Уикипедия

Аун Сан Су Чжи

Аун Сан Су Чжи (бирм. အောင်ဆန်းစုကြည် [àʊɴ sʰáɴ sṵ tɕì]; 19 маусым 1945 жылы) — мьянмалық саясаткер, Мьянманың әскери хунтасына қарсы опппозициялық «Демократия үшін ұлттық лига» партиясының жетекшісі, 1991 жылғы Бейбітшілік саласындағы Нобель сыйлығының лауреаты. Президент Кеңсесінің үшін, электр энергиясы және энергияның үшін, және білім. 2012-2016 жж. Кэхму қалашығының өкілі, Өкілдер палатасына сайланды.

Аун Сан Су Чжи
бирм. အောင်ဆန်းစုကြည်
Аун Сан Су Чжи
Лауазымы
Ту
Ту
 Мьянма мемлекеттік кеңесшісі
Ту
Ту
6 сәуір 2016 — 1 ақпан 2021
Президент Тхин Чжо
Мьин Шве

Вин Мьин

Ізашары белгіленген ұстаным;
Тейн Сейн
Ізбасары Мин Аун Хлайн
Ту
Ту
 Мьянма Сыртқы істер министрі
Ту
Ту
30 наурыз 2016 жыл — 1 ақпан 2021
Президент Тхин Чжо
Мьин Шве

Вин Мьин

Ізашары Унна Маун Лвин
Ізбасары Унна Маун Лвин
Ту
Ту
 Президент аппаратының министрі
Ту
Ту
30 наурыз 2021 — 1 ақпан 2021
Президент Тхин Чжо
Мьин Шве

Вин Мьин

Ізашары Аун Мин
Хла Тун
Со Маун
Сое Тейн
Тейн Нюнт
Ту
Ту
 Мьянма Білім министрлігі
Ту
Ту
30 наурыз 2016 жыл — 5 сәуір 2016 жыл
Президент Тхин Чжо
Ізашары Хин Сан-Йи
Ізбасары Мио Тейн
Ту
Ту
 Ұлттық Демократия лигасының президенті
18 қараша 2011 жыл
Ізашары Аун Шве
Ту
Ту
 Оппозиция көшбасшысы
Ту
Ту
2 мамыр 2012 жыл — 29 қаңтар 2016 жыл
Президент Тейн Сейн
Ізашары Сай Хла Кьяу
Ту
Ту
 Демократияға арналған Ұлттық лигасының бас хатшысы
27 қыркүйек 1988 жыл — 18 қараша 2011 жыл
Ту
Ту
 Мьянма оппозициясының көшбасшысы
Ту
Ту
2 мамыр 2012 жыл — 30 наурыз 2016 жыл
Ізашары Суи Тин
Ту
Ту
 Мьянма ұлттық бірлік үкіметінің мемлекеттік кеңесшісі
Ту
Ту
16 сәуір 2021[1]
Президент Вин Мьин
Мьин Шве
Ізашары белгіленген ұстаным;
Тейн Сейн
Ізбасары Мин Аун Хлайн
Өмірбаяны
Партиясы Демократияға арналған ұлттық лига
Дүниеге келуі 19 маусым 1945 (1945-06-19) (79 жас)
Янгон, Британдық Бирма
Әкесі Аун Сан
Анасы Кхин Чжи
Жұбайы Майкл Эйрис
Сайты Party website
Қолтаңбасы Қолтаңбасы
Марапаттары Бейбітшілік саласындағы Нобель сыйлығы
Джавахарлал Неру Атындағы Сыйлық
Ортаққордағы Аун Сан Су Чжи
өңдеу Үлгі құжаттамасын қараңыз

Қазіргі Мьянма елінің әкесі Аун Санның және Хин Цзидің кіші қызы Аун Сан Су Чи Британдық Бирманың Рангун қаласында дүниеге келген. 1964 жылы Дели университетін және 1968 жылы Оксфорд университетін бітіргеннен кейін БҰҰ-да үш жыл жұмыс істеді. Ол 1972 жылы Майкл Ариске үйленді, онымен бірге екі баласы болды.

Аун Сан Су Чжи 1988 жылғы 8 тамыздағы 8888 көтерілісінде танымал болып, әскери хунтаны сынаған бірнеше отставкадағы армия шенеуніктерінің көмегімен жаңадан құрған ҰЛТ Бас хатшысы болды. 1990 жылғы сайлауда NLD Парламенттегі орындардың 81% иеленді, бірақ әскери үкімет (Мемлекеттік Бейбітшілік және Даму Кеңесі- SPDC) билікті тапсырудан бас тартты, нәтижесінде халықаралық наразылық туды, нәтижелер жойылды. Ол сайлауға дейін қамауға алынды және әлемдегі ең танымал саяси тұтқындардың бірі бола отырып, 1989 жылдан 2010 жылға дейінгі 21 жылдың 15-інде үй қамағында болды. 1999 жылы Time журналы оны «Ганди балаларының» бірі және зорлық-зомбылықтың рухани мұрагері деп атады. Ол 2003 жылы Депайин қырғынында NLD-мен байланысты кем дегенде 70 адам өлтірілген кезде қастандықтан аман қалды.[2]

2021 жылдың 1 ақпанында Аун Сан Су Чи 2021 жылғы қарашада Мьянмадағы жалпыұлттық сайлау нәтижелерін NLD жеңіп алған, жалған деп жариялағаннан кейін, 2021 Мьянмадағы мемлекеттік төңкеріс кезінде тұтқындалып, қызметінен босатылды. Төңкеріс бүкіл елде наразылық тудырды.[3]

Атауы

өңдеу

Аун Сан Су Чжи басқа біреудің аттары сияқты, Тек, ата-тек, әулет есім, бірақ оның туған үш туысынан: әкесі Аун Сан, әкесінің әйелі «Суудан» және анасы Хин Кйден «Кие» дегеннен шыққан[4].

