Кентау
Кентау — Түркістан облысы қарамағындағы қала.
Қала | |||
Кентау | |||
| |||
Әкімшілігі | |||
---|---|---|---|
Ел | |||
Облысы | |||
Әкімі |
Жандос Тасов | ||
Тарихы мен географиясы | |||
Координаттары |
43°31′06″ с. е. 68°30′50″ ш. б. / 43.51833° с. е. 68.51389° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 43°31′06″ с. е. 68°30′50″ ш. б. / 43.51833° с. е. 68.51389° ш. б. (G) (O) (Я) | ||
Құрылған уақыты |
1955 | ||
Бұрынғы атаулары |
Мырғалымсай | ||
Уақыт белдеуі | |||
Тұрғындары | |||
Тұрғыны |
74 464[1] адам (2023) | ||
Ұлттық құрамы |
қазақтар (67,55%), өзбектер (26,03%), орыстар (3,01%), татарлар (1,11%), әзербайжандар (0,6%), басқа ұлт өкілдері (1,7%)[2] | ||
Ресми тілі | |||
Сандық идентификаторлары | |||
Телефон коды |
+7 72536 | ||
Пошта индексі |
160400 | ||
Автомобиль коды |
13 | ||
Кентау қаласының әкімдігі | |||
Кентау шекарасы
| |||
Ортаққордағы санаты: Кентау |
Географиялық орны
өңдеуОблыс орталығы Түркістан қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 30 км-дей жерде, Қаратау жотасының етегінде орналасқан. Кентау қаласы “Қаратау тәжі” және “Қазақстанның жасыл-желекті қаласы” деген аттарға ие. Қаратау мемлекеттік табиғи қорығы бар.
Тарихы
өңдеуКентау қаласы Ащысай қорғасын-мырыш кен орнын игеру мақсатында; Хантағы мен Мырғалымсай жұмысшылар поселкілері негізінде құрылған. 1955 жылы 1 тамызда Мырғалымсай ауылын Кентау деп өзгерту туралы жарлық шықты. 1971 жылы қаланың бас даму жоспары бекітіліп, оған сәйкес Кентауда 4-5 қабатты үйлер тұрғызылды.
Халқы
өңдеу1999 | 2009 | 2021 | 2021 2009-ға пайызбен | Ерлер 2009 | Ерлер 2021 | 2021 2009-ға пайызбен | Әйелдер 2009 | Әйелдер 2021 | 2021 2009-ға пайызбен |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
55521 | ▲57121 | ▲72573 | 127,1 | 27304 | ▲35338 | 129,4 | 29817 | ▲37235 | 124,9 |
- 2020 жылы тұрғындары 68669 адамды құрады.
- Ұлттық құрамы: қазақтар - 56,86%, өзбектер - 39,62%, орыстар - 2,00%, татарлар - 0,61%, әзербайжандар - 0,28%, басқа ұлт өкілдері - 0,64%.
Қала алғаш құрылған кезде орыстар көптеп көшіп келді. Олардан бөлек гректер, немістер, корейлер, шешендерде келіп қоныстады. Олар – қуғынға ұшырағандардың туыстары мен арттарында қалған үрім-бұтақтары.
Қала басшылары
өңдеу- Мирошин Михаил Устинович 1955-1957 гг
- Зенков Александр Ильич 1957 - 1960 гг
- Качесов Петр Иванович 1960 - 1966 гг
- Тилеубергенов Ыдырыс Тилеубергенулы 1966-1974 гг
- Кабиров Николай Шамсутдинович 1974-1988 гг
- Бекбосынов Сансызбай Абдуллаулы 1988-1991 гг
Әкім
өңдеу- Лян Василий Леонидович 1991 — 1998 жж
- Ордабаев Максут Кутымұлы 1998 — 1999 жж
- Болат Әбжаппарұлы Жылқышиев 1998 — 2001 жж
- Жүзенов Бегімше Бексұлтанұлы 2001— 2003 жж
- Пирметов Алишер Хабибуллаұлы 2003 — 2005 жж
- Турабаев Жарылқасын Турабайұлы 2005 — 2008 жж
- Табылдиев Көктембек Өкімбекұлы 2008 — 2010 жж
- Калмурзаев Нұржігіт Нұрпейсұлы 2010-2012
- Бақытбек Байсалов 2012 - 2014жж
- Макулбаев, Абдибакыт Тиллабаевич
- Рысбеков Ғани Курмашұлы 14 қаңтар 2019 - 09 сәуір 2019 [5][6]
- Махажанов Даурен Сабитұлы 10 сәуір 2019 — 10 наурыз 2022
- Аюпов Рашид Абатұлы 11 наурыз[7] 2022 — 10 тамыз 2022
- Тасов Жандос Қалмырзаұлы 2022 жылдың 11 тамызынан бастап[8]
Қала экономикасы
өңдеуКентау қаласында аты КСРО-ға әйгілі болған тау-кен орындары, трансформатор зауыты, экскаватор зауыты құрылды. Алайда, XX ғарыдың 80-90 жылдарындағы өндіріс ошақтары мен жұмыс орындарының жабылуы қала халқының әлеуметтік тұрмысына ауыр соққы болды. Кейіннен қайта іске қосылған экскавтор зауытының күші Кеңестік уақытындағыдай жоғары деңгейге жете алмады.
