Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі
Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі — Қазақстан үкіметі құрамына енетін орталық атқарушы орган, елдегі экономикаға, салық және бюджет саясатына, өңірлерді, жергілікті өзін-өзі басқаруды және жеке кәсіпкерлікті дамыту, табиғи монополиялар және тағы басқа салалардағы функцияларға жауапты.
| Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі (ҚР ҰЭМ) | |
|---|---|
.svg)
| |
| Қазақстан елтаңбасы | |
| Жалпы мағлұмат | |
| Құзыреті |  Қазақстан
|
| Құрылған уақыты | қаңтар 1993 жыл (тұңғыш құрылды) 6 тамыз 2014 жыл (қайта құрылды, қазіргі түрі) |
| Оның алдындағы мекеме | Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі |
| Мекемені басқарады | Қазақстан үкіметі |
| Штаб-пәтері | 010000, Астана, Есіл ауданы, Мәңгілік Ел даңғылы, Министрліктер үйі, 8-үй, 7-кіреберіс |
| Қызметкерлер саны | 513[1] |
| Министрі | Серік Жұманғарин |
| Бірінші вице-министрі | Тимур Жақсылықов |
| Ресми сайты | |
| gov.kz/memleket/entities/economy | |
Тарихы
өңдеу1993 жылғы қаңтарда министрліктің тұңғыш «прототипі» — Экономика министрлігі құрылған, тұңғыш министрі Бейсенбай Ізтелеуов болған. 1997 жылы ол Экономика және сауда министрлігі, 1999 жылғы қаңтарда Экономикалық жоспарлау жөніндегі агенттік, ал қазанда Экономика министрлігі болып қайта құрылды. 2000 жылы ол Экономика және сауда министрлігі болып қайта құрылды.
Қазақстан президентінің «Қазақстан Республикасының мемлекеттік басқару жүйесiн одан әрi жетілдіру шаралары туралы» 2002 жылғы 28 тамыздағы №931 Жарлығымен Қазақстан Республикасы Экономика және сауда министрлігінен – экономикалық жоспарлау, Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігінен – бюджетті жоспарлау функциясы және ҚР Президенті жанындағы Стратегиялық жоспарлау және реформалар жөніндегі агенттігінен – стратегиялық жоспарлау функцияларының бірігуі негізінде Қазақстан Республикасының Экономика және бюджетті жоспарлау министрлігі құрылды.
Экономика және бюджетті жоспарлау министрі лауазымына Қайрат Келімбетов тағайындалып, Министрлікті 3 жыл бойы басқарды.
2005 жылы Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің Орынбасары қызметін қоса атқара отырып, Министрлік басшылығына Кәрім Мәсімов тағайындалды.
2006 жылы Кәрім Қажымқанұлы Мәсімовті премьер-министр қызметіне бекіткеннен кейін, Министр-Премьер-Министрдің Орынбасары лауазымына Аслан Мусин тағайындалды.
Аслан Мусин Премьер-Министрдің Орынбасары лауазымына бекітілгеннен кейін, 2007 жылғы тамызда Экономика және бюджетті жоспарлау министрі болып Бақыт Сұлтанов, Жауапты хатшы – Дина Шәженова, Вице-министрлер – Лена Мағауияқызы Қармазина, Марат Әпсеметұлы Құсайынов, Ғалымжан Олжайұлы Пірматов тағайындалды.[дереккөзі?]
Қазақстан президентінің 2010 жылғы 12 наурыздағы жарлығына сәйкес сауда саласындағы функциялар мен құзыреттері тапсырыла отырып, Экономика және бюджетті жоспарлау министрлігі Қазақстан Республикасы Экономикалық даму және сауда министрлігі болып қайта құрылды. Министр лауазымына Жанар Айтжанова тағайындалды.
2011 жылғы сәуірде ҚР Премьер-Министрі К.Қ. Мәсімов Экономикалық даму және сауда министрлігі ұжымына жаңа Министр – Қайрат Келімбетовті таныстырды.