Бирмандық оны Доу Аун Сан Су Чжи деп атайды. До, «тайпасы» дегенді білдіретін, оның есімінің бір бөлігі емес[5], бірақ «Мадам» деп аталатын кез келген аға және беделді әйел үшін құрмет. Бирмандық кейде оны Да Суу немесе Ама Су («Ана Суу») деп атайды[6][7][8][9][10][11][12][13].


Өмірбаяны

өңдеу

Аун Сан Су Чжи 1945 жылдың 21 маусым күні Британиялық Бирманың астанасы Рангун қаласында дүниеге келген. Оның әкесі Аун Сан, Мьянманың Қарулы күштерінің негізін қалаушысы, 1947 жылы Мьянманың тәуелсіздігі жөніндегі келіссөздердің мүшесі, Мьянманың Халық Қаһарманы. Аун Сан және бірнеше үкімет мүшелері 1947 жылдың 19 маусым күні белгісіз біреулердің қолынан қаза тапты. Аун Сан Су Чжи анасы әйгілі саясаткер Кхин Чжидің қолында тәрбиеленді.

1960 жылы Кхин Чжи Мьянманың Үндістандағы елшісі болып тағайындалды. Су Чжи оқуын Нью-Делиде жалғастырды. 1969 жылы Аун Сан Су Чжи Оксфорд университетінің Санкт-Хью колледжін философия, экономика және саясаттану салаларының бакалавр дәрежесімен тәмәмдады. Университетті бітіргеннен кейін Су Чжи Нью-Йоркте 3 жыл өмір сүріп, БҰҰ жұмыс істеді. 1972 жылы Аун Сан Су Чжи әйгілі шығыстанушы-тибетолог Михаэль Эйриске тұрмысқа шығады. Олардың отбасында Александр және Ким есімді екі ұл бала дүниеге келді.

1988 жылы Су Чжи хәл үстінде жатқан анасына жәрдемдесу үшін Мьянмаға оралады. Уақыт өте келе ол Мьянмада демократиялық қозғалыс бастап, Мьянмада демократияның сақталуын талап етеді. 1997 жылы Михаель Эйристе қатерлі ісік табылады. Алайда, Мьянма билігі сырқат Эйриске мемлекет төңірегіне кіруге тыйым салып, Аун Сан Су Чжиге күйеуімен көрісу үшін Мьянмадан кетуді ұсынады. Бірақтан, ол Мьянмадан кетсе биліктегі әскерилер оны қайтадан елге кірбізбейтінін түсініп, бұл ұсыныстан бас тартады.

Арис 1999 жылы 27 наурызда 53 жасында қайтыс болды. 1989 жылдан бастап, оның әйелі бірінші рет үй қамауында болғанда, ол тек бес рет көрді, оның соңы 1995 жылы Рождество үшін болған еді. Ол сондай-ақ балаларынан бөлек, Біріккен Корольдікте тұратын, бірақ 2011 жылдан бастап, олар Бирмада болды[14].

2008 жылдың 2 мамырында, Наргис циклоны Бирма соқтығысқаннан кейін, Аун Сан Су Чжи сарқырама көлінің бунгало төбесінен және электр энергиясынан айырылды, ал циклон Ирравади шатқалындағы барлық ауылдарды да қалдырды. Үйді жөндеу және жөндеу жоспарлары 2009 жылдың тамызында жарияланды. Су Чжи 2010 жылғы 13 қарашада үй қамауынан босатылды[15][16][17].

Саяси мансабы

өңдеу

1988 жылы ұзақ уақыт бойы елді басқарып келген генерал Не Вин отставкаға кетті. 1988 жылдың 8 тамызында бүкіл мемлекет аумағында демократия мен саяси өзгерістерді талап еткен наразы халық ереуілдерге шықты. Сол жылдың 26 тамызында Аун Сан Су Чжи Янгондағы Шведагон ғибадатханасына жиналған жарты миллион адам алдында сөз сөйлеп, демократиялық биліктің орнауын талап етті. Бірақтан, тарихқа "8888 көтерілісі" атпен енген толқу әскерилер күшімен аяусыз басылды. Махатма Ганди мен Мартин Лютер Кингтің “Күш қолданбай қарсыласу” идеялары мен буддизмнің дәстүрлі оқуларына сүйене отырып, Аун Сан Су Чжи елді демократизациялау ісімен айналысып, «Демократия үшін ұлттық лига» саяси партиясын құрады. Билікке жаңадан келген әскерилер Су Чжиді үй қамаққа алып, оған елден кетуді ұсынады. Бірақ Аун Сан Су Чжи келіспей, туған Бирмасында қалады.

1990 жылғы сайлау

өңдеу

1990 жылы парламенттік сайлауда Су Чжи бастаған «Демократия үшін ұлттық лига» партиясы 59% дауыс жинап, парламенттегі мандаттар санының 80% иеленіп, жеіңіске жеткен болатын. Бірақтан, әскери хунта сайлау нәтижелерін жарамсыз деп танып, Аун Сан Су Чжиді үй қамауынан босатпады. Сол жылы ол Еуропарламент тағайындаған Сахаров сыйлығын жеңіп, бір жылдан кейін Нобель сыйлығының лауреаты атанды.

— Норвегияның Нобель комитеті 1991 жылы Нобель бейбітшілік сыйлығының лауреаты Мьянмадағы (Бурма) Аун Сан Су Чжиді демократия мен адам құқықтары үшін күреспегендігі үшін марапаттады.

... Су Чжидің күресі соңғы онжылдықта Азиядағы азаматтық батылдықтың ең керемет мысалдарының бірі. Ол зұлымдыққа қарсы күрестегі маңызды символға айналды ...

1991 жылы Нобель бейбітшілік сыйлығының иегері Аун Сан Су Чжи ге Норвегияның Нобель комитеті осы әйелді өз қызметін жүзеге асырмағаны үшін және бүкіл әлемдегі көптеген адамдарға демократия, адамгершілік бейбіт жолмен адам құқықтары мен этникалық келісу.

- Осло, 1991 жылғы 14 қазан

1995 жылы Аун Сан Су Чжи Бейжіңдегі Әйелдер жөніндегі төртінші Бүкіләлемдік конференцияда баяндама жасады[18].

