ArshynZ

(?_?) Сәлем ArshynZ, Уикипедияға қош келдіңіз! ← Көп тілді Уикипедия біз бірге жазатын және бірге дамытатын ашық энциклопедия. Уикипедия 2001 жылы ашылған, ал қазақ тіліндегі бөлімі 2002 жылы іске қосылды. Қазақша Уикипедияда барлығы 238 409 мақала бар. ← Уикипедия — әлемдегі екпінді дамыған интернет тораптарының бірі болып табылады. Біз әлемде ең ірі және кең қамтитын энциклопедияны құруға ниеттіміз. Қазіргі уақытта біздің барлық тіл тарауларымызда қырық миллионнан аса мақала бар. Қазақша Уикипедияның дамуына өз үлесіңізді қосыңыз! ← Өз аккаунтыңыз үшін гаджеттері іске қоса аласыз. Уикипедия туралы көбірек таныстырым: Уикипедия туралы Жиі қойылған сұрақтар Уикипедия:Жиі қойылатын сұрақтар бетінде жинақталған. Егер Уикипедия мақалаларынан қателер кездестірсеңіз бізге хабарлаңыз: Қате туралы хабарлау Егер бұл беттерді қарасаңыз бастағанда жақсы болады: Ереже беттері Ережелер мен нұсқаулар Уикипедия:Бес шарт Уикипедия — бұл энциклопедия Уикипедия:Авторлық құқықтар Бейтарап көзқарас Мақалалардың аталуы Мақаланың тексерілмелдігі Сенімді дереккөздер Маңыздылық Консенсус Жедел жою сынбағалары Жоққа шығару Сыпайылық Анықтама және нұсқау беттері Глоссарий Өңдеу құралдары үстелі Сілтемелер Сыртқы сілтемелер Интеруики Уикидің негізгі синтаксисі Жиі қойылатын сұрақтар Жиі кездесетін қателер Өңдеу бойынша нұсқаулық Өңдеменің түйіндемесі Гаджеттер Қысқа сілтемелер тізімі Форумда сұрақ қою Жеке бетіңізге юзербокстарды қолдана отырып өзіңіз туралы таныстыру жазыңыз және талқылау бетіңіз арқылы басқа қатысушылармен байланыс жасай аласыз және хабарламалар жібере аласыз. Мақалаларға қолтаңба қойылмайды, егер Уикипедия форумдарында немесе талқылау беттерінде талқылауға қатысқыңыз келсе қолтаңба қойыңыз. Басқа қатысушыларға хабарлама жібергенде/жауап бергенде келесі нұсқауларға еріңіз: Қатысушының талқылау бетіне өткен соң оң жақ жоғарыда тұрған тақырып қосу деген батырманы басыңыз; Хабарламаңыздың тақырыбын жазыңыз; Хабарламаңыздың соңына қолтаңбаңызды қою үшін ~~~~ дегенді теріңіз немесе өңдеу құралдары үстеліндегі () батырмасын басыңыз. Бұл сіздің қатысушы есіміңіз бен жауап берген уақытыңызды автоматты түрде жазып береді. Егер анықтама көмек керек болса, көмек көрсетуге даяр қатысушылар мен администраторлардан сұраңыз немесе өзіңіздің талқылау бетіңізге {{Көмек қажет}} үлгісін үстеңіз сонда кейбір қатысушылар аз уақытта сұрауыңызды көріп, жауабын беруі мүмкін. Нұсқаулық бойынша қатысушы жеке бетіңізді бастаңыз: Қатысушы бетімді бастау Уикипедияның кез келген бетінің оң жағында іздеу жолағы бар. Сол арқылы мақала атын енгізіп іздеу дегенді басыңыз. Мүмкін әліпби бойынша тізім беті арқылы іздегеніңізді оңай табарсыз.   Сіздің іздеген бетіңізге ұқсас тақырыптар табылып қалуы мүмкін. Егер табылмаса сіздің жазған мәтініңіз қызыл сілтеме болып көрсетіледі де сол сілтеме арқылы жаңа бет бастай аласыз. Бұрыннан бар мақалаларды басқа атаумен қайта бастамаңыз. Бірден мақала бастамас бұрын Уикипедияда бұрыннан бар мақалаларды өңдеп тәжірибе жинаңыз. Бірақ бірінші мақалаңызды бастағанда нұсқаулық бойынша бастағаныңыз жөн. Әйтпеген жағдайда жою саясатына сәйкес мақалаңызды Администраторлар жойып жіберуі мүмкін. Бұрыннан мақала жазуда тәжірибеңіз болмаса өзіңіздің жеке зертханаңызда сынап көріңіз. Нұсқаулық бойынша алғашқы мақалаңызды бастаңыз: Мақала бастау Видеосабақтар:  Уикипедияда мақаланы өңдеп жүйелеу  Уикипедияда мақала бастау Hello and welcome to the Kazakh Wikipedia! We appreciate your contributions. If your Kazakh skills are not good enough, that’s no problem. We have an embassy where you can inquire for further information in your native language. We hope you enjoy your time here! Уикипедиядағы маңызды жаңалықтар және әртүрлі конкурстар, бәйгелер (мысалы Жоба:Уики-көктем 2022, Жоба:Түркі марафоны 2022) телеграм арнада жарияланады сол үшін уикипедияшылардың Телеграм тобына қосылыңыз

