КСРО ХКК қарамағындағы БМСБ

КСРО ХКК қарамағындағы Біріккен мемлекеттік саяси басқарма (КСРО ХКК қарамағындағы БМСБ) (орыс. Объединённое государственное политическое управление при СНК СССР (ОГПУ при СНК СССР)) — КСРО мемлекеттік қауіпсіздігінің арнайы органы. Бұл құрылым РКФСР ІІХК қарамағындағы МСБ негізінде КСРО ОАК Президиумының 1923 жылы 15 қарашада 1922 жылы КСРО құрылғаннан кейін төрт кеңестік республикалар одағының жарлығымен құрылды. 1934 жылы БМСБ Мемлекеттік қауіпсіздік бас басқармасы (МҚББ) ретінде КСРО ІІХК (РКФСР ІІХК-нан құрылған) құрамына енді. 1926 жылдың 20 шілдесіне дейін БМСБ төрағасы (және одан бұрын РКФСР ІІХК қарамағындағы МСБ төрағасы) Ф.Э. Дзержинский болды, содан 1934 жылға дейін БМСБ-ді Вячеслав Менжинский басқарды.

КСРО халық комиссарлары кеңесі қарамағындағы Біріккен мемлекеттік саяси басқарма (КСРО ХКК қарамағындағы БМСБ) орыс. Объединённое государственное политическое управление при Совете народных комиссаров СССР (ОГПУ при СНК СССР)
Жалпы мағлұмат
Мемлекет	КСРО
Құрылған уақыты	15 қараша 1923
Оның алдындағы мекеме	РКФСР ІІХК қарамағындағы МСБ
Таратылған уақыты	10 шілде 1934
Орнына келген мекеме	КСРО ІІХК
Штаб-пәтері	КСРО, Мәскеу
Басшысы	Ф.Э. Дзержинский
	В.Р. Менжинский

БМСБ міндеттері

Негізгі саяси арнайы қызметтің негізгі міндеті 1924 жылы 31 қаңтарда қабылданған КСРО Конституциясында тұжырымдалды.

Саяси және экономикалық контрреволюцияға, тыңшылық пен бандитизмге қарсы күресте одақтас республикалардың революциялық күш-жігерін біріктіру мақсатында Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы Халық Комиссарлары Кеңесінің қарамағындағы Біріккен Мемлекеттік Саяси Басқарма (БМСБ) құрылды, оның төрағасы Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы Халық Комиссарлары Кеңесінің кеңесші дауысы болды.

— Конституция СССР от 21.01.1924 года, ст. 61, гл. 9

РКФСР ІІХК қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету және бандитизм мен басқа да құқық бұзушылықтардың жолын кесу міндеттері сақталды, ал КСРО одақтас ІІХК құрылмады.

Өз кезегінде, КСРО БМСБ контрреволюцияға, тыңшылыққа қарсы күрес, мемлекеттік қауіпсіздікті қамтамасыз ету және Кеңес үкіметіне жат элементтермен күресу жөніндегі жұмысты шоғырландырды.

БМСБ өкілеттіктері

Біріккен мемлекеттік саяси басқарма одақтас республикаларда одақтас республикалардың басқармалары арқылы, ал РКФСР-да облыстық басқармалар арқылы жұмыс істейтін орталық басқарма болды.

Біріккен мемлекеттік саяси басқарма ОАК автономиялық республикалар мен облыстардың қарамағындағы саяси бөлімдерін бақылауды жүзеге асырды.

1923 жылдың 15 наурызынан 1928 жылдың 20 сәуіріне дейін БМСБ пайда табу мақсатын көздемеген қоғамдар мен одақтардың (бірлестіктердің) жарғыларын қарау және бекіту жөніндегі комиссияларға қатысты. (КСРО ҚТОММ мәліметтері бойынша, ф. 393, оп. 39, д. 25б, лл. 39—43 об.).

1923-1924 жылдары БМСБ іс жүзінде милиция қызметкерлерін бір реттік аттестаттау жөніндегі Орталық аттестациялық комиссиясын басқарды (КСРО ҚТОММ мәліметтері бойынша, ф. 393, оп. 39, д. 27, л. 247.).

1924 жылғы КСРО Конституциясына сәйкес, БМСБ өкілі соттың жалпы отырысы кезінде КСРО Жоғарғы Сотының міндетті мүшесі болды, Басқарма тікелей КСРО Жоғарғы Сотына жүгінуге құқылы болды. Бұл органның қызметін қадағалауды КСРО Жоғарғы Сотының прокуроры жүзеге асырды.

БМСБ контрреволюциялық көтерілістер мен бандитизмді басуға қажетті әскерлердің арнайы бөлімшелері бағынды.

Еңбекші халықтың қарулы күштерінің ұйымы - КСРО-ның Жұмысшы-Шаруалар Қызыл Әскері. Жұмысшы-шаруа Қызыл Әскері құрлық, теңіз және әуе күштері болып бөлінеді. Жұмысшылар-шаруалар қызыл әскерінің құрамына арнайы мақсатты күштер: Біріккен мемлекеттік саяси басқарманың әскерлері және конвой әскерлері де кіреді.

— 2. бап, I. бөлім, КСР Одағының ОАК, КСРО ХКК бекіткен «Міндетті әскери қызмет туралы» КСРО Заңы, 1930 ж. 13 тамыз, №42/253б

1930 жылы 15 желтоқсанда КСРО ОАК мен ХКК «БМСБ органдарының милиция мен қылмыстық іздестіру бөлімінің қызметіне басшылығы туралы» құпия қаулы қабылдады, оның негізінде БМСБ және оның жергілікті органдары милиция мен қылмыстық іздестіру органдарының қызметкерлерін тағайындауға, ауыстыруға және босатуға ғана емес, сонымен қатар, өз мақсаттары үшін, олардың дауысты құрамы мен айтылмаған агенттер желісіне де құқықты алды.

БМСБ туралы көркем фильмдер

• «Трест» операциясы (1967)
• Күйреу (1968)
• Транссібірлік экспресс (1977)
• Синдикат-2 (1981)
• ГОЭЛРО-ға қастандық әрекет (1986)
• Зұлымдықтың сүйкімділігі (2006)
• Зүлейха көзін ашқанда (телехикая) (2020)

Тағы қараңыз

• Контрреволюцияға және іріткіге қарсы күрес жөніндегі Бүкілресейлік төтенше комиссия (БТК)
• КСРО 20-жылдардағы саяси қуғын-сүргін