Көкпекті ауданы
Көкпекті ауданы — Абай облысының оңтүстік-шығыс бөлігіндегі әкімшілік бөлік. Алғаш рет 1932 жылы құрылды. 1997 жылы аудан құрамына Самар ауданы еніп, 2022 жылы қайта бөлініп шықты. Жер аумағы 9,1 мың км².
| Қазақстан ауданы | |
| Көкпекті ауданы | |
| Әкімшілігі | |
|---|---|
| Облысы | |
| Аудан орталығы | |
| Ауылдық округтер саны |
9 |
| Ауыл саны |
28 |
| Әкімі |
Әділет Нұрсағатұлы Қожанбаев |
| Аудан әкімдігінің мекенжайы |
Көкпекті ауылы, Шериаздан көшесі, №44а |
| Тарихы мен географиясы | |
| Координаттары |
48°45′27″ с. е. 82°22′54″ ш. б. / 48.75750° с. е. 82.38167° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 48°45′27″ с. е. 82°22′54″ ш. б. / 48.75750° с. е. 82.38167° ш. б. (G) (O) (Я) |
| Құрылған уақыты |
1932 |
| Жер аумағы |
9,1 мың км² |
| Уақыт белдеуі | |
| Тұрғындары | |
| Тұрғыны |
13 636[1] адам (2023) |
| Ұлттық құрамы |
қазақтар (84,23%), орыстар (9,6%), татарлар (2,58%), немістер (2,27%), басқа ұлт өкілдері (1,32%)[2] |
| Сандық идентификаторлары | |
| Автомобиль коды |
18 |
|
| |
|
| |
Географиялық орны, жер бедері
өңдеуАудан батысында Жарма, оңтүстігінде Ақсуат аудандарымен, солтүстігі мен шығысында ШҚО-ның Ұлан, Самар, Күршім аудандарымен шектесiп жатыр.
Ауданның жер бедері күрделі. Солтүстік бөлігін түгелдей Қалба жотасының шығыс жағы, оңтүстік бөлігін Зайсан қазаншұңқырының солтүстік бөлігі алып жатыр. Қалба жотасының екі беткейі де Ертіс өзенінің салаларымен тілімденген. Ауданның ең биік жері – Қаражал (1606 м). Зайсан қазаншұңқыры жалпы жазық болып келсе де оның әр жерінде шоқылар кездеседі. Олардың ең ірілері: Ұзынбұлақ (818 м), Ақшоқы (907 м), Қарақия (823 м), Толағай (721 м). Кен байлықтарынан ауданның жер қойнауында түсті металдардың, құрылыс материалдарының (әктас, қиыршықтас) мол қоры бар. Таз шоқысы түгелдей дерлік әктастан тұрады.
Климаты, өсімдігі мен жануарлар дүниесі
өңдеуАуданның климаты тым континенттік: қысы суық, жазы ыстық, қуаң (Зайсан қазаншұңқырында). Қаңтарда ауаның орташа температурасы –20,9°С, шілдеде 20,4°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 200 мм-ден (қазаншұңқырда) 350 – 400 мм-ге дейін барады (Қалба жотасында). Қалба мен оның оңтүстік-батыс сілемінен Зайсан көлі мен Ертіс өзеніне Қарабұғаз, Қурайлы, Көкпекті (салалары Шегелек, Талды, Қосағаш, Кіндікті), Үлкен Бөкен (салалары: Тасмөңке, Тентек, Кішібөкен), Құлажон, т.б. өзендер құяды. Солтүстік-батыстағы Ақсу, Қурайлы өзендері Зайсан көліне жетпей, оның жағасындағы құмға сіңіп кетеді. Ауданның оңтүстік және оңтүстік-шығыс жағын Зайсан көлі мен Ертіс өзеніндегі Бұқтырма бөгені алып жатыр. Аудан жерінің топырағы, негізінен, бозғылт қоңыр. Қалба тауында және өзен аңғарларында қара топырақ тараған. Далалы өңірде бетеге, көде, сарыбас жоңышқа, ұсақ шоқылы жерлерде қараағаш, тобылғы өседі. Тау ішіндегі ылғалды жерлерде шалғын, Қалба жотасында қылқан және жалпақ жапырақты орман, оның сілемдерінің бойында шоқ қайың, терек, мойыл, долана, қарақат, әр түрлі шөптер өседі. Жануарлар дүниесінен қасқыр, түлкі, аю, күзен, қоян, тиін, бұғы, елік, құстардың сан алуан түрі (қаз, үйрек, аққу, шағала, қызғыш, бүркіт, қаршыға, лашын, ителгі, кезқұйрық, тұрымтай, т.б.) тараған. Көлдер мен өзендерде әр түрлі балықтар мекендейді.
