Уикипедия

2025 жобасы

«2025 жобасы» (ағылш. Project 2025) — бұл Heritage Foundation ұйымдастырған бастама, ол консервативті және оңшыл саяси ұсыныстарды алға жылжыту арқылы АҚШ федералдық үкіметін реформалау мен атқарушы билікті шоғырландыруды мақсат етеді. Бұл жоба Дональд Трамп 2024 жылғы президенттік сайлауда жеңіске жеткен жағдайда жүзеге асырылуы мүмкін[1][2]. Жоба АҚШ Конституциясының II бабына және унитарлық атқарушы билік теориясына сәйкес, бүкіл атқарушы билік президенттің тікелей бақылауында деп есептейді[3][4]. Ол ондаған мың федералдық мемлекеттік қызметкерлерді саяси тағайындаушылар (ағылш. political appointee) ретінде қайта сыныптап, олардың орнына Трамп саясатын қолдауға дайын адал жақтастарды отырғызуға ұсынады[5][6]. Қолдаушылар бұл өзгеріс олардың пікірінше, үлкен, есеп бермейтін және негізінен либералды үкіметтік бюрократияны жоюға әкеледі деп мәлімдейді[7]. Жоба билікті және қоғамды христиандық құндылықтармен толтыруды көздейді[8][9]. Сыншылар «2025 жобасын» АҚШ-ты автократияға айналдыруға бағытталған авторитарлық, христиандық-ұлтшылдық жоспар деп сипаттайды[8][10] . Көптеген құқықтық сарапшылар оның заң үстемдігін[11], биліктің бөлінуін[2], шіркеудің мемлекеттен бөлінуін[12] және азаматтық бостандықтарды бұзады деп есептейді[2][11][13].

«2025 жылғы Көшбасшылық мандаты: Консервативті уәде» кітабының мұқабасы

«2025 жобасы» үкіметтің экономикалық және әлеуметтік саясатына, сондай-ақ федералды үкімет пен оның ведомстволарының рөліне елеулі өзгерістер енгізуді көздейді. Жоспар Әділет министрлігін, Федералдық тергеу бюросын, Сауда министрлігін, Федералды байланыс комиссиясын және Федералды сауда комиссиясын партиялық бақылауға алуды, Ұлттық қауіпсіздік министрлігін жоюды, сондай-ақ қазбалы отын өндірісін дамыту үшін климаттық өзгерістердің алдын алу нормаларын күрт қысқартуды ұсынады[11][14]. Жоба салық мөлшерлемелерін төмендетуді көздейді[15], бірақ оның авторлары протекционизмге қатысты келіспейді[16]. «2025 жобасы» Білім департаментін таратып, оның бағдарламаларын басқа ведомстволарға беруді немесе оларды тоқтатуды ұсынады[17][18]. Климаттық зерттеулерге қаржыландыру азаяды, ал Ұлттық денсаулық сақтау институты консервативті қағидаттарға сәйкес реформаланады[19][20]. Жоба Medicare мен Medicaid бағдарламаларына қаржыландыруды қысқартуға бағытталған[21][22] және үкіметті абортты медициналық көмек ретінде қабылдаудан толық бас тартуға шақырады[23][24]. Жоба қолжетімді медицина туралы заңға[21] сәйкес шұғыл контрацепция қызметтерін қамтуды тоқтатуды және ел бойынша контрацептивтер мен аборт таблеткаларын жіберетіндер мен алушыларға Комсток заңын орындауды ұсынады[24][25]. «2025 жобасы» порнографияны қылмыстық жауапкершілікке тартуды[26][27], жыныстық бағдар мен гендерлік сәйкестік бойынша кемсітушіліктен заңды қорғанысты жоюды[27][28], әртүрлілік, әділеттілік және инклюзия (DEI) бағдарламалары[2][28] мен позитивті әрекеттерді[29] тоқтатуды ұсынады. Сонымен қатар, жоба Әділет министрлігіне ақ нәсілділерге қатысты нәсілшілдікке қарсы істерді жүргізуді тапсырмақ[30]. Жоба АҚШ-тағы заңсыз иммигранттарды тұтқындап, ұстау және депортациялау шараларын ұсынады[31][32][33]. Ішкі құқық қорғау органдары үшін әскери қызметкерлерді қолдану да ұсынылады[34]. Ол өлім жазасын қолдайды және осындай үкімдерді жылдам «орындауды» көздейді[35][36].

