Осмий
Осмий (лат. Osmium; Os) — элементтердің периодтық жүйесінің VІІІ тобындағы хим. элемент, ат. н. 76, ат. м. 190,2, платина металдарына жатады. Жеті изотопы бар.
| |||||||||||||||
| Жай заттың сыртқы бейнесі | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
күміс, көк түсті металл  Осмий кристалы
| |||||||||||||||
| Атом қасиеті | |||||||||||||||
| Атауы, символ, нөмірі |
Осмий, 76 | ||||||||||||||
| Топ типі | |||||||||||||||
| Топ, период, блок |
8, 6, d | ||||||||||||||
| Атомдық масса (молярлық масса) | |||||||||||||||
| Электрондық конфигурация |
[Xe] 4f14 5d6 6s2 | ||||||||||||||
| Қабықшалар бойынша электрондар |
2, 8, 18, 32, 14, 2 | ||||||||||||||
| Атом радиусы |
135 пм | ||||||||||||||
| Химиялық қасиеттері | |||||||||||||||
| Ковалентті радиус |
144±4 пм | ||||||||||||||
| Ион радиусы |
(+6e) 69 (+4e) 88 пм | ||||||||||||||
| Электртерістілігі |
2,2 (Полинг шкаласы) | ||||||||||||||
| Электродты потенциал |
+0,850 | ||||||||||||||
| Тотығу дәрежелері |
−4, −2, −1, 0, +1, +2, +3, +4, +5, +6, +7, +8 | ||||||||||||||
| Иондалу энергиясы | |||||||||||||||
| Жай заттың термодинамикалық қасиеттері | |||||||||||||||
| Термодинамикалық фаза | |||||||||||||||
| Тығыздық (қ.ж.) | |||||||||||||||
| Балқу температурасы | |||||||||||||||
| Қайнау температурасы | |||||||||||||||
| Балқу жылуы |
31,7 кДж/моль | ||||||||||||||
| Булану жылуы |
738 кДж/моль | ||||||||||||||
| Молярлық жылусыйымдылық |
24,7 Дж/(K·моль) | ||||||||||||||
| Молярлық көлем | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Жай заттың кристаллдық торы | |||||||||||||||
| Тор құрылымы |
алтыбұрышты | ||||||||||||||
| Тор параметрлері | |||||||||||||||
| c/a қатынас |
1,579 | ||||||||||||||
| Басқа да қасиеттері | |||||||||||||||
| Жылуөткізгіштік |
(300 K) (87,6) Вт/(м·К) | ||||||||||||||
| Жылжу модульі |
222 ГПа | ||||||||||||||
| Пуассон коэффициенті |
0.25 | ||||||||||||||
| Моос қаттылығы |
7.0 | ||||||||||||||
| Виккерс қаттылығы |
300 МПа | ||||||||||||||
| Бринеллий қаттылығы |
293 МПа | ||||||||||||||
| CAS нөмірі |
7440-04-2 | ||||||||||||||
Тарихы
өңдеуОсмийді 1803 жылы ағылшын химигі Смитсон Теннант Уильям Х.Волластонмен бірлесіп аква-регияда платина ерігеннен кейін қалған шөгіндіден ашты.
Осыған ұқсас зерттеулерді француз химиктері Колле-Дескоти, Антуан де Фуркруа және Вокелен жүргізді, олар да платина кенінің ерімейтін қалдығында белгісіз элемент бар деген қорытындыға келді. Гипотетикалық элемент птен (грекше πτηνός - қанатты) деп аталды, бірақ Теннант тәжірибелері оның екі элементтің - иридий мен осмийдің қоспасы екенін көрсетті.
Жаңа элементтердің ашылуы Теннанттың 1804 жылы 21 маусымда Лондон корольдік қоғамына жазған хатында құжатталған.
| Осмийдің тотығу күйі | |
|---|---|
| −2 | Na2[Os(CO)4] |
| −1 | Na2[Os4(CO)13] |
| 0 | Os3(CO)12 |
| +1 | OsI |
| +2 | OsI2 |
| +3 | OsBr3 |
| +4 | OsO2, OsCl4 |
| +5 | OsF5 |
| +6 | OsF6 |
| +7 | OsOF5 |
| +8 | OsO4, Os(NCH3)4 |
- ↑ Дереккөз қатесі: Жарамсыз
<ref>тегі; no text was provided for refs namedDensest - ↑ a b c Osmium: physical properties (ағыл.). WebElements. Тексерілді, 17 тамыз 2013.
- ↑ Osmium: crystal structure (ағыл.). WebElements. Тексерілді, 17 тамыз 2013.