Президенттің 2011 жылғы 16 сәуірдегі жарлығымен Жанар Айтжанова Қазақстан Республикасы Экономикалық интеграция істері жөніндегі министрі болып тағайындалды. ҚР Экономикалық интеграция істері жөніндегі министрінің қызметі Қазақстанның Кеден одағы мен ЕурАзЭҚ аясындағы Бірыңғай экономикалық кеңістік жұмысына қатысуды қамтамасыз етуге, сондай-ақ Қазақстанның Дүниежүзілік сауда ұйымына мүше болуы бойынша келіссөздер жүргізуге бағытталған. Экономикалық интеграция жөніндегі жұмыс органының функцияларын Қазақстан Республикасы Экономикалық даму және сауда министрлігінің жекелеген құрылымдық бөлімшелері атқарады.
Мемлекет басшысының «Қазақстан Республикасының мемлекеттік басқару жүйесін одан әрі жетілдіру жөніндегі шаралар туралы» жарлығына сәйкес, 2011 жылғы 12 тамызда Экономикалық даму және сауда министрлігіне бірқатар қосымша қызметтер мен өкілеттіктер тапсырылды: бюджет және салық саласындағы саясатты әзірлеу және қалыптастыру, кеден ісі саласындағы саясат, табиғи монополиялар және реттелетін нарықтар, бәсекелестікті қорғау мен монополиялық қызметті шектеу саласындағы саясатты әзірлеу және қалыптастыру мәселелері.
Аталмыш жарлық бойынша үкіметтің қаулысымен 2011 жылғы 23 қыркүйекте ауылдық аймақтарды дамыту бойынша қызметтердің іске асырылуын күшейту үшін Өңірлерді дамыту комитеті және жеке кәсіпкерлік субъектілерінің құқығын қорғауға бағытталған Қазақстан Республикасы заңнамаларының сақталуын бақылау бойынша қызметті жүзеге асыру үшін Кәсіпкерлікті дамыту комитеті құрылды.
2012 жылғы қаңтарда Қазақстан Республикасы Экономикалық даму және сауда министрі болып Бақытжан Сағынтаев тағайындалды. Министр Бақытжан Сағынтаевтың басшылығымен өңірлік дамудың, «Бизнестің жол картасы 2020», «Халықтық IPO» бағдарламаларының жаңа бағыттарын айқындап, бірқатар құжаттар қабылданды.
2012 жылғы 25 қыркүйектегі президенттің жарлығына сәйкес Бақытжан Сағынтаев «Нұр отан» ХДП төрағасының бірінші орынбасары болып тағайындалып, Экономикалық даму және сауда министрі қызметіне Ерболат Досаев келді.[1]
2013 жылғы 16 қаңтарда Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазақстан Республикасының мемлекеттік басқару жүйесiн одан әрi жетілдіру шаралары туралы» жарлығына сәйкес Қазақстан Республикасы Экономикалық даму және сауда министрлігі Қазақстан Республикасының Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі болып өзгертілді.[2]
2014 жылғы 6 тамызда Президент Жарлығымен Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі бюджеттік жоспарлау саласындағы функциялар мен өкілеттіктерді қоспағанда Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігінің, Өңірлік даму министрлігінің, мемлекеттік материалдық резервті қалыптастыру және дамыту саласындағы Төтенше жағдайлар министрлігінің, ҚР Статистика агенттігінің, Табиғи монополияларды реттеу агенттігінің, Бәсекелестікті қорғау агенттігінің (Монополияға қарсы агенттік) және Тұтынушылардың құқықтарын қорғау агенттігінің функциялары мен өкілеттіктері беріле отырып Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрлігі құрылды.[3] Ерболат Досаев министрліктің басшысы болып тағайындалды.
