Ресей республикалары
Ресей Федерациясы 83 субъекттен тұрады, оның 21-і республикалар.[1] Барлығын қоса есептегенде республикалар Ресей аумағының 28,6 %-н алып жатыр, мұнда елдегі халықтың 16,9 % мекендейді.
Республикалар өлкелер мен облыстармен салыстырғанда ұлттық-мемлекеттік құрылым болып табылады, яғни Ресей құрамында бола тұра белгілі бір халықтың (халықтардың) мемлекеттілігін көрсетеді. Өзге субъектілерден айырмашылығы - республикалардың өздерінің конституциялары бар және өздерінің мемлекеттік тілдерін бекіте алады.
Көптеген қазіргі кездегі республикалар кеңес үкіметі кезеңінде автономиялы кеңестік социалистік республика статусына ие болды, кейбірі автономиялы облыс болды. РКФСР-дің ішінде ұлттық мемлекеттік құрылым бола тұра федерация субъектілері болып есептелді (Өлкелер мен облыстардан айырмашылығы. Олар әкімшілік-аумақтық бірлік болатын).
Тізімі
өңдеу|
1. Адыгея Республикасы (Майкоп) |
8. Қалмақстан Республикасы (Элиста) |
15. Солтүстік Осетия-Алания Республикасы (Владикавказ) |
Ресей республикаларының ұлттық құрамы
өңдеу| халық | титулды (%) | орыстар (%) | өзгелер (%) | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| республика | 1979 ж. | 1989 ж. | 2002 ж. | 2010 ж.[2] | 1979 ж. | 1989 ж. | 2002 ж. | 2010 ж. | 1979 ж. | 1989 ж. | 2002 ж. | 2010 ж. |
| Адыгея | 21,3 | ▲ 22,1 | ▲ 24,1 | ▲ 25,2 | 70,8 | ▼ 68,0 | ▼ 64,4 | ▼ 63,6 | ||||
| Алтай | ▲29,1 | ▲ 31,0 | ▲ 33,4 | ▲ 33,9 | ▲63,3 | ▼ 60,4 | ▼ 57,4 | ▼ 56,6 | 5,6 | ▲ 5,9[3] | ▲ 6,2 | |
| Башқұртстан | 24,3 | ▼ 21,9 | ▲ 29,7 | ▼ 29,5 | 40,3 | ▼ 39,2 | ▼ 36,3 | ▼ 36,1 | 24,5 | ▲ 28,4 | ▼ 24,1[4] | ▲ 25,4 |
| Бурятия | ▲23,0 | ▲ 24,0 | ▲ 27,8 | ▲ 30 | ▼72,1 | ▼ 69,9 | ▼ 67,8 | ▼ 66,1 | ||||
| Дағыстан | 86,0 | 11,0 | ▼ 9,2 | ▼ 4,6 | ▼ 3,6 | |||||||
| Ингушетия | ▼11,7 | ▲ 12,9 | ▲ 77,2 | ▲ 94,1 | ▼31,7 | ▼ 23,1 | ▼ 1,1 | ▼ 0,8 | ||||
| Қабарда-Балқария | 45,6 | ▲ 52,2 | ▲ 55,3 | ▲ 57,2 | 35,1 | ▼ 31,9 | ▼ 25,1 | ▼ 22,5 | 9,0 | ▲ 9,4 | ▲ 11,6 | ▲ 12,7 |
| Қалмақстан | ▲41,4 | ▲ 45,3 | ▲ 53,3 | ▲ 57,4 | ▼42,7 | ▼ 37,6 | ▼ 33,5 | ▼ 30,2 | ||||
| Карашай-Черкесия | 29,7 | ▲ 31,2 | ▲ 38,5 | ▲ 41 | 45,0 | ▼ 42,4 | ▼ 33,6 | ▼ 31,6 | 9,3 | ▲ 9,7 | ▲ 11,2 | ▲ 11,9 |
| Карелия | ▼11,1 | ▼ 10,0 | ▼ 9,2 | ▼ 7,4 | ▲71,3 | ▲ 73,6 | ▲ 76,6 | ▲ 82,2 | ||||
| Коми | ▼25,3 | ▼ 23,3 | ▲ 25,1 | ▼ 23,7 | ▲56,7 | ▲ 57,7 | ▲ 59,5 | ▲ 65,1 | ||||
| Марий Эл | ▼43,6 | ▼ 43,3 | ▼ 42,8 | ▲ 43,9 | ▼47,6 | ▼ 47,4 | ▬47,4 | ▬47,4 | ||||
| Мордовия | ▼34,2 | ▼ 32,5 | ▼ 31,9 | ▲ 40 | ▲59,7 | ▲ 60,8 | ▬60,8 | ▼ 53,4 | ||||
| Саха | ▲36,9 | ▼ 33,4 | ▲ 45,5 | ▲ 49,9 | ▲50,5 | ▼ 50,3 | ▼ 41,1 | ▼ 37,8 | ||||
| Солтүстік Осетия | ▲50,5 | ▲ 52,9 | ▲ 62,7 | ▲ 65,1 | ▼34,0 | ▼ 29,9 | ▼ 23,1 | ▼ 20,8 | ||||
| Татарстан | ▼47,7 | ▲ 48,4 | ▲ 52,9 | ▲ 53,2 | ▲44,0 | ▼ 43,2 | ▼ 39,4 | ▲ 39,7 | ||||
| Тыва | ▲60,4 | ▲ 64,3 | ▲ 77,0 | ▲ 82 | ▼36,2 | ▼ 32,0 | ▼ 20,1 | ▼ 16,3 | ||||
| Ұдмұртия | ▼32,2 | ▼ 30,9 | ▼ 29,3 | ▼ 28 | ▲58,3 | ▲ 58,9 | ▲ 60,1 | ▲ 62,2 | ||||
| Хакасия | ▼11,4 | ▼ 11,1 | ▲ 11,9 | ▲ 12,1 | ▲79,5 | ▼ 79,4 | ▲ 80,2 | ▲ 81,7 | ||||
| Шешенстан | 52,9 | ▲ 57,8 | ▲ 93,4 | ▲ 95,3 | 31,7 | ▼ 23,1 | ▼ 3,6 | ▼ 1,9 | ||||
| Чувашия | ▼68,4 | ▼ 67,7 | ▼ 67,6 | ▲ 67,7 | ▲26,0 | ▼ 26,6 | ▼ 26,5 | ▲ 26,9 | ||||
Ескерту: «Өзгелер» бағанасында екіқұрамды республикалардағы халық саны бойынша екінші орындағы ұлт көрсетілген.
Тағы қараңыз
өңдеуДереккөздер
өңдеу- ↑ Ресей Федерациясының Конституциясы. 65 бап, 1 т.
- ↑ http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/perepis_itogi1612.htm Мұрағатталған 30 сәуірдің 2020 жылы. (орыс.)
- ↑ Қазақтар
- ↑ Татарлар