Көкпекті ауданы

Көкпекті ауданы
	Қазақстан ауданы
	Көкпекті ауданы
Әкімшілігі
Облысы	Абай облысы
Аудан орталығы	Көкпекті
Ауылдық округтер саны	9
Ауыл саны	28
Әкімі	Сейтканов Раджан Кайрканулы
Тарихы мен географиясы
Координаттары	48°45′27″ с. е. 82°22′54″ ш. б. / 48.75750° с. е. 82.38167° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 48°45′27″ с. е. 82°22′54″ ш. б. / 48.75750° с. е. 82.38167° ш. б. (G) (O) (Я)
Құрылған уақыты	1932
Жер аумағы	14,6 мың км²
Уақыт белдеуі	UTC+6:00
Тұрғындары
Тұрғыны	13 636 адам (2023)
Ұлттық құрамы	қазақтар (84,23%), орыстар (9,6%), татарлар (2,58%), немістер (2,27%), басқа ұлт өкілдері (1,32%)
Сандық идентификаторлары
Автомобиль коды	18
	Көкпекті ауданының әкімдігі

Көкпекті ауданы — Абай облысының оңтүстік-шығыс бөлігіндегі әкімшілік бөлік. Алғаш рет 1932 жылы құрылды. 1997 жылы аудан құрамына Самар ауданы еніп, 2022 жылы қайта бөлініп шықты. Жер аумағы 14,6 мың км².

Географиялық орны, жер бедері Өңдеу

Аудан батысында Жарма, оңтүстігінде Ақсуат аудандарымен, солтүстігі мен шығысында ШҚО-ның Ұлан, Самар, Күршім аудандарымен шектесiп жатыр.

Ауданның жер бедері күрделі. Солтүстік бөлігін түгелдей Қалба жотасының шығыс жағы, оңтүстік бөлігін Зайсан қазаншұңқырының солтүстік бөлігі алып жатыр. Қалба жотасының екі беткейі де Ертіс өзенінің салаларымен тілімденген. Ауданның ең биік жері – Қаражал (1606 м). Зайсан қазаншұңқыры жалпы жазық болып келсе де оның әр жерінде шоқылар кездеседі. Олардың ең ірілері: Ұзынбұлақ (818 м), Ақшоқы (907 м), Қарақия (823 м), Толағай (721 м). Кен байлықтарынан ауданның жер қойнауында түсті металдардың, құрылыс материалдарының (әктас, қиыршықтас) мол қоры бар. Таз шоқысы түгелдей дерлік әктастан тұрады.

Климаты, өсімдігі мен жануарлар дүниесі Өңдеу

Ауданның климаты тым континенттік: қысы суық, жазы ыстық, қуаң (Зайсан қазаншұңқырында). Қаңтарда ауаның орташа температурасы –20,9°С, шілдеде 20,4°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 200 мм-ден (қазаншұңқырда) 350 – 400 мм-ге дейін барады (Қалба жотасында). Қалба мен оның оңтүстік-батыс сілемінен Зайсан көлі мен Ертіс өзеніне Қарабұғаз, Қурайлы, Көкпекті (салалары Шегелек, Талды, Қосағаш, Кіндікті), Үлкен Бөкен (салалары: Тасмөңке, Тентек, Кішібөкен), Құлажон, т.б. өзендер құяды. Солтүстік-батыстағы Ақсу, Қурайлы өзендері Зайсан көліне жетпей, оның жағасындағы құмға сіңіп кетеді. Ауданның оңтүстік және оңтүстік-шығыс жағын Зайсан көлі мен Ертіс өзеніндегі Бұқтырма бөгені алып жатыр. Аудан жерінің топырағы, негізінен, бозғылт қоңыр. Қалба тауында және өзен аңғарларында қара топырақ тараған. Далалы өңірде бетеге, көде, сарыбас жоңышқа, ұсақ шоқылы жерлерде қараағаш, тобылғы өседі. Тау ішіндегі ылғалды жерлерде шалғын, Қалба жотасында қылқан және жалпақ жапырақты орман, оның сілемдерінің бойында шоқ қайың, терек, мойыл, долана, қарақат, әр түрлі шөптер өседі. Жануарлар дүниесінен қасқыр, түлкі, аю, күзен, қоян, тиін, бұғы, елік, құстардың сан алуан түрі (қаз, үйрек, аққу, шағала, қызғыш, бүркіт, қаршыға, лашын, ителгі, кезқұйрық, тұрымтай, т.б.) тараған. Көлдер мен өзендерде әр түрлі балықтар мекендейді.

Халқы Өңдеу

1939	1959	1970	1979	1989^[3]	1999	2009^[4]	2021	2023
23719	▲28226	▲33361	▼32970	▼32808	▲45746	▼34679	▼27051	▼13636

Тұрғындары 13 636 адам (2023). Ұлттық құрамы: қазақтар – 76,23%, орыстар – 19,80%, татарлар – 1,52%, немістер – 1,39%, басқа ұлт өкілдері – 1,06%.

Әкімшілік бөлінісі Өңдеу

28 елді мекен 9 ауылдық округке біріктірілген:

Ауылдық округ/қала	Халқы (2009)	Елді мекендері
Биғаш ауылдық округі	1010	Биғаш, Егінбұлақ ауылдары
Көкжайық ауылдық округі	2075	Көкжайық, Ақой, Қарағандыкөл, Қарамойыл ауылдары
Көкпекті ауылдық округі	6214	Көкпекті, Ажа, Толағай, Ұзынбұлақ, Шәріптоғай ауылдары
Қойгелді Аухадиев ауылдық округі	2155	Преображенка, Үкіліқыз, Черноярка ауылдары
Тассай ауылдық округі	1492	Тассай, Ақсу, Қайнар, Үшкөмей ауылдары
Теректі ауылдық округі	995	Теректі ауылы
Үлгілі Малшы ауылдық округі	1669	Үлгілі Малшы, Мамай, Нұра, Сүлеймен ауылдары
Үлкен Бөкен ауылдық округі	2019	Үлкен Бөкен, Ақтас, Жалсары ауылдары
Шұғылбай ауылдық округі	746	Шұғылбай, Мелитополь ауылдары

Ірі елді мекендері Өңдеу

Елді мекен	Халқы (2009)
Көкпекті	▼ 5111
Үлкен Бөкен	▼ 1698
Преображенка	▼ 1618
Көкжайық	▼ 1060
Тассай	▼ 985
Үлгілі Малшы	▼ 959
Теректі	▼ 801
Биғаш	▼ 592
Шұғылбай	▼ 592

Ауыл шаруашылығы Өңдеу

Ауыл экономикасының негізін а. ш. құрайды. Ауданда 235,8 мың га-дан астам а. ш. жері бар, 73,7 мың га егістік жер, 36,5 мың га шабындық, 125,6 мың га жайылым. Аудан жері арқылы солтүстік-батыстан оңтүстік-шығысқа қарай респ. маңызы бар Павлодар – Семей – Георгиевка – Көкпекті – Зайсан – Майқапшағай (Қытаймен шекараға дейін) және облыстық маңызы бар Өскемен – Жарма автомобильдік жолдары өтеді.

Дереккөздер Өңдеу

[1] Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)

[2] Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2023 жыл басына)

[3] Ресей империясы, КСРО халық санақтары

[4] ҚР халық санақтары

[1]

[2]

[3]

[4]