ҚР Үкіметінің 2014 жылғы 14 тамыздағы № 933 қаулысымен Ұлттық экономика министрлігінің Статистика, Табиғи монополияларды реттеу және бәсекелестікті қорғау, Тұтынушылардың құқықтарын қорғау комитеттері, сонымен бірге Өңірлік даму министрлігінің Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитеті мен Жер ресурстарын басқару комитеті біріктіріліп, министрліктің Құрылыс, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері және жер ресурстарын басқару комитеті құрылды.
ҚР Үкіметінің 2016 жылғы 18 мамырдағы № 295 қаулысымен Ұлттық экономика министрлігінің Құрылыс, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері және жер ресурстарын басқару комитеті екіге бөлінді. Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитеті министрлік құрамында қалып, Жер ресурстарын басқару комитеті Ауыл шаруашылығы министрлігіне берілді.
ҚР Үкіметінің 2017 жылғы 15 ақпандағы № 70 қаулысымен Ұлттық экономика министрлігінің Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитеті Инвестициялар және даму министрлігінің Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитеті болып өзгертілді.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жылғы 17 ақпандағы № 71 қаулысымен Ұлттық экономика министрлігінің Тұтынушылардың құқықтарын қорғау комитетінен Денсаулық сақтау министрлігінің Қоғамдық денсаулық сақтау комитеті бөлініп шығып, Ұлттық экономика министрлігінің Табиғи монополияларды реттеу және бәсекелестікті қорғау комитеті мен Тұтынушылардың құқықтарын қорғау комитетінің қосылуы нәтижесінде Табиғи монополияларды реттеу, бәсекелестікті және тұтынушылардың құқықтарын қорғау комитеті құрылды.
Қазақстан Республикасы Президентінің 2019 жылғы 17 маусымдағы № 17 Жарлығымен Ұлттық экономика министрлігінің ішкі және сыртқы сауда саясатын қалыптастыру және іске асыру, халықаралық экономикалық интеграция, тұтынушылардың құқықтарын қорғау саласындағы функциялары мен өкілеттіктері жаңадан құрылған Сауда және интеграция министрлігіне берілді.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2019 жылғы 10 шілдедегі № 497 қаулысымен Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Табиғи монополияларды реттеу, бәсекелестікті және тұтынушылардың құқықтарын қорғау комитеті үшке бөлінді. Бәсекелестікті қорғау және дамыту комитеті мен Табиғи монополияларды реттеу комитеті Ұлттық экономика министрлігінің құрамында қалса, Тұтынушылардың құқықтарын қорғау комитеті Сауда және интеграция министрлігіне өтті.
Қазақстан Республикасы Президентінің 2020 жылғы 8 қыркүйектегі № 407 Жарлығымен министрліктен екі агенттік бөлініп шықты:
- Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі құрылып, оған стратегиялық жоспарлау және мемлекеттік статистикалық қызмет салаларындағы Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің функциялары мен өкілеттіктері берілді.
- Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі құрылып, оған тиісті тауар нарықтарында бәсекелестікті қорғау және монополистік қызметті шектеу, мемлекеттік монополия саласына жатқызылған қызметті бақылау мен реттеу саласындағы Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің функциялары мен өкілеттіктері берілді.
Қазақстан Республикасы Президентінің 2020 жылғы 5 қазандағы № 427 Жарлығымен Ұлттық экономика министрлігінің Статистика комитеті Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросы болып қайта құрылды.
ҚР Үкіметінің 2020 жылғы 2 желтоқсандағы № 813 қаулысымен Президент Жарлығына орай Ұлттық экономика министрлігінің Бәсекелестікті қорғау және дамыту комитеті мен Статистика комитеті таратылды.
