Рахмон Нәбиұлы Нәбиев
Рахмон Нәбиұлы Нәбиев[1][2] (тәж. Раҳмон Набиевич Набиев) — кеңестік және тәжікстандық саясаткер, дипломат, инженер, 1982 жылдан 1985 жылға дейін Тәжікстан Коммунистік партиясының бірінші хатшысы және 1991 жылдың 23 қыркүйегінен 1991 жылдың 6 қазанына дейін және 1991 жылдың 2 желтоқсанынан 1992 жылдың 7 қыркүйегіне дейін Тәжікстанның 2-президенті.[3]
| Рахмон Нәбиұлы Нәбиев тәж. Раҳмон Набиевич Набиев | ||||
 Нәбиев 1991 жылы | ||||
| Лауазымы | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| 2 желтоқсан 1991 — 7 қыркүйек 1992 | ||||
| Вице-президент | Нарзулло Дустов | |||
| Премьер-Министр | Акбар Мирзоев | |||
| Ізашары | Акбаршо Искандаров (м.о.) өзі | |||
| Ізбасары | Акбаршо Искандаров (м.о.) Эмомали Рахмон | |||
| 23 қыркүйек 1991 — 6 қазан 1991 | ||||
| Ізашары | Қадриддин Аслонов (м.о.) Қаһһор Маһкамов | |||
| Ізбасары | Акбаршо Искандаров (м.о.) өзі | |||
| ||||
| 1983 — 1985 | ||||
| Ізашары | Джабар Расулов | |||
| Ізбасары | Қаһһор Маһкамов | |||
| Өмірбаяны | ||||
| Партиясы | КОКП (1961–1991) ТКП (1991–1993) | |||
| Білімі | 1) Ленинабад ауыл шаруашылығы техникумы 2) Ташкент ирригация және ауыл шаруашылығын механикаландыру инженерлері институты | |||
| Діні | ислам[дереккөзі?] | |||
| Дүниеге келуі | 5 қазан 1930 Ленинабад, Тәжік КСР, КСРО | |||
| Қайтыс болуы | 11 сәуір 1993 (62 жас) Хожант, Ленинабад облысы, Тәжікстан | |||
| Жұбайы | Мәйрам Саидуллоқызы Нәбиева | |||
| Балалары | 2 ұлы (Рустам мен Рашид) және 1 қызы (Мунаввара) | |||
| Әскери қызметі | ||||
| Қызмет еткен жылдары | 1991–1992 | |||
| Құрамында болды |  Тәжікстан
| |||
| Атағы | генерал-полковник | |||
| Басқарды | Тәжікстан Қарулы Күштері (1991–1992) | |||
| Шайқасы | Тәжікстандағы азаматтық соғыс | |||
| Марапаттары |   
| |||
| Рахмон Нәбиұлы Нәбиев Ортаққорда | ||||
өңдеу  |
||||
.svg)
Нәбиев билікке 1982 жылы Тәжікстан Компартиясының бірінші хатшысы болып келді. 1985 жылы ол сыбайлас жемқорлық айыптарымен биліктен қуылды. Тәжікстан 1991 жылы 9 қыркүйекте тәуелсіздігін жариялағаннан кейін Нәбиев 23 қыркүйекте билікке қайта оралды, бірақ президенттік науқан кезінде қызметінен кетуіне қысым күшейгендіктен 6 қазанда отставкаға кетті. Нәбиев сайлауда жеңіске жетіп, 1991 жылы 2 желтоқсанда Тәжікстанның тұңғыш сайланған президенті болды.
Сайлаудың демократиялықтығына сенімсіз болған оппозиция 1992 жылы мамырда азаматтық соғысқа ұласып кеткен көше шерулерін ұйымдастырды. 1992 жылдың 7 қыркүйегінде Нәбиев пен оның қасындағылар Душанбе әуежайына бара жатқанда оппозициялық күштердің шабуылына ұшырады. Қару астында болған Нәбиев терминалда отставкаға кетуі туралы құжатқа қол қоюға мәжбүр болды.
1992 жылдың желтоқсанында Куляб облысының бұрынғы аппаратшысы және жартылай әскерилендірілген көшбасшы Эмомали Рахмон билікке келді. Жарты жылдан кейін, 1993 жылы 11 сәуірде Нәбиев қайтыс болды. Рахмон Нәбиев өлімінің себебі әлі де белгісіз. Ресми түрде ол жүрек талмасынан қайтыс болды, бірақ оқиғаның басқа нұсқаларында ол өзін атып өлтірді немесе өлтірілді. Оның жанұясы, соның ішінде қызы Мунаввара Нәбиева оның өлімінің ресми нұсқасына күмән келтірді.[4]
Жеке өмірі
өңдеуНәбиевтің әйелі Майрам Нәбиева 2017 жылы үйдегі өрттен қайтыс болды. Рахмон мен Майрамның үш баласы: екі ұлдары Рашид пен Рустам және бір қызы Мунаввара. Үлкен ұлы Рашид 1997 жылы белгісіз себептен қайтыс болды және басқа ұлы Рустам 2022 жылы аурудан қайтыс болды. Қызы Мунаввара Душанбеде тұрады.
Рахмон Набиев футболды жақсы көретін және ЦСКА-Памир клубының жанкүйері болған. Тәжік тілінен басқа ол орыс, өзбек тілдерін жетік меңгерген, парсы, дари тілдерін аздап түсініп, сөйлейтін.[5]
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Massaget.kz Посткеңестік елдердің алғашқы басшылары (қаз.) (8 сәуір 2022).
- ↑ Қуанышбек Қари, Азаттық радиосы Президенттік мерзімін шегерудің (ұзартудың) "шебері". Рахмон Назарбаевтан оза ма? (қаз.) (30 тамыз 2020).
- ↑ Азаттық радиосы Умер сын первого избранного президента Таджикистана (25 наурыз 2022).
- ↑ Искандар Фируз, Хиромон Бакозода, Амриддин Олим, Фарзон Мухаммади Мунаввара Набиева: мой отец не хотел становиться президентом Таджикистана. ВИДЕО (орыс.). Азаттық радиосы (21 апреля 2021).
- ↑ Абдулло Ашуров, Азаттық радиосы "От Гафурова до Рахмона: Взгляд на заслуги пяти руководителей Таджикистана" (орыс.) (31.8.2014).