.
- ↑ Leslie Wayne A Bold Plan to Go Where Men Have Gone Before. The New York Times (5 ақпан 2006). Тексерілді, 5 ақпан 2015.
- ↑ Tesla CEO Took Private Jet to Washington D.C. = Alexander Haislip. PE Hub Network (10 ақпан 2010). Тексерілді, 5 ақпан 2015.
- ↑ Danielle Muoio 7 cars Elon Musk has owned — and we're not talking about Teslas. Tech Insider (15 қаңтар 2016). Тексерілді, 5 ақпан 2015.
- ↑ Tesla founder Elon Musk buys James Bond's Lotus Esprit submarine car author = Stuart Dredge. The Guardian (18 қазан 2013). Тексерілді, 5 ақпан 2015.
- ↑ Капибаренок Илон! Читатели «Медузы» выбрали имя грызуну из Калининградского зоопарка, Медуза (3 октября 2016).
Сілтемелер
өңдеу- Кропотова Т. Маск собрался на Марс: изменит ли легендарный инвестор ход истории?. E-xecutive.ru (27 тамыз 2014). Тексерілді, 28 тамыз 2014.
- Чумаченко А. Будущее в безопасности, или кто такой Илон Маск. stalker.od.ua (17 мамыр 2014). Тексерілді, 12 мамыр 2015.
- Anderson K. Elon Musk's Mission to Mars (ағыл.). wired.com (21 October 2012). — Интервью. Тексерілді, 16 мамыр 2015. — Андерсон К. (перевод с ағылш.— И. Хель): Элон Маск и его миссия на Марс. hi-news.ru (30 қараша 2012). Тексерілді, 16 мамыр 2015.
- Chafkin M. Entrepreneur of the Year, 2007: Elon Musk (ағыл.). inc.com (1 December 2007). Тексерілді, 12 мамыр 2015.
- Chang K. Adding Rocket Man to His Résumé (ағыл.). The New York Times, page D1. nytimes.com (16 February 2010). — correction: 19 February, 2010. Тексерілді, 16 мамыр 2015. — Чанг К. (перевод с ағылш. — Н. Никитин): Ракетчик Элон Маск: в ожидании пуска частной космонавтики. sci-lib.com (20 ақпан 2010). — (Любительский перевод, почти полн.). Тексерілді, 16 мамыр 2015.
- Миллиардер Илон Маск предложил сбросить на Марс термоядерные бомбы Мұрағатталған 4 наурыздың 2016 жылы.
Әдебиет
өңдеу- Elon Musk: Tesla, SpaceX, and the Quest for a Fantastic Future. By Ashlee Vance. Ecco Press; 400 pages; $28.99. Virgin Books; £20.