Кентау – Қазақстандағы машина жасау, металл өңдеу және тау-кен өнеркәсібі орталықтарының бірі. Қала экономикасындағы ірі кәсіпорындар: «Трансформатор зауыты» АҚ – еліміздегі трансформатор жасайтын жалғыз зауыт, «Экскаватор» АҚ – металл өңдеп, көлік жасайды. Барий өнімдерін, түсті металл концентраттарын өндіретін «Оңтүстік түстіметалл» АҚ-қа Кентау байыту фабрикасы, Ащысай металлургия цехы, темір жол цехы кіреді. Мақта-мата өнімдері шығарылады. «Табыс» акционерлік қоғамы, «Эластополимет» АҚ резина-техникалық бұйымдарын, «Ердес-нан» АҚ нан, тоқаш, кондитерлік бұйымдарын шығарады. Жалпы өнім жиынтығында өнеркәсіп үлесі 55%-ды (түсті металлургия – 28,8%, электр қондырғыларын шығару – 28,5%, машинажасау – 11,9%) құрайды.
Мәдениет пен қала көрінісі
өңдеуИнфрақұрылымы
өңдеуҚалада Мәдениет сарайы, орталық кітапхана, саябақ, кинотеатр, «Кентау шұғыласы», «Кентау» атты қалалық газеттері, жергілікті «Икар» теледидары жұмыс істейді. Кентау қаласында Халықаралық қазақ-түрік университетінің экология, медицина факультеттерінің бөлімдері, музыка, көркемсурет, спорт, «Дарын» мектептері, мектеп-гимназия, кәсіптік-техникалық мектеп, тау-кен металлургия колледжі, агроколледж, Кентау Көпсалалы Колледж бар.
Танымал тұлғалары
өңдеуРеспубликаға танымал өнер қайраткерлері: Райымбек Сейтметов, Сейдолла Бәйтереков, Әшірбек Сығай, Асанәлі Әшімов, Ақбота Сейтмағамбет (КешYOU тобының экс-мүшесі). Қалада Дінмұхамед Қонаев, Сұлтанбек Қожанов сынды көрнекті мемлекет қайраткерлеріне және 2-дүниежүзілік соғыста қаза болған жерлестеріне ескерткіш қойылған. Сақ жауынгері бейнеленген «Тәуелсіздік монументі» бар.
Галерея
өңдеу-
Қаладағы қонақ үй
-
Жапондық əскери тұтқындарға арналған ескерткіш
-
Жапондық əскери тұтқындарға арналған ескерткішіндегі жазба
-
Кеншілер саябағы
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)
- ↑ Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2023 жыл басына)
- ↑ 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том Мұрағатталған 8 желтоқсанның 2019 жылы.
- ↑ 2021 жылғы ұлттық халық санағының қорытындылары
- ↑ Назначен новый аким города Кентау | Otyrar.KZ
- ↑ Новый аким назначен в Туркестанской области | NUR.KZ
- ↑ Рашид Аюпов Кентау әкімі болып тағайындалды. kaz.tengrinews.kz
- ↑ Кентау қаласының әкімі тағайындалды. www.inform.kz
Ортаққорда бұған қатысты медиа санаты бар: Kentau |