Ресей республикалары

Ресей Федерациясы 83 субъекттен тұрады, оның 21-і республикалар.[1] Барлығын қоса есептегенде республикалар Ресей аумағының 28,6 %-н алып жатыр, мұнда елдегі халықтың 16,9 % мекендейді.

Республикалар өлкелер мен облыстармен салыстырғанда ұлттық-мемлекеттік құрылым болып табылады, яғни Ресей құрамында бола тұра белгілі бір халықтың (халықтардың) мемлекеттілігін көрсетеді. Өзге субъектілерден айырмашылығы - республикалардың өздерінің конституциялары бар және өздерінің мемлекеттік тілдерін бекіте алады.

Көптеген қазіргі кездегі республикалар кеңес үкіметі кезеңінде автономиялы кеңестік социалистік республика статусына ие болды, кейбірі автономиялы облыс болды. РКФСР-дің ішінде ұлттық мемлекеттік құрылым бола тұра федерация субъектілері болып есептелді (Өлкелер мен облыстардан айырмашылығы. Олар әкімшілік-аумақтық бірлік болатын).

Ресей республикалары басшыларының ұлттары

Тізімі өңдеу

1. Адыгея Республикасы (Майкоп)
2. Алтай Республикасы (Горно-Алтайск)
3. Башқұртстан Республикасы (Уфа)
4. Бурятия Республикасы (Улан-Удэ)
5. Дағыстан Республикасы (Махачкала)
6. Ингушетия Республикасы (Магас)
7. Қабарда-Балқар Республикасы (Нальчик)

8. Қалмақстан Республикасы (Элиста)
9. Қарашай-Черкесия Республикасы (Черкесск)
10. Карелия Республикасы (Петрозаводск)
11. Коми Республикасы (Сыктывкар)
12. Марий Эл Республикасы (Йошкар-Ола)
13. Мордовия Республикасы (Саранск)
14. Саха Республикасы (Якутск)

15. Солтүстік Осетия-Алания Республикасы (Владикавказ)
16. Татарстан Республикасы (Қазан)
17. Тыва Республикасы (Қызыл)
18. Ұдмұрт Республикасы (Ижевск)
19. Хакасия Республикасы (Абакан)
20. Шешен Республикасы (Грозный)
21. Чуваш Республикасы (Чебоксары)

 АдыгеяАлтай РеспубликасыБашқұртстанБурятияДағыстанИнгушетияҚабарда-БалқарияҚалмақстанҚарашай-ЧеркесияКарелияКоми РеспубликасыМарий ЭлМордовияСаха РеспубликасыСолтүстік ОсетияТатарстанТываҰдмұртияХакасияШешен РеспубликасыЧувашия

Ресей республикаларының ұлттық құрамы өңдеу

халық титулды (%) орыстар (%) өзгелер (%)
республика 1979 ж. 1989 ж. 2002 ж. 2010 ж.[2] 1979 ж. 1989 ж. 2002 ж. 2010 ж. 1979 ж. 1989 ж. 2002 ж. 2010 ж.
Адыгея 21,3 22,1 24,1 25,2 70,8 68,0 64,4 63,6
Алтай 29,1 31,0 33,4 33,9 63,3 60,4 57,4 56,6 5,6 5,9[3] 6,2
Башқұртстан 24,3 21,9 29,7 29,5 40,3 39,2 36,3 36,1 24,5 28,4 24,1[4] 25,4
Бурятия 23,0 24,0 27,8 30 72,1 69,9 67,8 66,1
Дағыстан 86,0 11,0 9,2 4,6 3,6
Ингушетия 11,7 12,9 77,2 94,1 31,7 23,1 1,1 0,8
Қабарда-Балқария 45,6 52,2 55,3 57,2 35,1 31,9 25,1 22,5 9,0 9,4 11,6 12,7
Қалмақстан 41,4 45,3 53,3 57,4 42,7 37,6 33,5 30,2
Карашай-Черкесия 29,7 31,2 38,5 41 45,0 42,4 33,6 31,6 9,3 9,7 11,2 11,9
Карелия 11,1 10,0 9,2 7,4 71,3 73,6 76,6 82,2
Коми 25,3 23,3 25,1 23,7 56,7 57,7 59,5 65,1
Марий Эл 43,6 43,3 42,8 43,9 47,6 47,4 47,4 47,4
Мордовия 34,2 32,5 31,9 40 59,7 60,8 60,8 53,4
Саха 36,9 33,4 45,5 49,9 50,5 50,3 41,1 37,8
Солтүстік Осетия 50,5 52,9 62,7 65,1 34,0 29,9 23,1 20,8
Татарстан 47,7 48,4 52,9 53,2 44,0 43,2 39,4 39,7
Тыва 60,4 64,3 77,0 82 36,2 32,0 20,1 16,3
Ұдмұртия 32,2 30,9 29,3 28 58,3 58,9 60,1 62,2
Хакасия 11,4 11,1 11,9 12,1 79,5 79,4 80,2 81,7
Шешенстан 52,9 57,8 93,4 95,3 31,7 23,1 3,6 1,9
Чувашия 68,4 67,7 67,6 67,7 26,0 26,6 26,5 26,9

Ескерту: «Өзгелер» бағанасында екіқұрамды республикалардағы халық саны бойынша екінші орындағы ұлт көрсетілген.

Тағы қараңыз өңдеу

Дереккөздер өңдеу