Міндеттері
өңдеуҰлттық экономика министрлігі төмендегідей жұмыстар атқарады:[4]
- елдегі мемлекеттік жоспарлау, салық, бюджет және кеден саясаты, инвестициялар тарту жөніндегі саясат, мемлекеттік және мемлекет кепілдік берген борыш, мемлекеттік-жекешелік әріптестік, мемлекеттік инвестициялық жобалар, жарнама, табиғи монополиялар, қоғамдық маңызы бар нарықтар, мемлекеттік активтерді басқару, мемлекеттік басқару жүйесін дамыту
- өңірлерді дамыту, жергілікті өзін-өзі басқаруды дамыту, жеке кәсіпкерлікті дамыту және қолдау, өзін-өзі реттеу, агломерацияларды дамыту
- табиғи монополия салаларында, қоғамдық маңызы бар нарықтарды мемлекеттік реттеу және бақылау, сондай-ақ энергия өндіруші және энергиямен жабдықтаушы ұйымдардың заң талаптарын сақтауын мемлекеттік бақылау
- жұмылдыру даярлығы және жұмылдыру
Комитеттері
өңдеуМинистрліктің бір ғана комитеті бар:
Қарамағындағы мекемелер
өңдеу- «Экономикалық зерттеулер институты» АҚ
- «Қазақстандық мемлекеттік-жеке меншік әріптестік орталығы» АҚ
- «Бәйтерек» ұлттық басқарушы холдингі» АҚ
- «Микрография ғылыми-зерттеу институты» РММ
Министрлер тізімі
өңдеу| № | Суреті | Аты-жөні (Өмір сүрген жылдары) |
Қызметі | Партиясы | Үкімет басшысы | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Экономика жөніндегі мемлекеттік комитет (1990–1993) | |||||||
| 1 | 
|
Қалық Абдуллаев (1942-2020) |
1990 | 1992 | белгісіз | Терещенко | |
| Экономика министрлігі (1993–1997) | |||||||
| 1 | .svg)
|
Бейсенбай Ізтелеуов (1949 туған) |
қаңтар 1993 |
ақпан 1994 |
белгісіз | Терещенко | |
| 2 |
|
Марс Үркімбаев (1939–2012) |
ақпан 1994 |
қыркүйек 1994 |
белгісіз | Терещенко | |
| 3 |
|
Алтай Тілеубердин (1949 туған) |
қазан 1994 |
қараша 1995 |
Нұр Отан | Қажыгелдин | |
| 4 | _(cropped).jpg)
|
Өмірзақ Шөкеев (1964 туған) |
қараша 1995 |
наурыз 1997 |
Нұр Отан | Қажыгелдин | |
| Экономика және сауда министрлігі (1997) | |||||||
| 1 |
|
Өмірзақ Шөкеев (1964 туған) |
наурыз 1997 |
қазан 1997 |
Нұр Отан | Қажыгелдин | |
| Экономика министрлігі (1999–2000) | |||||||
| 1 |
|
Жақсыбек Құлекеев (1957 туған) |
13 қазан 1999 |
желтоқсан 2000 |
белгісіз | Балғымбаев Тоқаев | |
| Экономика және сауда министрлігі (2000–2002) | |||||||
| 1 |
|
Жақсыбек Құлекеев (1957 туған) |
желтоқсан 2000 |
қаңтар 2002 |
белгісіз | Тоқаев | |
| 2 |
|
Мәжит Есенбаев (1949 туған) |
қаңтар 2002 |
тамыз 2002 |
Нұр Отан | Тасмағамбетов | |
| Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі (2002–2010) | |||||||
| 1 | .jpg)
|
Қайрат Келімбетов (1949 туған) |
28 тамыз 2002 |
18 сәуір 2006 |
Нұр Отан | Тасмағамбетов Даниал Ахметов | |
| 2 | .jpg)
|
Кәрім Мәсімов (1965 туған) |
20 сәуір 2006 |
қазан 2006 |