1996 жылғы шабуыл

өңдеу

1996 жылы 9 қарашада Ян Сан Су Чжи Демократияның ұлттық лигасының басқа көшбасшыларымен бірге жүріп жатқан конвой Янгонда шабуылға ұшырады. Партия жетекшілерінің машиналарын темір тізбектерімен, клубтарымен және тастармен қаруланған 200-ге жуық адам жарып жіберді. Шабуылдаушылар әскери үкімет тарапынан төленген нұсқасы бар. «Демократияның ұлттық лигасы» полицияға ресми шағым түсірді, тергеу басталды, бұл ештеңеге алып келмеді[19].

Үй қамақ

өңдеу

Аун Сан Су Чжи әртүрлі себептер бойынша үй қамауында 15 жыл өткізген. Үй қамақ кезінде оған шетелдік қонақтар мен артынан ерген мүдделестерімен кездесуге тыйым салынды. 1994 жылы Су Чжи сол кездегі Мьянма басшысы Тан Шве генералымен кездесу өткізді. Әлемнің көптеген халықтары мен саясаткерлері Мьянма билігінен Аун Сан Су Чжи мен 2100-ге жуық саяси тұтқындарды босатуды талап етеді. Тек 2010 жылдың 12 қараша күні Мьянма билігі әйгілі саясаткер, оппозиционер және Нобель сыйлығының лауреаты Аун Сан Су Чжиді үй қамақтан босатады. 2009 жылдың 3 шілдесінде БҰҰ Бас хатшысы Пан Ги Мун демократиялық реформаларды іске асыру жіне оппозиционерлерді қамаудан босату жөнінде Мьянма билігімен талқылау үшін ресми сапармен Мьянмаға келеді. Бірақтан, әскери хунта Пан Ги Мунге Су Чжимен кездесуге рұқсат бермейді. 2012 жылы Мьянмадағы кезекті ресми іс сапары кезінде Пан Ги Мун сол кезде жаңа құрылған Мьянма парламентінің өкілі Аун Сан Су Чжимен кездесіп, оны "әлемдегі үміттің символы" деп атады.

БАҚ-қа Аун Сан Су Чжи-ге барудан тыйым салынды. Дегенмен, үкімет өкілдері оған кездесті. Мәселен, 1994 жылдың 26 қыркүйегінде ол әскери хунта төрайымы генерал Тан Шве мен кездесті. Бірнеше рет қамауға алу кезінде Аун Сан Су Чжидің денсаулығы нашарлап, нәтижесінде ауруханаға жатқызылды[20].

Мьянма үкіметі Аун Сан Су Чжиді үй қамауында ұстады, себебі ол оны «қоғамның бейбітшілік пен тұрақтылығын бұзуға қабілетті адам» деп санаған. 1975 жылғы Мемлекеттік қорғау туралы актінің баптарының бірі Аун Сан Су Чжиге қарсы қолданылды, бұл билікке азаматтарды 5 жылға дейін сот шешімі болмай, бас бостандығынан айыру құқығын береді. Аун Сан Су Чжи үнемі қамауда ұстауға тырысты[21], көптеген ұлттар мен саясаткерлер оның босатылуына және елдегі 2100 басқа тұтқынның босатылуына қолдау көрсетті. 2010 жылғы 12 қарашада Хунта партиясы құрған Бірлік пен даму одағының 20 жылында алғашқы сайлауда жеңіске жеткеннен кейін бір күннің ішінде үкімет Aung San Suu Kyi босатуға келісті[22].

2007 жылғы Қарсы наразылық акциялары

өңдеу

Буддизм монахтарының жетекшілігіндегі наразылықтар 2007 жылғы 19 тамызда отын бағасының көтерілуінен кейін басталды және әскери күштердің қысымына қарамастан, күн сайын жалғасты[23].

2007 жылдың 22 қыркүйегінде, үй қамауында болғанымен, Аун Сан Су Чжи адам құқығын қолдау үшін жүріп бара жатқан буддист монахтардың баталарын қабылдап алу үшін Янгондағы өз резиденциясының қақпасына қысқа шықты[24]. Хабарламада айтылғандай, ол келесі күні Индеин түрмесінде (ол 2003 жылы ұсталды), алайда БҰҰ-ның өкілі Ибрагим Гамбаримен 30 маусымда және 2 қазанда Рангунь үйінің жанында үйге қамауда болғанын анықтады[25][26][27][28] [29][30].

БҰҰ қатысуы

өңдеу

БҰҰ хунта мен Аун Сан Су Чжи арасында диалог орнатуға тырысты. 2002 жылдың 6 мамырында БҰҰ өткізген құпия келіссөздерден кейін үкімет Аун Сан Су Чжиді босатты және үкіметтің өкілі еркін деп мәлімдеді, өйткені олар бір-біріне сенім арта алады. Аун Сан Су Чжи ел үшін жаңа таңертең жариялады. Алайда, 2003 жылы 30 мамырда, 1996 жылы болған шабуылға ұқсаған оқиғада мемлекет тарапынан демеушілік көрсеткен топ адам Сикаен қаласындағы Депайин қаласына жақын оппозиционерлердің керуеніне шабуыл жасап, көптеген жақтастарын жарақаттады және өлтірді. Аун Сан Су Чжи жүргізушінің көмегі арқылы оқиға орнынан қашып кетті[31], бірақ біраз уақыттан кейін тұтқындалды. Үкімет Янгонда әйелді саяси тәртіпсіздіктерден қорғау үшін жасалғанын айтқан. Гистерэктомиядан кейін үкімет оны қайтадан үйде қамауға алды[32].

Кейінірек, 2006 жылы БҰҰ Бас хатшысының орынбасары Ибрагим Гамбар Аун Сан Су Чжи мен кездесті[33]. 2007 жылғы 2 қазанда Гамбари Аун Сан Су Чжи мен генерал Тан Шве мен келіссөзге қайтып келді, ол жоғарғы басшылықтың басқа мүшелерімен бірге оны Нейпьидо қаласында қабылдады[34]. Мемлекеттік теледидар Аун Сан Су Чжи мен Гамбариді көрсетті және екі рет кездестіргенін мәлімдеді. Өткен 4 жылда БАҚ-та алғаш рет Аун Сан Су Чжи болды[35].

