Кәрсен-Керней болысы
Кәрсен-Керней болысы — Семей облысы Қарқаралы уезіндегі қазақ болысы.
| Кәрсен-Керней болысы | |
| Әкімшілігі | |
|---|---|
| Ел | |
| Кіреді | |
| Енеді |
18 әкімшілік ауыл |
| Тарихы мен географиясы | |
| Құрылған уақыты |
18 маусым 1824[1] |
| Таратылған уақыты | |
| Тұрғындары | |
| Тұрғыны |
7568 адам (1831-1855) |
| Ұлттық құрамы | |
Тарихы өңдеу
1824 жылы 13 маусымда Қарқаралы сыртқы округінде құрылған. 1869 жылы[2] Керней және Кәрсөн болыстарына бөлінген.
| № | Болыс, ру, ауыл атаулары | Ауыл саны | Үй саны | Жан басы | Жобалы саны | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ер | Әйел | жылқы | ірі қара | қой | түйе | ||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | |
| Кәрсен-Керней болысында Басшы-сұлтан Құдайменді Ғазин | 1 | 22 | 66 | 88 | 675 | 41 | 1100 | ||
| Керней руы, Шаң бөлімінде, Старшын Жәнібек Тазовта | 3 | 124 | 372 | 406 | 1140 | 300 | 8100 | ||
| Керней руы, Дау, Түйте бөлімдерінде Старшын Бәйсейіт Қырбасовта | 2 | 99 | 207 | 306 | 1410 | 232 | 8170 | ||
| Керней руы, Балта бөлімінде Старшын Аққошқар Ақеділовте | 2 | 84 | 252 | 336 | 2000 | 101 | 6300 | ||
| Керней руы, Балапан бөлімінде Старшын Арқабай Ерубаевта | 2 | 106 | 318 | 424 | 1275 | 250 | 8000 | ||
| Кәрсен руы, Алықұл, Баймұрат бөлімдерінде Старшын Қансейіт Жабағинде | 2 | 106 | 318 | 424 | 1030 | 159 | 3680 | ||
| Кәрсен руы, Ырысқұл бөлімінде Старшын Көнек Қоңырбаевта | 1 | 51 | 153 | 204 | 382 | 113 | 2170 | ||
| Кәрсен руы, Ерназар бөлімінде Старшын Жанбатыр Қойсынбаевта | 1 | 48 | 144 | 102 | 282 | 81 | 3220 | ||
| Кәрсен руы, Таңыбай бөлімінде СтаршынБайарыстан Әбеновте | 2 | 74 | 222 | 206 | 572 | 150 | 3300 | ||
| Кәрсен руы, Құлназар бөлімінде Старшын Қожас Елшібековте | 1 | 56 | 168 | 224 | 325 | 103 | 3870 | ||
| Кәрсен руы, Таз бөлімінде Старшын Ожайық,Көшекбаевта | 2 | 71 | 213 | 284 | 1320 | 150 | 4970 | ||
| Кәрсен руы, Жүзей бөлімінде Старшын Базар Есбергеновте | 1 | 75 | 225 | 300 | 526 | 132 | 2900 | ||
1855-1858 жж санақ бойынша адам басына шаққанда Қарқаралы сыртқы округі бойынша жылқы санына екінші орында, ал қой санынан бірінші орында болған.[3][4]
Басшылары өңдеу
- Бірінші басшысы — сұлтан Құдайменді Ғазин 1824 жылдың 14 шілдесінен 1837 жылға дейін.[5].
- Есберген Садырбаев ~ 1847
- Нұрлан Байсейітов (19.01.1851-10.03.1855)
- Данияр Баубеков
- Ак Жанысбаев
- Көпбай Есетов 16.04.1859
Шежіре өңдеу
Арғын - Қаракесек - Бошан - Бораншы:
- Тілеберді
- Керней
- Дау
- Шаң
- Қуандық
- Сүйіндік
- Балапан
- Самырза
- Керней
- Сұрауберді
- Кәрсөн
Халық өңдеу
Халық саны негізінен Арғын тайпасының Қаракесек руының Кәрсөн және Керней бұтағынан құралған.
Аумағы өңдеу
Территориясы Қарқаралы уезінің оңтүстік шығысында болды. Территориясы қазіргі Шет және Ақтоғай ауданында болды.
Қыстақтар орналасқан мекендер: Бірназар, Сапы, Қаркеспе, Қанжығалы, Бидайық, Сырға, Адыр, Орташ, Жанарқұс, Үйтас, Қараоба, Жылгелді бойы, Ақшатау, Ақирек, Қыземшек, Басши, Алтынсандық, Қарабие, Қарашоқы, Айыртау, Балақсары, Көсе, Бесапанның жалы, Найзакескен, Қумола, Қызылтас, Ақсораң, Киікбай, Жаманшоқы, Бекеннің Ақшиі, Толағай, Айыртау, Жосалы, Қарғалы, Ақтас, Керегетас, Қызылағаш, Қоскеліншек, Қараша-Жалпақсары, Тілеулі, Киікбай, Олжабай, Сасықбұлақ, Кенебайдың Қызылшілігі, Жалпақ, Жекетас, Балажүндіжал, Ақшағыл, Шөладыр, Найзакескен, Қосдоңғал, Қаратас, Бидайық, Сырлытам, Шұбар айғыр, Қайрақты, Шоқтас, Көсе, Бүркітті, Шүмек, Қараш, Кебенек, Қазаншолақ, Қараағаш, Сарыоба, Битұрқы, Жамжаттың құмы, Бөле, Қонғаншілік, Ойран, Ақшай мен Қызылжар.
Жайлаулары: Үлкен және кіші Нұраның бойы, Сарысу, Айса, Көкпекті, Соқыр, Байғара, Толар өзендерінің бойы, Сораң, Қаратүлкі, Шолақ, Толағай, Тектұрмас және олардың Ақтау бекінісімен Жора қыраттарына дейінгі жерлер.[8]
Әкімшілік бөлінуі өңдеу
18 әкімшілік ауылдардан құралды, 1081 киіз үй, 7568 адам.
Дереккөздер өңдеу
- ↑ Шет ауданы, энциклопедия, Алматы, Казакпарат, 2013
- ↑ Шет өңірінің тарихи-мәдени ескерткіштері, Қарағанды 2004
- ↑ Омбы облыстық мұрағаты. Отдел дореволюционных фондов. Ф.3. Оп.3. Ед. хранения 3766. Cв. 503.
- ↑ Қояншы-Дәулет-Таңай (Қояншытағай) шежіресі / Жалпы редакциясын басқарған Н. О. Дулатбеков. — Қарағанды: «Болашақ-Баспа» РББ, 2008. — 293 б.
- ↑ Глава 7. ВОССТАНИЕ В СРЕДНЕМ ЖУЗЕ. — bibliotekar.kz - Казахская электронная библиотека
- ↑ http://akikat.kazgazeta.kz/?p=838 Мұрағатталған 17 қыркүйектің 2017 жылы.
- ↑ М.С.Мұқановтың «Этнический состав и расселения казахов средного жуза»
- ↑ http://stom.tilimen.org/jurnalimizdi-bl-saninda-ararali-jattari-ajdari-bojinsha-azati.html Мұрағатталған 6 наурыздың 2019 жылы.