Сүрме кентастары

Сүрме кентастары – құрамында сүрмесі бар минералды шикізаттар. Сүрменің жер қыртысындағы орташа мөлшері 0,00005%. Табиғатта кездесетін 75 минералының өндіріс үшін мәні барлары: антимонит, тетраэдрит, буланжерит, джемсонит, сервантит. Кентас құрамында сүрме мөлшері 5 – 6%-дан жоғары болса ғана өндірісте қолданылады. Сүрме кентастарының кендері төмен температуралы гидротермалды типке жатады. Кен денелері қабат, желі, линза түрінде кездеседі. Түзілу жағдайына байланысты кварц-флюориттік, антимониттік, ферберит-шееллит-антимониттік болып бөлінеді. Кварц-флюориттік формациясының минералды құрамы қарапайым, олар орташа тереңдіктегі шөгінді, метаморфтық, интрузиялық тау жыныстарында орналасады. Қалғандары жер бетіне жақын жатқан әрекетті жанартаулар аймағында түзіледі. Өндірісте сүрме кентастары өзіндік және кешенді (сынап-сүрмелі, қорғасын-сүрмелі, алтын-сүрмелі, сүрмелі-вольфрамды, сүрмелі-никельді) түрлеріне ажыратылады. Сүрме кентастарын флотациялық-гравитациялық әдістер арқылы байытып, алынған концентратты 1200 – 1300 °С-қа дейін балқытады, балқымаға тиісті қоспалар қосып, қайта балқытудан таза металл алынады. Дүние жүзінде сүрме өндіретін басты елдер: Қытай, Боливия, Мексика, Алжир, Түркия, АҚШ, Ресей, Украина, т.б. Қазақстанда Белоусов, Лениногор, Тишин, Текелі, Ертіс полиметалл кендерінің кентастарын металлургиялық өңдеу кезінде сүрме бөлініп алынады.

Дереккөздер өңдеу

«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том

Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.