Мәжіліс Мұхамеджанұлы Өтежанов
Мәжіліс Мұхамеджанұлы Өтежанов (6 қыркүйек 1935, Алтынжар — 30 қаңтар 1998, Астрахан) — кеңестік және ресейлік қазақ ақыны әрі журналисті, 1991 жылы құрылған «Ақ арна» газетінің алғашқы редакторы. Ресей журналистер одағының және Қазақстан жазушылар одағының мүшесі, Ресей Федерациясының еңбек сіңірген мәдениет қызметкері[1].
| Мәжіліс Мұхамеджанұлы Өтежанов | |
 | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | |
| Мансабы |
ақын, журналист |
| Шығармалардың тілі | |
Өмірбаяны
өңдеуАстрахан облысы Володар ауданындағы Алтынжар ауылында қазақ отбасында дүниеге келіп, балалық пен жастық шақты өткізді[2]. Ол өзінің туған жерінің сұлулығы мен қарапайым жұмысшылардың өмірі туралы өлеңдерді мектеп жасында жаза бастады. Мектептен кейін жұмысшы, ауылдық кеңесте есепші, кейін ауылдық мәдениет үйінде жұмыс істеді, жергілікті комсомол ұйымының хатшысы болды. Содан кейін ауылдық кеңестің төрағасы болып сайланды[3].
Қазақтың белгілі жазушысы Сәбит Мұқанов Алтынжарға келгенде ауылда салтанатты қабылдау ұйымдастырылды, оған Өтежанов Мәжіліс те қатысты. Құрметті қонақтың рұқсатымен ол өзінің өлеңдерін оқыды, оны Сәбит жоғары бағалап, оны өзіне жазуды сұрады. Ол Мәжіліске С. М. Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетіне түсуге көмектесуге уәде беріп, сөзінде тұрды. Көп ұзамай университеттік білім алу үшін Өтежанов Алматыға қоныс аударып, журналистика факультетіне түседі.
Оқуды бітіргеннен кейін кіші отанына оралып, әлі күнге дейін Володарда шығатын аудандық «Заря Каспия» газетіне жазды, кейінірек оның бас редакторы болып тағайындалды. Мәжіліс сонымен қатар қазақ тілінде облыстық радиохабар таратуды ұйымдастырушылардың және редакторлардың бірі болды.
1990 жылы тамызда Астрахан облыстық Халық депутаттары кеңесі президиумының шешімімен апталық «Астрахан хабарлары» басылымы құрылды. Сол жылдың қазан айында облыстық «Жолдастық» қазақ мәдениеті қоғамының басшылығы Кеңес төрағасы И.Н.Дьяковқа осы басылымға қосымша ретінде қазақ тілінде газет шығару туралы өтінішпен жүгінді. 1991 жылдың маусымында бұл өтініш қанағаттандырылды. Бірнеше айдан кейін бастапқыда «Жолдастық» деген атпен шыққан «Астрахан хабарлары» қазақ тіліндегі қосымшасы «Ақ арна» деп аталатын тәуелсіз газет болып қайта құрылды. Дәл осындай шешім Астрахан қалалық атқару комитетінің теледидар мен газет редакторларына екі пәтер бөлу туралы ақпаратын ескерді. Мәжіліс Өтежанов басылымның құрылған күнінен бастап 1998 жылдың қысында қайтыс болғанға дейін бас редактор болды[4].
Өтежанов дәрігерлер мен мұғалімдерді ең маңызды мамандық деп санады және оның көптеген ұрпақтары дәл осы жолдарды таңдады. Оның екі баласы Еркін мен Айжан Қазақстанның ең ірі қаласы — Алматыда, қалғандары туған ауылында Алтынжарда тұрып, жұмыс істейді.
Естелік
өңдеу- 1999 жылдың қазанында облыстық әкімшіліктің басшысының бұйрығымен Өтежанов Мәжілісінің жұмысына арналған Астрахан облысында қазақ мәдениетінің күндері өтті.
- Г.Д.Урастаева редакциялаған «„Жолдастық“ Астрахан облыстық қазақ мәдениеті мен тілі қоғамының 10 жылдығына. Мәжіліс Өтежановтың өмірі мен қызметі туралы 2000 жылы Астрахан қазақтары: тарих және қазіргі заман» кітабы шықты.
- 2010 жылы ақынды еске алуға байланысты Володар аудандық әкімшілігі мен Ресей жазушылар одағының Астрахан аймақтық филиалы Мәжіліс Өтежановтың әдеби сыйлығын құрды. Сыйлықтың бірінші лауреаты астрахандық ақын, жазушы және аудармашы Ю. Н. Щербаков болды[5].
- Сол жылы Өтежановтың туғанына 75 жыл толуына орай Алтынжарда ақынды еске алу күні өтіп, оның әріптестері мен туыстары, аудандық әкімдік пен ауылдық кеңестің қызметкерлері сөз сөйледі. Бұл күні ақынның үйіне мемориалдық тақта орнатылды[6]. Өтежановты еске алу кештері Алтынжардағы Құрманғазы мұражайында және одан кейінгі жылдары да өткізілді[7].
- 2015 жылы Мәжіліс Өтежановтың есімі Володар ауданы, Сизый Бугор ауылының орта мектебіне берілді[8].
- Ол туған Алтынжар ауылының бір көшесі Өтежанов есімімен аталады[9].
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Немировская Д. Мәжіліс Мұхамеджанұлы Өтежанов. Ақындар самғағанда кетеді (17 қаңтар 2018). Тексерілді, 9 қыркүйек 2020.
- ↑ «Мен — орыс қазақпын» (1 қыркүйек 2005). Тексерілді, 9 қыркүйек 2020.
- ↑ Немировская Д. Ақындарды жадыда сақтаңыздар!.. (очерктер кітабі) (6 тамыз 2014). Тексерілді, 10 қыркүйек 2020.
- ↑ Галкина Г. Адамдар, ақындарды жадыда сақтаңыздар (27 тамыз 2010). Тексерілді, 10 қыркүйек 2020.
- ↑ Өтежанов Мәжіліс Мұхамеджанұлы. «Жадыда сақтаңыздар, адамдар, ақындарды, өйткені оларды Жерде сақтай алмадық...». Тексерілді, 9 қыркүйек 2020.
- ↑ Екі тіл, бірақ бір отан (7 қыркүйек 2010). Тексерілді, 10 қыркүйек 2020.
- ↑ Құрманғазы мұражайының қызметкерлері ақын Мәжіліс Өтежановты еске алу кешін ұйымдастырды (8 қыркүйек 2015). Тексерілді, 10 қыркүйек 2020.
- ↑ Қазақ ақыны Мәжіліс Өтежановтың есімі астрахандық мектепке берілді (25 қараша 2015).
- ↑ Ресей аймақтары → Астрахан обл. → Володар ауд. → Алтынжар а.. Тексерілді, 10 қыркүйек 2020.