2007 жылғы 18 қаңтарда Мьянмадағы «Жаңа әлем» мемлекеттік басылымы Нэнси Нобель Бейбітшілік сыйлығынан қаражат пайдаланған кезде салық төлеуден жалтарғаны үшін айыптады. Біріккен Ұлттар Ұйымының Қауіпсіздік Кеңесі кейін ҚХР қатаң қарсылықтарынан кейін айыпталып, Бирмадағы әскери хунтаны халықаралық қауіпсіздікке қауіп төндіретін американдық қарарды қабылдамады[36].

2009 жылдың 3 шілдесінде Бас хатшы Пан Ги Мун Мьянмада үкіметтің демократиялық реформаларды бастауға және оппозицияны босатуға баруына барады. Мьянмадан кетіп бара жатқанда Пан Ги Мун Генерал Тан Шве ні Аун Сан Су Чжи мен кездесуіне мүмкіндік бермегеніне наразылығын білдірді[37]. 2010 жылдың қараша айының ортасында, Аун Сан Су Чжи қамаудан босатылған кезде Пан Ги Мун телефон арқылы оппозиционермен байланысып[38], оны босатып құттықтап, елдегі демократиялық реформаларды жалғастыруға шақырды. Сәуір айының аяғында - 2012 жылдың мамыр айының басында Бас хатшының Мьянмаға кезекті сапары болды. Пан Ги Мун демократиялық реформалар жолындағы ел қозғалысын атап өтті және одан әрі демократияландыру қажеттілігін атап өтті. Парламент сайланған Аун Сан Су Чжи мен кездесуде ол «бұл бүкіл әлемге үміт нышаны» деп атады[39].

2010 жылғы шығарылымы

өңдеу
 
До Аун Сан Су Чжи Лондондағы конференцияда, 5 елде Еуропа, 2012 жылы
 
Сахаров сыйлығының салтанатты рәсімі Еуропа парламенттің Страсбург гемикалығында, Мартин Шульцпен, Аун Сан Су Чжи ге 2013 жылы берілді.
 
Аун Сан Су Чжи 2011 жылы Bago State компаниясының жақтастарын қарсы алды
 
Аун Сан Су Чжи АҚШ Мемлекеттік хатшысымен кездесуде (Хиллари Клинтон (2011 ж. 1 желтоқсан)

13 қарашада Аун Сан Су Чжи үй қамауынан босатылды. Бұл күнді сот 2009 жылдың тамыз айында анықтады. Босату Мьянмадағы жалпы сайлаудан кейін 6 күн өткен соң өтті. Аун Сан Су Чжи босатылғаннан кейін оның жақтастары туралы сөз сөйледі. Бейбітшілік бойынша Нобель сыйлығының лауреаты соңғы 20 жылда 15 адамға қамалған[40]. Мьянмадағы «Жаңа әлем» мемлекеттік басылымы оның босатылуына жағымды жауап берді және оның жақсы мінез-құлығымен кешірім сұрады[41].

Қарсылық оппозиционер Ким Аристің ұлы 2010 жылдың қараша айында анасына оралғаннан кейін бірден елге кіру үшін виза алды. Бұл 10 жылда Аун Сан Су Чжи-мен кездескен алғашқы мүмкіндік болды. Ол қайтадан 2011 жылдың 5 шілдесінде Паганға сапармен бару үшін[42], ол 2003 жылдан бері Янгонға тыс оппозиционердің сапарына барады[43].

2011 жылғы қарашада Ұлттық Демократия лигасының көшбасшыларының кездесуінде парламентке қосымша сайлауға қатысу туралы шешім қабылданды[44]. Осы шешімді қабылдағаннан кейін Аун Сан Су Чи Америка Құрама Штаттарының Президенті Барак Обамамен телефон арқылы сөйлесті. Саясатшылар АҚШ Мемлекеттік хатшысы Хиллари Клинтонның Мьянмаға келуіне келісті. 2011 жылғы 1 желтоқсанда Су Чжи Хиллари Клинтонмен Янгондағы американдық дипломаттардың резиденциясында кездесті. 2011 жылғы 21 желтоқсанда Таиландтың Премьер-Министрі Ейлак Чиннават Сю Чиге барып, бұл мьянма оппозициясының шет елдердің басшыларымен алғашқы кездесуі болды[45].

Аун Сан Су Чжи Францияның Құрметті легион орденімен марапатталды. Марапатты арнайы келген Француз Республикасының Сыртқы істер министрі Ален Джюппен таныстырды[46].

Күзетпен ұстау мерзімдері

өңдеу
  • 1989 жылғы 20 шілде: әскери Ережеге сәйкес Рангундағы үй қамауына алынды, бұл оны үш жыл бойы айыптаусыз немесе сотталмай ұстауға мүмкіндік береді.
  • 1995 жылғы 10 шілдеде үй қамауынан босатылды.
  • 2000 жылдың 23 қыркүйегінде үй қамауына алынды.
  • 2002 жылғы 6 мамыр: 19 айдан кейін босатылды.
  • 2003 жылғы 30 мамыр: Депайин қырғынынан кейін қамауға алынды, ол үй қамауына қайтарылғанға дейін үш айдан астам уақыт бойы жасырын қамауда болды.
  • 2007 жылғы 25 мамыр: БҰҰ Бас хатшысы Кофи Аннанның генерал Тхан швеге тікелей үндеуіне қарамастан, үй қамауы бір жылға ұзартылды.
  • 2007 жылғы 24 қазан: үй қамауында 12 жасқа толды, бүкіл әлем бойынша 12 қалада ынтымақтастық наразылықтары өтті.
  • 2008 жылғы 27 мамыр: үйді қамауға алу тағы бір жылға ұзартылды, бұл халықаралық құқық бойынша да, Бирманың өз заңнамасы бойынша да заңсыз. 2009 жылғы.[47]
  • 11 тамыз: 2009 жылғы мамырдағы шабуыл оқиғасынан туындаған "бұзушылық" үшін үй қамауы тағы 18 айға ұзартылды.[48]
  • 2010 жылғы 13 қарашада үй қамауынан босатылды.[49]

2012 жылы қосымша сайлау

өңдеу

18 қаңтар 2012 жыл. Аун Сан Су Чжи Мьянма Парламентінің Өкілдер палатасына (төменгі палатасына) 1 сәуірде өтетін сайлауда кандидат ретінде тіркелді[50]. Ол «Бірлестік және даму одағы» басқарушы кандидатымен күресуге тура келді[51].

