Кентау

Кентау
	Қала
	Кентау
	Елтаңбасы
Әкімшілігі
Ел	Қазақстан
Облысы	Түркістан
Әкімі	Жандос Тасов
Тарихы мен географиясы
Координаттары	43°31′06″ с. е. 68°30′50″ ш. б. / 43.51833° с. е. 68.51389° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 43°31′06″ с. е. 68°30′50″ ш. б. / 43.51833° с. е. 68.51389° ш. б. (G) (O) (Я)
Құрылған уақыты	1955
Бұрынғы атаулары	Мырғалымсай
Уақыт белдеуі	UTC+6:00
Тұрғындары
Тұрғыны	68 669 адам (2020)
Ұлттық құрамы	қазақтар (56,86%), өзбектер (39,62%), орыстар (2,00%), татарлар (0,61%), әзірбайжандар (0,28%), басқа ұлт өкілдері (0,64%)
Ресми тілі	қазақ тілі
Сандық идентификаторлары
Телефон коды	+7 72536
Пошта индексі	160400
Автомобиль коды	13
	e-kent.gov.kz/index.php/kz/; (қаз.) (орыс.)
	Кентау Кентау
	Кентау шекарасы
	Ортаққордағы санаты: Кентау

Кентау — Түркістан облысы қарамағындағы қала, Кентау қалалық әкімдігі орталығы.

Географиялық орныӨңдеу

Облыс орталығы Түркістан қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 30 км-дей жерде, Қаратау жотасының етегінде орналасқан. Кентау қаласы “Қаратау тәжі” және “Қазақстанның жасыл-желекті қаласы” деген аттарға ие. Қаратау мемлекеттік табиғи қорығы бар.

ТарихыӨңдеу

Кентау қаласы Ащысай қорғасын-мырыш кен орнын игеру мақсатында; Хантағы мен Мырғалымсай жұмысшылар поселкілері негізінде құрылған. 1955 жылы 1 тамызда Мырғалымсай ауылын Кентау деп өзгерту туралы жарлық шықты. 1971 жылы қаланың бас даму жоспары бекітіліп, оған сәйкес Кентауда 4-5 қабатты үйлер тұрғызылды.

ХалқыӨңдеу

1999 жылы тұрғындар саны 55521 адам (27036 ер адам және 28485 әйел адам) болса, 2009 жылы 57121 адамды (27304 ер адам және 29817 әйел адам) құрады.^[4]
2020 жылы тұрғындары 68669 адамды құрады.
Ұлттық құрамы: қазақтар - 56,86%, өзбектер - 39,62%, орыстар - 2,00%, татарлар - 0,61%, әзірбайжандар - 0,28%, басқа ұлт өкілдері - 0,64%.

Қала алғаш құрылған кезде орыстар көптеп көшіп келді. Олардан бөлек гректер, немістер, корейлер, шешендерде келіп қоныстады. Олар – қуғынға ұшырағандардың туыстары мен арттарында қалған үрім-бұтақтары.

Қала басшыларыӨңдеу

Қалалық комитеттің бірінші хатшылары КОКПӨңдеу

Мирошин Михаил Устинович 1955-1957 гг
Зенков Александр Ильич 1957 - 1960 гг
Качесов Петр Иванович 1960 - 1966 гг
Тилеубергенов Ыдырыс Тилеубергенулы 1966-1974 гг
Кабиров Николай Шамсутдинович 1974-1988 гг
Бекбосынов Сансызбай Абдуллаулы 1988-1991 гг

ӘкімӨңдеу

Лян Василий Леонидович 1991 — 1998 жж
Ордабаев Максут Кутымұлы 1998 — 1999 жж
Болат Әбжаппарұлы Жылқышиев 1998 — 2001 жж
Жүзенов Бегімше Бексұлтанұлы 2001— 2003 жж
Пирметов Алишер Хабибуллаұлы 2003 — 2005 жж
Турабаев Жарылқасын Турабайұлы 2005 — 2008 жж
Табылдиев Көктембек Өкімбекұлы 2008 — 2010 жж
Калмурзаев Нұржігіт Нұрпейсұлы 2010-2012
Бақытбек Байсалов 2012 - 2014жж
Макулбаев, Абдибакыт Тиллабаевич
Рысбеков Ғани Курмашұлы 14 қаңтар 2019 - 09 сәуір 2019 ^[5]^[6]
Махажанов Даурен Сабитұлы 10 сәуір 2019 — 10 наурыз 2022
Аюпов Рашид Абатұлы 11 наурыз^[7] 2022 — 10 тамыз 2022
Тасов Жандос Қалмырзаұлы 2022 жылдың 11 тамызынан бастап^[8]

Қала экономикасыӨңдеу

Қала көрінісі

Кентау қаласында аты КСРО-ға әйгілі болған тау-кен орындары, трансформатор зауыты, экскаватор зауыты құрылды. Алайда, XX ғарыдың 80-90 жылдарындағы өндіріс ошақтары мен жұмыс орындарының жабылуы қала халқының әлеуметтік тұрмысына ауыр соққы болды. Кейіннен қайта іске қосылған экскавтор зауытының күші Кеңестік уақытындағыдай жоғары деңгейге жете алмады.

Кентау – Қазақстандағы машина жасау, металл өңдеу және тау-кен өнеркәсібі орталықтарының бірі. Қала экономикасындағы ірі кәсіпорындар: «Трансформатор зауыты» АҚ – еліміздегі трансформатор жасайтын жалғыз зауыт, «Экскаватор» АҚ – металл өңдеп, машина жасайды. Барий өнімдерін, түсті металл концентраттарын өндіретін «Оңтүстік түстіметалл» АҚ-қа Кентау байыту фабрикасы, Ащысай металлургия цехы, темір жол цехы кіреді. Мақта-мата өнімдері шығарылады. «Табыс» акционерлік қоғамы, «Эластополимет» АҚ резина-техникалық бұйымдарын, «Ердес-нан» АҚ нан, тоқаш, кондитерлік бұйымдарын шығарады. Жалпы өнім жиынтығында өнеркәсіп үлесі 55%-ды (түсті металлургия – 28,8%, электр қондырғыларын шығару – 28,5%, машинажасау – 11,9%) құрайды.

Мәдениет пен қала көрінісіӨңдеу

Қала көрінісі

ИнфрақұрылымыӨңдеу

Қалада Мәдениет сарайы, орталық кітапхана, саябақ, кинотеатр, «Кентау шұғыласы», «Кентау» атты қалалық газеттері, жергілікті «Икар» теледидары жұмыс істейді. Кентау қаласында Халықаралық қазақ-түрік университетінің экология, медицина факультеттерінің бөлімдері, музыка, көркемсурет, спорт, «Дарын» мектептері, мектеп-гимназия, кәсіптік-техникалық мектеп, тау-кен металлургия колледжі, агроколледж, Кентау Көпсалалы Колледж бар.

Танымал тұлғаларыӨңдеу

Республикаға танымал өнер қайраткерлері: Райымбек Сейтметов, Сейдолла Бәйтереков, Әшірбек Сығай, Асанәлі Әшімов, Ақбота Сейтмағамбет (КешYOU тобының экс-мүшесі). Қалада Дінмұхамед Қонаев, Сұлтанбек Қожанов сынды көрнекті мемлекет қайраткерлеріне және 2-дүниежүзілік соғыста қаза болған жерлестеріне ескерткіш қойылған. Сақ жауынгері бейнеленген «Тәуелсіздік монументі» бар.