Кейбір консерваторлар мен республикандықтар климаттық өзгерістер[37] мен сыртқы саудаға қатысты ұстанымдары үшін жоспарды сынға алды[16]. Басқа сыншылар «2025 жобасын» төрт жылдық жеке кек қайтаруға бағытталған, көзбояушылық ретінде қабылдауда, сондай-ақ Байден әкімшілігі кезінде жүзеге асырылған «барлық дерлік шараларды» жоюға әрекет ретінде көреді[38]. Жоба авторлары ұсыныстардың көпшілігін жүзеге асыру үшін Республикалық партияның Өкілдер палатасы мен АҚШ Сенатына бақылау орнатуы қажет екенін мойындайды[7]. Жоспардың кейбір аспектілері жақында АҚШ Жоғарғы соты тарапынан конституцияға қайшы деп танылды және олар сотқа шағымдануы мүмкін болса, кейбір ұсыныстар заң талаптарына сәйкес келетін сот дауларынан өтуі мүмкін[39].

Бастамалар

өңдеу

The Economist бұл жоспарды мәдени соғысқа қатысты кейбір мәселелерді қамтитын, сондай-ақ ауқымы кеңірек, бюджет тапшылығы мен мемлекеттік борышты арттырудағы республикалық дәстүрді бұзатын жоба ретінде қорытындылады.[40]

Санақтағы азаматтық мәселесі

өңдеу

Жоба Трамп әкімшілігінің АҚШ-тың онжылдық халық санағына азаматтық туралы сұрақты енгізу әрекетін қайта жандандыруды көздейді. Бұл сұрақ санақ деректерін пайдалана отырып, Конгресс пен Сайлаушылар коллегиясындағы орындарды бөлуге ықпал етеді. Трамп әкімшілігі жаңа сұрақтың нәсілдік және тілдік кемсітушілікті болдырмау мақсатында, Сайлау құқықтары туралы заңға сәйкес енгізілетінін мәлімдеген болатын, алайда АҚШ Жоғарғы соты бұл ұсынысты 2020 жылғы санаққа қатысты қабылдамады. АҚШ Конституциясының он төртінші түзетуі бойынша, Конгресс мүшелерін бөлу үшін есепке алу тек «азаматтарды» ғана емес, «әр штаттағы барлық адамдарды» қамтуы тиіс.