14 наурызда, алғаш рет Аун Сан Су Чжи мемлекеттік теледидар туралы әңгімеледі. Ол саяси реформаларды, адам құқықтарын құрметтеуге және тәуелсіз сот жүйесін құруды талап етті. Әскери күшке қатысты сөздердің бір бөлігі цензураға ұшырады[52].

Аун Сан Су Чжи бірнеше рет сайлау алдындағы науқан барысында бұзушылықтар саны көп билік назарын және халықаралық қоғамдастықты аудартты[53][54]. Ол билік тарапынан оппозициялық кандидаттарға қысым көрсетіп[55], науқанның алдын-алуға талпындырды, сайлаушылар тізімдерімен алаяқтық жасады. Дегенмен, «Демократияның ұлттық лигасы» сайлау жарысынан кетпеуге шешім қабылдады, бұл елдің бірлігіне деген ұмтылысымен түсіндіріледі[56]. По их мнению, присяга должна быть изменена и содержать только обещание уважать конституцию[57].

2012 жылғы 1 сәуірде Демократияның ұлттық лигасы Аун Сэн Сю Чжи төрағаның орынбасары үшін күрес жеңіп алды деп жариялады[58][59]. Кейінірек Біріккен сайлау комиссиясы өзінің жеңісін растады және оппозиция партиясы сайлаулар өткізілген 45 ауданның 43-інде жеңіске жетті[60]. Депутаттар 23 сәуірде лауазымға тағайындалды, бірақ оппозициялық парламентшілер ант қабылдаудан бас тартты[61], себебі конституцияны оның мәтінінде қорғау міндеттемесі бар. Олардың пікірінше, ант өзгертілуі керек және конституцияны құрметтеу туралы уәде бар[62].

2012 жылдың 2 мамырында Ұлттық Лиганың Демократия лигасының депутаттары сөздерді өзгертпегеніне қарамастан ант қабылдады[63]. Оппозициялық саясаткерлер заң шығарушыларды қосып, бойкотты жалғастырудан гөрі көп нәрсе істей алатындығын шешті. саяси икемділік көрінісі Бұл шешім БҰҰ Бас хатшысы Пан Ги Мун жоғары бағалады[64].

2015 жылғы сайлау

өңдеу

2015 жылдың 8 қарашасында Мьянмада парламент сайлауы өтті.

Сайлау комиссиясының қорытынды нәтижелері 13 қарашада жарияланды. Парламенттің екі үйінде де Демократияға арналған Ұлттық лигасы ең көп дауыс жинады. 329 парламенттік орынмен ол ел үкіметі мен президентін тағайындай алады. Өтпелі конституцияға сәйкес парламенттегі төрттен бірі қарулы күштердің өкілдері үшін сақталады және олар саяси шешімдерге әсер етеді. Мьянма армиясы және қазіргі көшбасшы Генерал Тейн Сейн билікті бейбіт жолмен беруді уәде етті. Алайда, Аун Сан Су Чжи, жақында енгізілген конституциялық шектеулерге сәйкес, президент лауазымына кіре алмайды, өйткені оның күйеуі британдық, ал ересек балалар - басқа мемлекеттердің азаматтары[65]..

2016 жылғы 30 наурыздан бастап - Сыртқы істер министрі. 2016 жылдың 6 сәуірінде Мьянма мемлекеттік кеңесшісі болып тағайындалды. Премьер-Министрге сәйкес келетін осы жаңа лауазым сізге үкіметтің барлық салаларында жұмыс істеуге, сондай-ақ, атқарушы және заңнамалық билік тармақтары арасындағы байланыс ретінде әрекет етуге мүмкіндік береді.

Рохингя мұсылмандары мен босқындарға қатысты зорлық-зомбылыққа қарсы әрекет

өңдеу
 
Аун Сан Су Чжи босатылғаннан кейін көп кешікпей НЛД штаб-пәтерінде жиналған халыққа жолдайды.

2017 жылы сыншылар Аун Сан Су Чжиді Нобель сыйлығының лауреаттарын Мьянмадағы Рохингия халқының қудалауға қатысты үнсіздігіне сілтеме жасай отырып[66][67], қайтарып алуға шақырды. Кейбір белсенділер Аун Сан Су Чжиді 2012 жылғы Рахинск мемлекеттік тәртіпсіздіктерінде (2015 жылы Рохингядағы босқындар дағдарысы кезінде қайталанған) үнсіздікке сынға алды және Мьянмадағы қуғын-сүргінге ұшыраған мұсылман азшылық Рохингияның жағдайына бей-жай қарамады. 2012 жылы ол руингияны біреудің азаматтары деп санайтынын білмейтін журналистерге айтты[68]. 2013 жылы Би-Би-Сидің Мишал Хусейнмен сұхбатында Аун Сан Су Чжи Рохинджаға қарсы зорлық-зомбылықты айыптаған жоқ және Мьянмадағы мұсылмандардың этникалық тазалауға ұшырағанын мойындамай[69][70], шиеленістің «қорқыныш ахуалы» жаһандық мұсылман билігінің «өте жақсы» екенін бүкіл дүние жүзіндегі қабылдау. Әңгімелесу барысында ол «кез келген жек көруді» айыптады. Питер Попхамның айтуынша, әңгімелесуден кейін ол мұсылманның сұхбаттасуына ашуланды[71]. Хусаин Су Чиге зорлық-зомбылықтың барлық ықпалы Ронинеяға қарсы болғанына қарамастан[72], Аун Сан Су Чжиді екі тараптың да зорлық-зомбылыққа ұшырағанын және Питер Пэмпамның бұл мәселе бойынша өзінің ұстанымын саяси сипаттағы пайда алу[73][дереккөзі?].