-- Нұрлан Рахымжанов (талқылауы) 15:30, 2020 ж. қыркүйектің 2 (+06)

Роторлық энкодер

Роторлық энкодер (ағылш. rotary encoder, shaft encoder) - айналмалы дененің айналу бұрышын цифрлық немесе аналогтік сигналдарға түрлендіруге арналған құрылғы. Энкодерлер ақпаратты беру тәсілі бойынша инкрементті және абсолютті, ал әрекет ету принципі бойынша оптикалық, магниттік және механикалық энкодерлерге бөлінеді.

Абсолютті және инкрементті энкодерлер

Абсолютті энкодерлер ең басында бұрыштық сенсор білігінің айналу бұрышы ретінде біржақты түсіндірілетін сигналдарды шығарады. Осы типтегі бұрыштық сенсорлар санақ жүйесін нақты бір нөлдік позицияға байланыстыруды қажет етпейді. Абсолютті энкодерлер қуат көзінен ажыратылған кезде орналасқан орны туралы ақпаратты сақтай алатын қасиетке ие. Энкодердің беретін мәні мен бақыланатын жабдықтың физикалық жағдайы арасындағы байланыс құрылғыны құрастыру кезінде орнатылады.

Инкрементті энкодерлер импульстарды қалыптастырып, оған сәйкес қабылдаушы құрылғы есептегіштің көмегімен импульстер санын есептеу арқылы біліктің ағымдағы жағдайын анықтайды. Энкодердің бұл түрінің басты кемшілігі - белгілі бір себептердің әсерінен сенсор ішіндегі импульстардың өткізгіштігін анықтау мүмкін емес. Бұл нөлдік белгіден өткенге дейінгі біліктің айналу бұрышын анықтау барысында орын алатын белгілі қателіктерге әкелуі мүмкін. Айналу бағытын анықтау үшін екі өлшеу арнасы ("синус" және "косинус") қолданылады, онда импульстардың бірдей реттілігі (меандр) бір-біріне қатысты 90°-қа жылжытылады.

Әрекет ету принципі бойынша бөлінуі

• Механикалық: өткізгіш энкодерлер деп те аталады. Мөрлік тақшада ойылған дөңгелек мыс тректер сериясы өткізгіш аймақтарды қабылдайтын байланыс щеткалары арқылы ақпаратты қабылдау үшін қолданылады. Механикалық энкодерлер үнемді, бірақ механикалық тозуға бейім. Олар қазіргі таңда сандық мультиметрлер сияқты құрылғыларда жиі қолданылады.
• Оптикалық: Ол үшін фотодиодқа металл немесе шыны дискідегі ойылған жерлер арқылы түсетін жарық қолданылады. Қазіргі таңда бұл ең көп таралған технологиялардың бірі. Оптикалық энкодерлер шаңға өте сезімтал болып келеді.
• Осьтік магниттік: бұл технологияда әдетте қозғалтқыш білігіне бекітілген полюсті неодим магниті қолданылады. Оны біліктің ұшына бекітуге болатындықтан, ол қозғалтқыш корпусынан шығатын тек 1 білікке ие қозғалтқыштармен де жұмыс істей алады. Өлшем дәлдігі бірнеше градустан 1 градусқа дейін ауытқуы мүмкін.
• Осьтен тыс магниттік: энкодердің бұл түрінде металдан жасалған төлкеге бекітілген, резеңкелі тізбекке негізделген ферриті магниттер қолданылады. Бұл дизайндағы икемділікті және арнайы қолданбалы бағдарламалар үшін төмен шығындарды қамтамасыз етеді. Көптеген осьтен тыс энкодерлік чиптердің икемділігіне байланысты оларды кез-келген қажетті позицияларға бағдарламалауға болады. Магниттік энкодерлер оптикалық энкодерлер жұмыс істей алмайтын жағдайларда да жұмыс істей береді.

Қолданысы

Роторлық энкодерлер фотографиялық линзалар, оптомеханикалық тінтуірлер мен трекболдар, басқарылатын кернеулі реометрлер және айналмалы радарлық платформалар сияқты механикалық жүйелерді бақылауды немесе басқаруды қажет ететін техникалық құрылғылар мен робототехника саласында кеңінен қолданыс табады. Сонымен қатар, энкодерлер өнеркәсіпте (әсіресе сервожетек өндірісінде), автокөлік рөлінің дөңгелегінің айналу бұрышын анықтау үшін қолданылады.