Өсімдіктер биохимиясы

Өсімдіктер биохимиясы – өсімдіктердің химиялық құрамы мен оның органдарындағы, ұлпаларындағы, клеткаларындағы үздіксіз жүріп жататын зат алмасу процесін зерттейтін ғылым; ботаника саласы.

Өсімдіктер биохимиясы жалпы биохимия қағидалары мен жетістіктері негізінде қалыптасып дамығанымен өзіндік ерекшеліктері де бар:

• 1) тек өсімдіктер ғана көмірқышқыл газ бен судан және тамыры арқылы сіңірген бейорганикалық заттардан органик. қосылыстар түзе алады;
• 2) сол түзілген қосылыстардың алуан түрлілігі.

Өсімдіктер биохимиясы шартты түрде екіге бөлінеді.

• 1) Статикалық биохимияда өсімдіктегі белокты заттар, нуклеин және органикалық қышқылдар, қанттар, майлар, витаминдер, гормондар мен осы қосылыстардың мөлшері мен қасиеттері
• 2) Динамик. биохимияда өсімдіктерде жүретін зат алмасу, фотосинтезбен тыныс алудың химизмдері, олардың өзара байланысы мен биол. катализаторлар зерттеледі. Қазақстанда Өсімдіктер биохимиясы саласындағы алғашқы зерттеулер 20 ғасырдың басында Қазақстан Ғылым Академиясының Ботаника институтында өсімдік физиологиясы мен биохимиясы секторында, ҚазҰУ-да осы аттас кафедра ашылғаннан кейін басталды. Дәнді дақылдар (Т.Дарқанбаев, оның шәкірттері) және жергілікті тағамдық, дәрілік, техникалық өсімдіктердің (Л.Қылышев, оның шәкірттері) биохимиясы зерттелді. Өсімдіктерден биологиялық белсенділігі жоғары қосылыстарды бөліп алу мен тазалаудың жүйелері жасалды.
• 20 ғасырдың 60 жылдарынан бастап өсімдіктердің молекулярдық биохимиясы зор қарқынмен дами бастады. Өсімдіктердегі белок синтездегіш құрылым – рибосоманың (М.Ә.Айтхожин, оның шәкірттері) физикалық және химиялық қасиеттері жан-жақты зерттелді. Айтхожинның басшылығымен өсімдік информосомаларының түрлері анықталып, оларға сипаттама берілді. Бір суббөлігі жануардан, екінші суббөлігі өсімдіктен алынған рибосома құрастырылып, оның белоксинтездегіш қабілеті айқындалды. Қазір Өсімдіктер биохимиясы саласында Н.Ә.Айтхожина, М.Қ.Гильманов, Р.М.Қонаева, т.б. ғалымдар еңбек етуде..

Тағы қараңыз

• Өсімдіктер морфорлогиясы
• Өсімдіктер Физиологиясы
• Өсімдіктер биотехнологиясы
• Өсімдіктер анатомиясы
• Өсімдіктер генетикасы