 
2012 ж., 22 наурыз 2012 ж., Аун Сан Су Чжи келер алдында сөз сөйлеу үшін сайлаушылардың сайлау науқанында Каухму қаласындағы Мьянма қаласы.

Дегенмен, ол татуласу жолында жұмыс істегісі келгенін және екі тараптың зорлық-зомбылыққа ұшырағанын ескертеді. «The Economist» компаниясының хабарлауынша, «Halo тіпті адам құқықтарын қорғайтын лоббистердің қатарына еніп, Рохинья азшылығы атынан анық түрде әрекет ете алмағанына ренжіген». Дегенмен, ол «Бангладеш шекарасына жақын екі баласы бар Рохингя отбасыларына тыйым салу туралы» айтқан.

 
2012 жылдың 22 наурызында Мьянмадағы Каухму қаласындағы сайлау округінде сайлау науқаны барысында Аун Сан Су Чжи (Орталық) өз жақтастары алдында сөз сөйлейді.

2015 жылы BBC News мақаласында репортер Джонам Фишер Аун Сан Су Чжидің Рохингя мәселесіне қатысты үнсіздігі Бамардың көпшілігінен қолдау алу қажеттілігіне байланысты, себебі «жалпы сайлау науқанының ортасында». 2015 жылдың мамыр айында Далай Лама Мьянмадағы Родингаға көмектесу үшін көп нәрсе істеуге шақырды. Ол бұрын Рохингьяның жеке екі кездесуінде жеке басына түскен жағдайды шешуге шақырды және оның шақырғанына қарсылық білдірді деп мәлімдеді. 2016 жылдың мамыр айында Аун Сан Су Чи жаңадан тағайындалған Мьянма елшісі, Шотландияның Мариям деген атын Ромингяға аталмай, Мьянмадағы 135 ресми этникалық топ арасында танылмаған. Бұл Марьелдің «Рохингя» сөзін қолданған кезде Бахар наразылықтарынан өтті.

 
АҚШ президенті Барак Обама мен Мемлекеттік хатшы Хиллари Клинтон Су Чжи мен оның қызметкерлерімен Янгондағы үйінде

2016 жылы Аун Сан Су Чжи 2016-17 қуғын-сүргін кезінде Мьянмадағы рохингия мұсылмандарын қорғамағаны үшін айыпталуда. Лондонның Кристиан Мэрия университетінің мемлекеттік қылмыс сарапшылары Мюнхендегі Аун Сан Су Чжи-тің «заңға қайшы геноцид» екенін ескертті. Родингияны қудалауды 2017 жылға дейін жалғастырғанына қарамастан, Аун Сан Су Чжи «Рожинья ауылдарына қарсы зорлық-зомбылық, кісі өлтіру және қирату туралы әскердің жақсы құжатталған науқанын тоқтатпауға тырыспайды» деп мойындады. 2017 жылдың 4 қыркүйегінде Мьянмадағы БҰҰ-ның адам құқықтары жөніндегі арнайы баяндамашысы Янгхие Ли Су Чжидің Ракхайндегі« өте ауыр »жағдайға қатысты жауабын сынап, былай деді:« Де-факто көшбасшыға қадам жасау керек - кез келген үкіметтен, өздерінің юрисдикциясында барлығын қорғау үшін «. BBC хабарлауынша, «Оның түсініктемелері Бангладешке қашып бара жатқан Родингияның саны 87 мыңға жетті, БҰҰ-ның бағалауы бойынша,» оның пікірін Нобель Бейбітшілік лауреаты Малала Юсуфзай жаңғыртты, ол «Сувей Кьи» - ол дағдарыстың басталғанын түсіндірмеді ». Келесі күні Джордж Монбиот, The Guardian-да жазған, оқырмандарға «change.org» нобелдік бейбітшілік сыйлығына ие болу үшін, оның үнсіздігін сынап, «қорқыныштан не қорқыныштан бас тартқанын» айтады. басқалары өзін өзі талап етіп отырған еркіндіктері оның режимін жоққа шығарады - кейбір жағдайларда үнсіздікке ұмтылады - өз құқықтарын қамтамасыз етуге көмектескен белсенділер танылды ». Нобель сыйлығының Нобель сыйлығын жою туралы ереже жоқ деп жауап берді. Архиепископ Десмонд Туту, судьяның бейбітшілік сыйлығының иегері, Сю Чжидің үнсіздігін сынға алды: әлеуметтік бұқаралық ақпарат құралдарында жарияланған ашық хатта ол былай деді: «Егер Мьянмадағы жоғары лауазымға көтерілуіңіздің саяси бағасы сіздің үнсіздік болса, баға шынымен тым қатал ... Бұл әділдік символы үшін осындай елге көшу мүмкін емес «. 13 қыркүйекте Аун Сан Су Чжи Гуантаның дағдарысты талқылау үшін келесі аптада БҰҰ Бас ассамблеясының пікірталастарына қатыспайтыны анықталды. Мьянма үкіметінің өкілі «мүмкін ол үшін аса маңызды мәселелер бар» деп мәлімдеді[74].

