Жаһаннаме

(Әлем туралы кітап бетінен бағытталды)

Жаһаннаме – ортағасырлық ғұлама, мемлекет қайраткері Мұхаммед Хайдар Дулатидің философиялық дастаны. Шығарма 1533 жылы түркі тілінде жазылған. Көлемі 130 бет. Шығармада Саид хан қайтыс болып, Моғолстандағы билік басына келген оның үлкен ұлы Абд әр-Рашид хан тұсындағы оқиғалар қамтылған. Абд әр-Рашид хан билік еткен кезде бүкіл әулетімен қуғынға ұшыраған Мұхаммед Хайдар Дулати Тибет жорығынан кейін Бабырдың Лахордағы ұлы Камран мырзаның қолына кетеді. Кейін Бадахшанға келіп тоқтаған ойшыл философиялық толғаулар жетегіне түсіп, осы дастанына өмірдің мән-мағынасын сиғызған. Дастанның бір нұсқасы Берлин кітапханасында сақталған. Берлин нұсқасы әр қайсысы 4 жолдан құрылған 1328 бәйіттен тұрады. Оны алғаш Ахмет Зәки Уәлиди Тоған Берлин кітапханасынан кездейсоқ ұшыратып, бұл туралы 1937 жылы неміс тілінде мақала жазған. Шығыстанушы ғалым Ә. Дербісалиев Берлин кітапханасынан “Жаһаннаменің” осы қолжазбасының көшірмесін түркі тілі (шағатай) тілінен қазақ тіліне аударған.

Сілтеме өңдеу

Қазақ энциклопедиясы