КентауТүркістан облысы қарамағындағы қала.

Қала
Кентау
Елтаңбасы
Елтаңбасы
Әкімшілігі
Ел

 Қазақстан

Облысы

Түркістан

Әкімі

Жандос Тасов

Тарихы мен географиясы
Координаттары

43°31′06″ с. е. 68°30′50″ ш. б. / 43.51833° с. е. 68.51389° ш. б. / 43.51833; 68.51389 (G) (O) (Я)Координаттар: 43°31′06″ с. е. 68°30′50″ ш. б. / 43.51833° с. е. 68.51389° ш. б. / 43.51833; 68.51389 (G) (O) (Я)

Құрылған уақыты

1955

Бұрынғы атаулары

Мырғалымсай

Уақыт белдеуі

UTC+5:00

Тұрғындары
Тұрғыны

74 464[1] адам (2023)

Ұлттық құрамы

қазақтар (67,55%), өзбектер (26,03%), орыстар (3,01%), татарлар (1,11%), әзербайжандар (0,6%), басқа ұлт өкілдері (1,7%)[2]

Ресми тілі

қазақ тілі

Сандық идентификаторлары
Телефон коды

+7 72536

Пошта индексі

160400

Автомобиль коды

13

Кентау қаласының әкімдігі
 (қаз.) (орыс.)

Кентау картада
Кентау
Кентау
Кентау картада
Кентау
Кентау

Географиялық орны

өңдеу

Облыс орталығы Түркістан қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 30 км-дей жерде, Қаратау жотасының етегінде орналасқан. Кентау қаласы “Қаратау тәжі” және “Қазақстанның жасыл-желекті қаласы” деген аттарға ие. Қаратау мемлекеттік табиғи қорығы бар.

Тарихы

өңдеу

Кентау қаласы Ащысай қорғасын-мырыш кен орнын игеру мақсатында; Хантағы мен Мырғалымсай жұмысшылар поселкілері негізінде құрылған. 1955 жылы 1 тамызда Мырғалымсай ауылын Кентау деп өзгерту туралы жарлық шықты. 1971 жылы қаланың бас даму жоспары бекітіліп, оған сәйкес Кентауда 4-5 қабатты үйлер тұрғызылды.

Халқы

өңдеу
Саны (1999, 2009, 2021)[3][4]
1999 2009 2021 2021 2009-ға пайызбен Ерлер 2009 Ерлер 2021 2021 2009-ға пайызбен Әйелдер 2009 Әйелдер 2021 2021 2009-ға пайызбен
55521 57121 72573 127,1 27304 35338 129,4 29817 37235 124,9

Қала алғаш құрылған кезде орыстар көптеп көшіп келді. Олардан бөлек гректер, немістер, корейлер, шешендерде келіп қоныстады. Олар – қуғынға ұшырағандардың туыстары мен арттарында қалған үрім-бұтақтары.

Қала басшылары

өңдеу

Қалалық комитеттің бірінші хатшылары КОКП

өңдеу
  1. Мирошин Михаил Устинович 1955-1957 гг
  2. Зенков Александр Ильич 1957 - 1960 гг
  3. Качесов Петр Иванович 1960 - 1966 гг
  4. Тилеубергенов Ыдырыс Тилеубергенулы 1966-1974 гг
  5. Кабиров Николай Шамсутдинович 1974-1988 гг
  6. Бекбосынов Сансызбай Абдуллаулы 1988-1991 гг

