Неджип Хаблемитоглу

Неджип Хаблемитоглу (түр. Necip Hablemitoğlu; 28 ноября 1954 ж.) — түрік ғалымы, тарихшы. Ол 2002 жылы үйінің алдында өлтірілген. Қастандық жасаушылар әлі табылған жоқ.

Өмірбаяны

1977 жылы Хаблемитоглу Анкара университетінің саясаттану факультетінің баспасөз және журналистика мектебін бітірді. 1977–1978 жылдар аралығы «Dilde, Fikirde, İşde Birlik» (орыс. Единство в языке, идее и работе). Біраз уақыт бірқатар ұйымдарда баспасөз кеңесшісі болып жұмыс істеді, кейін Анкара университетінде Ататүрік реформаларының тарихы бойынша магистр және доктор дәрежесін алды.

Ол профессор доктор Ченгюль Хаблемитоглумен отбасын құрды және олардан Осман империясының батысы мен солтүстіктегі ең шалғай бекіністерінің атымен аталған Канидже және Уйвар есімді екі қызы болды.

Ғылыми қызметі

Хаблемитоглу Анкара университетінде Ататүрік туралы дәріс оқыды.

Қырым татарларын зерттеу

Оның алғашқы жарияланған жұмысы «Yuzbinlerin Surgunu» атты мақалалар сериясы болды (орыс. Депортация сотен тысяч) 1970 жылдары түріктің Akşam газетінде жарияланған. Бұл мақалалар кейін сол атаумен кітап болып басылып шықты. Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде КСРО билігінің Қырым татарларын депортациялауына бүкіл әлемнің, соның ішінде түркі әлемінің үнсіздігін ескерсек, Хаблемитоглуның қырғи-қабақ соғыс кезінде жазған мақалалары осы саяси мәселеге әлемнің назарын аударуға батыл әрекеті болды. Ол 1970 жылдардың басында «Бірлік» журналын шығара отырып, Қырым татарлары және басқа да түркі мәселелері бойынша жұмысын жалғастырды.

Кейінірек ол терең қызығушылық танытқан Ресейдегі түркі халықтарының тарихына арналған «Arlık Rusyası'nda Türk Kongreleri (1905-1917)» (орыс. Тюркские конгрессы в царской России (1915–1917)) кітапты шығарды. Жұбайы Ченгюль Хаблемитоглумен бірге Қырым татарларының тарихы туралы «Шефика Гаспирали және Ресейдегі Түрік әйелдерінің әрекеті (1893-1920)» кітабын жазды. Доктор Неджип Хаблемитоглу сонымен қатар Қырым және Қырым татарлары тақырыбына көптеген мақалалар жазды, көбісі Түркияның Анкара қаласында айына екі рет шығатын Қырым татарлары журналында жарияланған.

Соңғы жылдары

Хаблемитоглының бейіті

Хаблемитоглу өмірінің соңғы жылдарында Гюлен қозғалысын әшкерелеуге көп көңіл бөлді. «Köstebek» атты кітабында бұл қозғалысты қазіргі билікке балама басқа ұйым құрған лаңкестік ұйым деп жазды. Ол кітап басылмай тұрып бес күн бұрын өлтірілді. Ол кітабының кіріспесінің соңғы бөлігінде былай деп жазған:

Барлық ұлтшылдарды тым кеш болмай тұрып Фетуллахшы қауіпке қарсы бірлесіп әрекет етуге шақырамын, Фетуллахшы бөлімшелердің барлау қызметтерін тазарту үшін қоғамдық пікір қалыптастыруға шақырамын...

Хаблемитоглу оның қастандық жасаушылардың құрбаны болуы мүмкін екенін білсе керек, өйткені оның қыздары шабуыл жасаған жағдайда не істеу керектігін сұраған.

Шабуыл болған күні ол азық-түлік сатып алу үшін үйден шыққан. Бақылау камералары мен түбіртектерге қарағанда, ол дүкеннен жергілікті уақыт бойынша сағат 20:05-те шығып кеткен. Бірнеше минуттан кейін ол үйге қайтып келе жатқанда өлтірілді.

Хаблемитоглу 2002 жылы 21 желтоқсанда Анкарадағы Каршыяка зиратында жерленді.