Дереккөздер

өңдеу
  1. ↑ Haberman, Maggie. Trump and Allies Forge Plans to Increase Presidential Power in 2025, The New York Times (17 шілде 2023).
  2. ↑ a b c d Mascaro, Lisa. Conservative Groups Draw Up Plan to Dismantle the US Government and Replace It with Trump's Vision, Associated Press (29 тамыз 2023).
  3. ↑ Wendling, Mike. Project 2025: A wish list for a Trump presidency, explained, BBC (7 қазан 2024). «...a controversial idea known as 'unitary executive theory'».
  4. ↑ Driesen, David. The Unitary Executive Theory in Comparative Context, UC Law (9 шілде 2024).
  5. ↑ Logan, Nick. You may hear Project 2025 during the U.S. presidential election campaign. What is that?, Canadian Broadcasting Corporation (27 маусым 2024). «The Heritage Foundation, the influential group behind Project 2025, has laid out sweeping reforms of virtually every aspect of government, including a plan that critics warn will line the public service with employees loyal to a Republican commander-in-chief, as well as providing an ultra-conservative framework for policies.».
  6. ↑ Licon, Adriana Gomez Biden assails Project 2025, a plan to transform government, and Trump's claim to be unaware of it  (ағыл.). AP News (5 July 2024). — «The 922-page plan outlines a dramatic expansion of presidential power and a plan to fire as many as 50,000 government workers to replace them with Trump loyalists.»
  7. ↑ a b Hirsh, Michael. Inside the Next Republican Revolution, Politico (19 қыркүйек 2023).
  8. ↑ a b Ward, Alexander. Trump Allies Prepare to Infuse 'Christian Nationalism' in Second Administration, Politico (20 ақпан 2024).
  9. ↑ Swenson, Ali. A conservative leading the pro-Trump Project 2025 suggests there will be a new American Revolution, Associated Press (3 шілде 2024).
  10. ↑ Corn, David How Right-Wing Groups Are Plotting to Implement Trump's Authoritarianism (14 қыркүйек 2023).
  11. ↑ a b c Stone, Peter. 'Openly Authoritarian Campaign': Trump's Threats of Revenge Fuel Alarm, The Guardian (22 қараша 2023).
  12. ↑ Ben-Ghiat, Ruth (16 мамыр 2024). "The Permanent Counterrevolution". The New Republic. https://newrepublic.com/article/181265/permanent-counterrevolution. Retrieved 13 маусым 2024. 
  13. ↑ Larson, Shannon. What to know about Project 2025, the far-right agenda for a second Trump administration, Boston Globe (13 маусым 2024).
  14. ↑ Ortega, Bob. What Trump's war on the 'Deep State' could mean: 'An army of suck-ups', CNN (27 сәуір 2024). «Project 2025's blueprint envisions dismantling the Department of Homeland Security and the FBI; disarming the Environmental Protection Agency by loosening or eliminating emissions and climate-change regulations; eliminating the Departments of Education and Commerce in their entirety.».
  15. ↑ Cranston, Matthew. What a second Trump presidency could bring, Australian Financial Review (14 сәуір 2024).
  16. ↑ a b Donald Trump's second term would be a protectionist nightmare, The Economist (31 қазан 2023).
  17. ↑ Stone, Matthew. What Would Happen to K-12 in a 2nd Trump Term? A Detailed Policy Agenda Offers Clues, Education Week (25 наурыз 2024).
  18. ↑ Schofield, Rob. The Trump team's radical plan to gut American public education, NC Newsline (14 мамыр 2025).
  19. ↑ Skibell, Arianna. A deep dive into energy plans for Trump 2.0, Politico (15 сәуір 2024).
  20. ↑ Schumacher, Erin. Biden's got a plan to protect science from Trump, Politico (27 мамыр 2024).
  21. ↑ a b Barrón-López, Laura. Trump's plans for healthcare and reproductive rights if he returns to White House, PBS Newshour (22 мамыр 2024).
  22. ↑ Park, Edwin Project 2025 Blueprint Also Includes Draconian Cuts to Medicaid. McCourt School of Public Policy, Georgetown University (17 маусым 2024).
  23. ↑ Miranda, Shauneen. 'Department of Life': Trump allies plot abortion crackdown for second term, Axios (2 наурыз 2024).
  24. ↑ a b Miranda Ollstein, Alice. The Anti-Abortion Plan Ready for Trump on Day One, Politico (29 қаңтар 2024).
  25. ↑ Yang, John. Why 2024 may be the most consequential election for reproductive rights in 50 years, PBS Newshour (24 наурыз 2024).
  26. ↑ Project 2025 — The Heritage Foundation. — ISBN 978-0-89195-174-2.
  27. ↑ a b Pengelly, Martin. US Hard-Right Policy Group Condemned for 'Dehumanising' Anti-LGBTQ+ Rhetoric, The Guardian (15 қыркүйек 2023).
  28. ↑ a b Barrón-López, Laura. How a second Trump presidency could impact the LGBTQ+ community, PBS NewsHour (27 наурыз 2024).
  29. ↑ Tensley, Brandon. 'Project 2025' and the Movement That Could Erode Black Equality, Capital B (25 сәуір 2024).
  30. ↑ Thompson, Alex. Exclusive: Trump allies plot anti-racism protections – for white people, Axios (1 сәуір 2024).
  31. ↑ 5 Reasons Leftists HATE Project 2025, Heritage Foundation (April 2024). «Arresting, detaining, and removing immigration violators anywhere in the United States.».
  32. ↑ Brownstein, Ronald. Trump's 'Knock on the Door', The Atlantic (8 ақпан 2024).
  33. ↑ Savage, Charlie. Sweeping Raids, Giant Camps and Mass Deportations: Inside Trump's 2025 Immigration Plans, The New York Times (11 қараша 2023).
  34. ↑ Arnsdorf, Isaac. Trump and Allies Plot Revenge, Justice Department Control in a Second Term, The Washington Post (5 қараша 2023).
  35. ↑ Sarat, Austin. This Should Be a Wake-Up Call to the Biden Administration on the Death Penalty, Salon (14 мамыр 2024).
  36. ↑ Ortega, Bob. What Trump's war on the 'Deep State' could mean: 'An army of suck-ups', CNN (27 сәуір 2024). «[Jeffrey] Clark also helped draft portions of the Project 2025 blueprint for a second Trump term, including outlining the use of the Insurrection Act of 1807 to deploy the military for domestic law enforcement, as first reported by the Washington Post.».
  37. ↑ Friedman, Lisa. A Republican 2024 Climate Strategy: More Drilling, Less Clean Energy, The New York Times (4 тамыз 2023).
  38. ↑ Logan, Nick. You may hear Project 2025 during the U.S. presidential election campaign. What is that?, Canadian Broadcasting Corporation (27 маусым 2024). «Its stated goal is to undo most everything implemented in the previous four years of U.S. President Joe Biden's administration.».
  39. ↑ Holmes, Kristen. Trump's Radical Second-Term Agenda Would Wield Executive Power in Unprecedented Ways, CNN (16 қараша 2023).
  40. ↑ The meticulous, ruthless preparations for a second Trump term, The Economist.
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=2025_жобасы&oldid=3398501» бетінен алынған