 
Су Чжи 2012 жылдың қыркүйек айында Ақ үйде Барак Обама мен кездесті

2017 жылдың қазан айында Оксфорд қалалық кеңесі партияаралық бірауыздан дауыс бергеннен кейін 1997 жылы оның "демократия үшін ұзақ күресуді" мойындау белгісі ретінде ұсынылған Қала бостандығының құрметіне Біріккен Ұлттар Ұйымынан алынған дәлелдер алынғаннан кейін кері қайтарылуы тиіс деп жариялады[75], бұл ол "бұдан былай бұл абыройға лайықты емес"дегенді білдіреді. Бірнеше күннен кейін Мунсур Али, Лондон Сити Корпорейшн кеңесшісі, Лондон Ситидің еркіндігін жою туралы өтінішті қарауға енгізді: бұл ұсынысты корпорацияның саясат және ресурстар жөніндегі комитетінің төрағасы Кэтрин Макгиннесс қолдады, ол "алаңдаушылық білдірді... Бирмадағы және аңдардағы жағдай туралы"[76]. 2017 жылдың 13 қарашасында Боб Гелдоф өзінің " Дублин қаласының еркіндігі "марапатын Аун Сан Су Чжи"солтүстік-батыс Бирманың рохиндж халқын жаппай этникалық тазалаумен айналысатын адаммен байланысты емес"деп мәлімдеген марапатты ұстауына қарсылық ретінде қайтарып алды[77]. "Геноцидтің қызметшісі" Ауг Сан Су Чжи деп атаған Гелдоф, егер ол алдымен одан айырылса[78], оның наградасы қалпына келтірілетіндігін мақтан тұтатынын айтты. Дублин қалалық кеңесі 59-2 (бір қалыс қалған жағдайда) "қала бостандығы" Аун Сан Су Чжи сыйлығын алып тастағаны үшін Мьянманың рохинджа халқымен 2017 жылдың желтоқсан айында үндеуі үшін дауыс берді, бірақ лорд-мэр Дублин Мишель Мак Донча бұл шешімге Гелдоф пен U2 мүшелерінің наразылықтары әсер етті деп жоққа шығарды[79][80]. Сол отырыста кеңесшілер құрметті вольниктер тізімінен Гелдофтың атын алып тастау үшін 37-7 (қалыс қалған 5 жағдайда) дауыс берді[79][81].

 
Сыртқы істер министрі Борис Джонсон Лондон дағы 2016 жылғы 12 қыркүйекте Аун Сан Су Чжи мен кездесті

2018 жылдың наурыз айында АҚШ Холокост мемориалды мұражайы 2012 жылы тағайындалған Су Чжи Эли Визельдің сыйлығын алып тастады[82][83][84].

Сыртқы істер және мемлекеттік кеңесші (2016 - қазіргі уақытқа дейін)

өңдеу
 
Аун Сан Су Чжи, АҚШ Мемлекеттік хатшысы Рекс Тиллерсонмен, 2017 жылғы 13 қарашада
 
Үндістан Премьер-Министрі Нарендра Моди 2018 жылдың 24 қаңтарында Нью-Дели қаласында Аун Сан Су Чи кездесуін өткізді

Сыртқы істер министрі болған кезде ол сәуір айында Қытай Сыртқы істер министрі Ван Йиді, Канаданың Сыртқы істер министрі Стефан Дион мен Италияның Сыртқы істер министрі Паоло Гентилониді және Жапонияның Сыртқы істер министрі Фумио Кишиданы мамыр айында шақырды және осы елдермен жақсы дипломатиялық қарым-қатынас орнатуға шақырды[дереккөзі?].

 
Аун Сан Су және Чжи Филиппин президенті Родриго Дуттерте және Таиланд Премьер-Министрі Прайют Чан-о-Чанамен, 2018 жылғы 25 қаңтарда

Бастапқыда Мемлекеттік кеңесші лауазымын қабылдаған кезде, ол Ұлттық білім беру заңына қарсы болғаны үшін қамауға алынған студенттерге рақымшылық танытып, мұсылман рожины азшылықтарына ұзақ уақытқа созылған қуғын-сүргінге ұшыраған Ракхайн штатындағы комиссия құру туралы жариялады. Алайда, көп ұзамай, Аун Сан Су Чжи үкіметі мыңдаған босқындар Қытайға қашып кеткен Шан мен Качин елдеріндегі этникалық қақтығыстарға араласпады, ал 2017 жылға қарай руингияны үкімет күштері тарапынан қудалау бұл жағдайдың нашарлығына әкеліп соқтырды геноцид деп атады. Сауалнама кезінде Аун Сан Су Чжи этникалық тазалау туралы айыпты жоққа шығарды[85][86]. Ол сондай-ақ Рохингьяға азаматтығын беруден бас тартты, орнына резидентура үшін жеке куәліктер беру туралы қадамдар жасады, бірақ азаматтықтың кепілдігі болмады[87].

Мьянманның Мемлекеттік кеңесшісі лауазымына тағайындалғаннан кейін, оның елдің экономикалық және этникалық проблемаларына, атап айтқанда, 2017 жылғы 25 тамыздағы РАҚА шабуылынан кейін Рохинджадағы жағдайды шешпегені үшін халықаралық сынға ұшырады («ең маңызды босқындар дағдарыстарының бірі және этникалық тазарту екінші дүниежүзілік соғыстан кейін»), баспа бостандығының әлсіреуі үшін және оның көшбасшылық стилі ретінде сипатталады импульсивными және» алшақтық және төтенше»[88][89].

Журналистерді ұстау және қудалау

өңдеу

2017 жылдың желтоқсанында екі Рейтер журналының өкілі Уо Лоне және Кью Су Оо Мюнхеннің қауіпсіздік күштері жүргізген Рохинджа «Инн Дине» қырғыны бойынша тергеу барысында қамауға алынды[90][91]. Сю Чжи 2018 жылдың маусым айында журналистерге «Рахин мәселесін жабу үшін қамауға алынбады» деп түсіндірді, бірақ олар Мьянмадағы «Құпия құпиялар туралы» Заңды бұзды. Содан кейін журналистер Ресми Құпия туралы Заңын бұзғаны үшін сотқа жіберілген кезде, Аун Сан Су Чжидің кінәсі туралы презумпциясы құқық қорғау топтары үкімге ықтимал әсер етуі үшін сынға ұшырады[91][92]. Американдық дипломат Билл Ричардсон Сю Чжимен қамауға алу туралы жеке талқылағанын және Аунг Сэн Сю Чжидің ашуланған сөздеріне жауап беріп, журналистерді «сатқындар» деп белгілегенін айтты. Полиция қызметкері оның басшыларының журналистерді қорқытып, тұтқындауға тыйым салу туралы бұйрық бергені туралы куәландырады; кейінірек ол түрмеге қамалды, ал оның отбасы полиция лагерінде үйден қуылды. Судья журналистерді 2018 жылдың қыркүйек айында кінәлі деп тауып, жеті жылға бас бостандығынан айырды. Aung San Suu Kyi үкім шығарған халықаралық сынға қатысты: «Мен ешкімнің» сөзбе-сөз еркіндігімен ешқандай қатысы жоқ», бірақ» Ресми құпияларды қорғау туралы[93] «Заңы ретінде» ешкімге оқымайды деп ойламаймын «. Ол сондай-ақ сыншыларға «әділетсіздіктің қай жерде болғанын көрсетуге» шақырды және Рейтердің екі журналисіне өз істерін жоғары тұрған сотқа апелляциялауға болатынын айтты[94].

