Шабай Қонысұлы

(Шабай батыр бетінен бағытталды)

Шабай батыр, Шабай Қонысұлы (1768, Маңғыстау, Сам өңірі – 1846, Маңғыстау, Итібай құдығы) — батыр.

Шабай Қонысұлы
Лақап аты

Ер Шабай

Туған күні

1768 (1768)

Туған жері

Сам өңірі, Бейнеу ауданы

Қайтыс болған күні

1846 (1846)

Қайтыс болған жері

Итібай құдығы, Үстірт, Қарақалпақстан

Мемлекет

Кіші жүз

Әскер түрі

жасақ

Атағы

батыр

Шайқасы

Орал казактарына қарсы шайқас
Еділ қалмақтарына қарсы шайқас
Хиуа жасақтарына қарсы шайқас
Түрікмендерге қарсы шайқас

Өмірбаяны

өңдеу

Қазақ арасындағы ең ірі Алшын тайпасының Адай руының Құнанорыс бөлімінен шыққан. Әкесі Қоныс, аталары Мыңбай, Лабақтар да батыр болған.

Шабай батыр Орал казактарымен, Еділ қалмақтарымен, Хиуа жасақтарымен және түрікмендермен болған шайқастарда ерлігімен көзге түскен. Өшіккен жау бір күні көп әскермен келіп, Шабай батыр ауылын өзі жоқта шапқан. 78 жастағы батыр жаман хабарды естіп, жігіттерімен Итібай құдығы деген жерде жауды қуып жетіп, мал мен жанды түгел қайтарады, алайда өзі қаза тауып, осы жерге (Маңғыстау мен Қарақалпақстан шекарасы) жерленеді.

Ұрпақтары

өңдеу

Шабай батырдың балалары Сүгір мен Есен де батыр болған. Ұрпақтары Бердәулет (1842–1915) және Жоламан (1855–1926) батырлар көне Үргеніш қаласының базарында жергілікті билеуші Әлімқұл ханды атып өлтірген. Осы тақырыпқа ақындар жырлар мен толғаулар арнаған. Шабай батыр мен оның ұрпақтарын Қалнияз Шопықұлы жырға қосқан.[1][2]

Дереккөздер

өңдеу
  1. Тәліпов С., Бабалар рухымен, А., 2004.
  2. Қалбаев., Ер Шабай, Нүкіс, 1997