Нұр Отан | Даниал Ахметов | |
| 3 | .jpg)
|
Аслан Мусин (1954 туған) |
қазан 2006 |
тамыз 2007 |
Нұр Отан | Даниал Ахметов Мәсімов I | |
| 4 | .jpg)
|
Бақыт Сұлтанов (1971 туған) |
тамыз 2007 |
12 наурыз 2010 |
Нұр Отан | Мәсімов I | |
| Экономикалық даму және сауда министрлігі (2010–2013) | |||||||
| 1 | .jpg)
|
Жанар Айтжанова (1965 туған) |
12 наурыз 2010 |
8 сәуір 2011 |
белгісіз | Мәсімов I | |
| 2 | .jpg)
|
Қайрат Келімбетов (1969 туған) |
11 сәуір 2011 |
20 қаңтар 2012 |
Нұр Отан | Мәсімов I | |
| 3 | _(cropped).jpg)
|
Бақытжан Сағынтаев (1963 туған) |
20 қаңтар 2012 |
24 қыркүйек 2012 |
Нұр Отан | Мәсімов I | |
| 4 | _(cropped).jpg)
|
Ерболат Досаев (1970 туған) |
25 қыркүйек 2012 |
16 қаңтар 2013 |
белгісіз | Ахметов | |
| Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі (2013–2014) | |||||||
| 1 |
|
Ерболат Досаев (1970 туған) |
16 қаңтар 2013 |
6 тамыз 2014 |
белгісіз | Ахметов Мәсімов II | |
| Ұлттық экономика министрлігі (2014 бері) | |||||||
| 1 | _(cropped).jpg)
|
Ерболат Досаев (1970 туған) |
6 тамыз 2014 |
5 мамыр 2016 |
белгісіз | Мәсімов II | |
| 2 | .jpg){kind=spacer}
|
Қуандық Бишімбаев (1980 туған) |
6 мамыр 2016 |
28 желтоқсан 2016 |
белгісіз | Мәсімов II Сағынтаев | |
| 3 |
|
Тимур Сүлейменов (1978 туған) |
28 желтоқсан 2016 |
21 ақпан 2019 |
белгісіз | Мамин I | |
| 4 | _(cropped).jpg)
|
Руслан Дәленов (1975 туған) |
25 ақпан 2019 |
18 қаңтар 2021 |
Нұр Отан | Мамин I | |
| 5 |
|
Әсет Ерғалиев (1986 туған) |
18 қаңтар 2021 |
5 қаңтар 2022 |
белгісіз | Мамин II | |
| 6 | _(cropped).jpg)
|
Әлібек Қуантыров (1983 туған) |
11 қаңтар 2022 |
6 ақпан 2024 |
Аманат | Смайылов I Смайылов II | |
| 7 | .jpg)
|
Нұрлан Байбазаров (1975 туған) |
6 ақпан 2024 |
21 желтоқсан 2024 |
белгісіз | Бектенов | |
| 8 | _(cropped).jpg)
|
Серік Жұманғарин (1969 туған) |
21 желтоқсан 2024 | — | белгісіз | Бектенов | |
Дереккөздер
өңдеу- ↑ a b Қысқаша тарихы (қаз.). Экономикалық даму және сауда министрлігінің ресми сайты. Мұрағатталған 2 сәуірдің 2015 жылы.
- ↑ НАЗАРБАЕВ, Нұрсұлтан Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазақстан Республикасы мемлекеттік басқару жүйесiн одан әрi жетілдіру шаралары туралы» жарлығы (қаз.). Қазақстан президентінің ресми сайты. Тексерілді, 15 қыркүйек 2023.
- ↑ ҚР Президентінің Жарлығымен бірқатар министрліктер мен ведомстволар қайта құрылып, жаңа өкілеттіктер берілді (қаз.). kazinform (16 қаңтар 2013). Тексерілді, 15 қыркүйек 2023.
- ↑ Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің мәселелері (қаз.). Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің «Қазақстан Республикасының Заңнама және құқықтық ақпарат институты» ШЖҚ РМК.