Рум сұлтандығы

Рум сұлтандығы, Кония сұлтандығы, Икония сұлтандығы немесе Селжүк сұлтандығы (парсы: سلجوقیان روم‎, Saljūqiyān-i Rūm) — ирандалған қала мәдениеттің элементтерін, қарапайым түрікмен көшпелілерінің мал шаруашылығы мен әскери дағдыларын, сондай-ақ жаулап алынған жергілікті христиандардың (негізінен гректердің) ежелгі қолөнері мен мәдениетін біріктірген ортағасырлық Кіші Азиядағы түрік-мұсылман мемлекеті.

Рум сұлтандығы парсы: Saljūqiyān-i Rūm‎ Сұлтандық
←   ←   ←   ←   ← 1077 — 1307 →   →   →   →
байрақ Елтаңбасы
Астанасы	Никея (1077—1096) Кония (1096—1307)
Ірі қалалары	Қайсері, Сивас, Ерзурум
Тіл(дер)і	парсыша (ресми және сарай/әдебиет), ескі анатолы түрікше, орта грекше (кеңсе)
Діні	Ислам (суннит) грек православ
Аумағы	400 мың км²
Басқару формасы	феодалды монархия
Династиясы	Селжүктер
Рум сұлтаны
- 1077 бастап 1086 дейін	I Сүлеймен
- 1303 бастап 1308 дейін	II Месүт
Тарихы
-  1077	Қаланды — Cүлеймен шаһ
- 1219 — 1236	Кейқұбат тұсында ең үлкен күшке жетті
-  1243	Көседақ түбіндегі шайқас
-  1308	II Месүттің өлімі
-  1328	Қараманоғлылардың жаулап алуы

Рум сұлтандығы мен көрші мемлекеттері, 1200 жыл.

Қызыл мұнара 1221–1226 жылдары Кайғубад I Аланияда салдырған

1077 жылы Византия империясынан тартып алынған жерлерде пайда болған сұлтандық XI ғасырдың соңына дейін осында болған христиан халқын ығыстыра ассимиляциялап, аймақ тарихында маңызды рөл атқарды. Мемлекеттің бастапқы орталығы Никея болды, 1096 жылдан бастап астана Кония (Иконий) қаласына көшірілді. Түрік мемлекеттілігінің өз жерінде қалыптасуында маңызды рөлді Константинополь тағына азаматтық соғыстарда көшіп келген түріктерді, сондай-ақ жалдамалыларды саяси жағдай қажет еткен Батыс елдермен күресу үшін пайдаланған Византия ақсүйектерінің өзі атқарды. Рум сұлтандығы I Алаеддин Кейқұбат сұлтан (1219-1236 жж.) кезінде өзінің ең үлкен өркендеуіне жетті. Ішкі қақтығыстар мен моңғолдардың шапқыншылығы нәтижесінде 1307 жылға қарай Рум сұлтандығы бірқатар бейліктерге бөлінді, олардың бірі ақырында Осман империясына айналды.

Тарихы

Негізінің қалануы

Рум сұлтандығы Кіші Азияны селжүк түріктерінің (араб және парсы авторларының арасында - Рум) XI—XIII ғасырларда жаулап алуы нәтижесінде құрылды.

1070-жылдары батыс Анадолыда билікке селжүк әскери қолбасшысы, сұлтан I Мәлік шаһтың немере інісі Сүлеймен Құталмышоғлы келді. 1075 жылы ол Никея мен Никомедия қалаларын басып алды. Екі жылдан кейін ол өзін тәуелсіз Селжүк мемлекетінің сұлтаны деп жариялап, орталығын Никеяда орналастырды. 1081 жылға қарай селжүктер Кіші Азиядағы барлық Византия қалаларын жаулап алды (Понтикалық Гераклийден басқа) және Босфор мен Дарданеллге дейін жетті.