Әкім

өңдеу
  1. Лян Василий Леонидович 1991 — 1998 жж
  2. Ордабаев Максут Кутымұлы 1998 — 1999 жж
  3. Болат Әбжаппарұлы Жылқышиев 1998 — 2001 жж
  4. Жүзенов Бегімше Бексұлтанұлы 2001— 2003 жж
  5. Пирметов Алишер Хабибуллаұлы 2003 — 2005 жж
  6. Турабаев Жарылқасын Турабайұлы 2005 — 2008 жж
  7. Табылдиев Көктембек Өкімбекұлы 2008 — 2010 жж
  8. Калмурзаев Нұржігіт Нұрпейсұлы 2010-2012
  9. Бақытбек Байсалов 2012 - 2014жж
  10. Макулбаев, Абдибакыт Тиллабаевич
  11. Рысбеков Ғани Курмашұлы 14 қаңтар 2019 - 09 сәуір 2019 [5][6]
  12. Махажанов Даурен Сабитұлы 10 сәуір 2019 — 10 наурыз 2022
  13. Аюпов Рашид Абатұлы 11 наурыз[7] 2022 — 10 тамыз 2022
  14. Тасов Жандос Қалмырзаұлы 2022 жылдың 11 тамызынан бастап[8]

Қала экономикасы

өңдеу
 
Қала көрінісі

Кентау қаласында аты КСРО-ға әйгілі болған тау-кен орындары, трансформатор зауыты, экскаватор зауыты құрылды. Алайда, XX ғарыдың 80-90 жылдарындағы өндіріс ошақтары мен жұмыс орындарының жабылуы қала халқының әлеуметтік тұрмысына ауыр соққы болды. Кейіннен қайта іске қосылған экскавтор зауытының күші Кеңестік уақытындағыдай жоғары деңгейге жете алмады.

Кентау – Қазақстандағы машина жасау, металл өңдеу және тау-кен өнеркәсібі орталықтарының бірі. Қала экономикасындағы ірі кәсіпорындар: «Трансформатор зауыты» АҚ – еліміздегі трансформатор жасайтын жалғыз зауыт, «Экскаватор» АҚ – металл өңдеп, көлік жасайды. Барий өнімдерін, түсті металл концентраттарын өндіретін «Оңтүстік түстіметалл» АҚ-қа Кентау байыту фабрикасы, Ащысай металлургия цехы, темір жол цехы кіреді. Мақта-мата өнімдері шығарылады. «Табыс» акционерлік қоғамы, «Эластополимет» АҚ резина-техникалық бұйымдарын, «Ердес-нан» АҚ нан, тоқаш, кондитерлік бұйымдарын шығарады. Жалпы өнім жиынтығында өнеркәсіп үлесі 55%-ды (түсті металлургия – 28,8%, электр қондырғыларын шығару – 28,5%, машинажасау – 11,9%) құрайды.

Мәдениет пен қала көрінісі

өңдеу
 
Қала көрінісі

Инфрақұрылымы

өңдеу

Қалада Мәдениет сарайы, орталық кітапхана, саябақ, кинотеатр, «Кентау шұғыласы», «Кентау» атты қалалық газеттері, жергілікті «Икар» теледидары жұмыс істейді. Кентау қаласында Халықаралық қазақ-түрік университетінің экология, медицина факультеттерінің бөлімдері, музыка, көркемсурет, спорт, «Дарын» мектептері, мектеп-гимназия, кәсіптік-техникалық мектеп, тау-кен металлургия колледжі, агроколледж, Кентау Көпсалалы Колледж бар.

Танымал тұлғалары

өңдеу

Республикаға танымал өнер қайраткерлері: Райымбек Сейтметов, Сейдолла Бәйтереков, Әшірбек Сығай, Асанәлі Әшімов, Ақбота Сейтмағамбет (КешYOU тобының экс-мүшесі). Қалада Дінмұхамед Қонаев, Сұлтанбек Қожанов сынды көрнекті мемлекет қайраткерлеріне және 2-дүниежүзілік соғыста қаза болған жерлестеріне ескерткіш қойылған. Сақ жауынгері бейнеленген «Тәуелсіздік монументі» бар.

Галерея

өңдеу

Дереккөздер

өңдеу
Ортаққорда бұған қатысты медиа санаты бар: Kentau