Халқы
өңдеу| 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989[3] | 1999 | 2009[4] | 2021 | 2023 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 23719 | ▲28226 | ▲33361 | ▼32970 | ▼32808 | ▲45746 | ▼18375 | ▼13932 | ▼13636 |
Тұрғындары 13 636 адам (2023). Ұлттық құрамы: қазақтар – 76,23%, орыстар – 19,80%, татарлар – 1,52%, немістер – 1,39%, басқа ұлт өкілдері – 1,06%.
Әкімшілік бөлінісі
өңдеу28 елді мекен 9 ауылдық округке біріктірілген:
| Ауылдық округтері | 2009 | 2021 | 2021 2009-ға пайызбен | Ерлер 2009 | Ерлер 2021 | 2021 2009-ға пайызбен | Әйелдер 2009 | Әйелдер 2021 | 2021 2009-ға пайызбен |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Биғаш ауылдық округі | 1010 | ▼ 380 | 37,6 | 543 | ▼ 216 | 39,8 | 467 | ▼ 164 | 35,1 |
| Көкжайық ауылдық округі | 2075 | ▼ 1479 | 71,3 | 1050 | ▼ 790 | 75,2 | 1025 | ▼ 689 | 67,2 |
| Көкпекті ауылдық округі | 6214 | ▼ 5718 | 92 | 3032 | ▼ 2824 | 93,1 | 3182 | ▼ 2894 | 90,9 |
| Қойгелді Аухадиев ауылдық округі | 2155 | ▼ 1445 | 67,1 | 1057 | ▼ 741 | 70,1 | 1098 | ▼ 704 | 64,1 |
| Тассай ауылдық округі | 1492 | ▼ 1255 | 84,1 | 760 | ▼ 642 | 84,5 | 732 | ▼ 613 | 83,7 |
| Теректі ауылдық округі | 995 | ▼ 623 | 62,6 | 538 | ▼ 321 | 59,7 | 457 | ▼ 302 | 66,1 |
| Үлгілі Малшы ауылдық округі | 1669 | ▼ 1112 | 66,6 | 889 | ▼ 590 | 66,4 | 780 | ▼ 522 | 66,9 |
| Үлкен Бөкен ауылдық округі | 2019 | ▼ 1452 | 71,9 | 1021 | ▼ 753 | 73,8 | 998 | ▼ 699 | 70 |
| Шұғылбай ауылдық округі | 746 | ▼ 468 | 62,7 | 366 | ▼ 239 | 65,3 | 380 | ▼ 229 | 60,3 |
| ЖАЛПЫ САНЫ | 18375 | ▼ 13932 | 75,8 | 9256 | ▼ 7116 | 76,8 | 9119 | ▼ 6816 | 74,7 |
Ірі елді мекендері
өңдеу| Елді мекен | Халқы (2021) |
|---|---|
| Көкпекті | ▼ 5103 |
| Үлкен Бөкен | ▼ 1296 |
| Преображенка | ▼ 1159 |
| Тассай | ▼ 1000 |
| Көкжайық | ▼ 995 |
| Үлгілі Малшы | ▼ 645 |
| Теректі | ▼ 623 |
| Шұғылбай | ▼ 398 |
| Биғаш | ▼ 334 |
Әкімдері
өңдеу- Асхат Смаилов (2018-2020)
- Серікқазы Садуақасов (2020-2021)
- Раджан Сейітқанов (2021-2022)
- Ділдәбек Оразбаев (06.2022 бастап)
Ауыл шаруашылығы
өңдеуАуыл экономикасының негізін а. ш. құрайды. Ауданда 235,8 мың га-дан астам а. ш. жері бар, 73,7 мың га егістік жер, 36,5 мың га шабындық, 125,6 мың га жайылым. Аудан жері арқылы солтүстік-батыстан оңтүстік-шығысқа қарай респ. маңызы бар Павлодар – Семей – Георгиевка – Көкпекті – Зайсан – Майқапшағай (Қытаймен шекараға дейін) және облыстық маңызы бар Өскемен – Жарма автомобильдік жолдары өтеді.
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)
- ↑ Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2023 жыл басына)
- ↑ Ресей империясы, КСРО халық санақтары
- ↑ ҚР халық санақтары Мұрағатталған 10 қазанның 2023 жылы.
- ↑ 2021 жылғы ұлттық халық санағының қорытындылары