Максиллоподалар

Максиллоподалар, жақ аяқтылар (лат. Maxillopoda) – шаянтәрізділердің бір класс тармағы. Теңіздерде, тұщы суларда кең таралған. Максиллоподалар жеке немесе субстратқа жабысып, паразиттік тіршілік етеді. Жақсы жетілген ауыз аяқтарын қорегін судан сүзу үшін пайдаланады. Көкірек бөлімі көбіне 6 (кейде 5 не 4) сегментті. Көкірек аяқтары қозғалыс қызметін атқарады. Құрсақ аяқтары жоқ. Максиллоподалардың ескекаяқты шаянтәрізділер, мистакокаридалар (Mystacocarіda), тұқыжегіштер (Branchіura), мұртаяқтылар (Currіpedіa), қапкеуделі шаяндар (Ascothoracіda) деп аталатын 5 отряды бар. Ең жиі кездесетіндері: тұқыжегіштер — балықтардың терісінде тіршілік ететін эктопаразиттер. Олардың 130-дей түрі белгілі. Негізгі өкілі — тұқы биті (Argulus folіaceus). Паразитті тіршілік етуіне байланысты антеннулалары мен антенналары ұсақ ілмек тәрізді өсінділерге айналған. Түрленіп дамиды. Көбейіп кетсе, балық шаруашылығына зиян келтіреді; мұртаяқтылар теңіздерде тіршілік етуіне байланысты антенналары мен күрделі көздері дамымай, кеуде аяқтарының 6 жұбы қоректі аузына қарай әкелетін екі бұтақты ұзын “мұртшаларға” айналған (отрядтың аты осыған байланысты қойылған). Ересек түрлерінің денесі бақалшақпен қапталған. 1000-нан аса түрі бар. Негізгі туыстары — теңіз үйрекшесі мен теңіз жаңғағы. Соңғысының Каспий теңізінде кездесетін 2 түрі анықталған. Мұртаяқтылардың 1 түрі — саккулинаның (крабтың паразиті) денесі қап тәрізді, сабақшасының ұшынан тамыр сияқты бұтақтанып кететін жіңішке тармақтар тарайды. Олар крабтың денесіне еніп, сөлін сорады. Жыныс жүйесі гермафродитті. Саккулинаның жұмыртқаларынан науплиус шығып, циприс тәрізді дернәсілге айналады.

Максиллоподалар Қазбалық ауқымы: Mid Cambrian–Recent ПреК К О С Д Кр П Т Ю Б Пг Н
Циклоп
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Жануарлар Жамағаты: Буынаяқтылар Кіші жамағаты: Шаянтәрізділер Табы: Maxillopoda Dahl, 1956
Sub-classes
Thecostraca Tantulocarida Branchiura Pentastomida Mystacocarida Copepoda

Систематика

Тармағы	Түрі	Фото
Copepoda	Calanoida Cyclopoida Gelyelloida Harpacticoida Misophrioida Monstrilloida Mormonilloida Platycopioida Poecilostomatoida Siphonostomatoida	Calocalanus pavo (Calanoida: Calocalanidae)
Thecostraca	Cirripedia Facetotecta Ascothoracida	Chthamalus stellatus (Sessilia: Chthamalidae)
Branchiura	Arguloida	Argulus (Argulidae)
Pentastomida	Cephalobaenida Porocephalida	Armillifer armillatus (Porocephalidae)
Mystacocarida	Ctenocheilocaris Derocheilocaris	Сурет:Ctenocheilocaris sp1 x10.jpg Ctenocheilocaris (Derocheilocarididae)
Tantulocarida	Basipodellidae Deoterthridae Doryphallophoridae Microdajidae