2018 жылдың қыркүйегінде Біріккен Ұлттар Ұйымының Адам құқықтары жөніндегі Жоғарғы комиссары Басқармасы Аун Сан Су Чжи партиясының НДЛ билікке келгеннен кейін үкіметке және әскери билік тарапынан Мьянмадағы журналистерді тұтқындауға және қылмыстық қудалауға ұшыраған тым түсініксіз және кең таралған «журналистерге өздерінің жұмысын қорқынышсыз немесе пайдасызсыз жасауға мүмкіндік берді»[95].

Саяси нанымына

өңдеу
Сурет:Tsakhiagiin Elbegdorj, President of Mongolia and Nobel Peace Laureate Aung San Suu Kyi.jpg
Моңғолия Президенті Шақы Елбекдоржы және Нобель сыйлығының лауреаты Аун Сан Су Чжи

Мьянмадағы қандай демократиялық модельдерден сұрасқанын сұрады: «Бізде Оңтүстік Корея, Тайвань, Моңғолия және Индонезия секілді Азия елдерінің емес, көптеген жерлерден үйренетін көптеген сабақтар бар». Ол сондай-ақ «1980-ші және 1990-шы жылдары коммунистік автократиядан демократияға өтуді және әскери үкіметтерден ауысуды жүзеге асырған Латын Америкасы елдерін Шығыс Еуропалық елдерді келтірді». Сондай-ақ Оңтүстік Африкады ұмыта алмаймыз. бұл әскери режим емес, бұл, әрине, авторитарлық режим болған ». Ол:« Біз демократияға өтуге қол жеткізген барлық адамдардан үйренгіміз келеді, сондай-ақ біздің күшті мықты ұстанымымыз - бәрінен де артта қалып, біз қандай қателіктерден аулақ болатынын біле аламыз»[96].

АҚШ президенті Мит Ромни мен Обаманың демократтары басқарған Республика арасындағы терең саяси келіспеушіліктерді бастан кешіріп, 2012 жылғы президенттік сайлауда жеңіске жету үшін күресіп, ол: «Американдық саясатты жақсы білетін адамдар сенемін, келісілген ымыраға келу үшін.

Байланысты ұйымдар

өңдеу
 
Сю Чжи Францияның Адам құқықтары жөніндегі елшісі Франсуа Зимераймен кездесті
  • Freedom Now, Д.К. негізіндегі коммерциялық емес ұйым Вашингтон 2006 жылы үйде қамаудан босатылған Аун Сан Су Чжидің босатылуына көмектесу үшін отбасының мүшесі болып қалды. Ұйым БҰҰ-ның Ерікті түрде ұстау жөніндегі жұмыс тобынан оның халықаралық құқықты бұзғаны туралы бірнеше пікірлерін қамтамасыз етті; 112-ші бұрынғы президенттер мен премьер-министрлерден БҰҰ Бас хатшысы Пан Ги Мунға алты аптадан кейін оны босату үшін Бирма қаласына баруға шақырған хат ретінде жетекші ретінде саяси насихаттаумен айналысады; көптеген жарияланымдар жариялады және БАҚ-та оны ұсталғаны туралы кеңінен сөз қозғады. Оның өкілі 2010 жылы 13 қарашада үй қамауынан босатылған кезде аяқталды[97].
  • Аун Сан Су Чжи оның ұсталған кезден бастап International IDEA және 19-бабының құрметті кеңесінің мүшесі болды, сондай-ақ осы ұйымдардың қолдауына ие болды.
  • Брюссельдегі тегін университет және Бельгияда орналасқан Левайндағы католиктік университеті, оған Доктор Дорд Хаоса атағын берді[98].
  • 2003 жылы Freedom Forum Сю Чжидің «Al Neuharth Free Spirit of the Year» сыйлығымен демократияны бейбіт жолмен насихаттау жөніндегі күш-жігерін мойындады. Ол бір миллион доллармен марапатталды[99]
  • Жыл сайын маусымда АҚШ-та Бирмадағы науқан әлемнің жүздеген тұрғын үйін ұйымдастырады және Аун Сан Су Чжи қолдау көрсетеді. Осы тараптардың кезде, ұйымдастырушылар өздерінің достарын шақырады, 24 сағат бойы үйқамақта өздерін ұстау, және Бирма және Аун Сан Су Чжи туралы көбірек білу[100].
  • Бостандық кампаниясы Адам құқықтары жөніндегі іс-қимыл орталығы мен Бирмадағы АҚШ-тың науқанының бірлескен күш-жігері бүкіл әлем назарын Аун Сан Су Чжи мен Бирма халқының күресіне аударады.
  • Ұлыбританиядағы Бирма кампаниясы Ұлыбританияда орналасқан Біріккен үкіметтік емес ұйым болып табылады, ол Бирмадағы күрес туралы хабардарлықты арттыруға және НЛД және Аун Сан Су Чжи белгілеген нұсқауларды орындауға бағытталған.
  • Оксфордтағы Хью колледжі, онда оқыған, 2006 жылы өзінің жыл сайынғы доптары үшін Бурмалық тақырыбына ие болды[101]. Университет кейінірек 20 маусымда азаматтық құқық бойынша құрметті докторлық дәрежесін тағайындады[102].
  • Аун Сан Су Чжи, Норвегияның Берген қаласында орналасқан Рафтоның Адам құқықтары үйінің ресми қамқоршысы. 1990 жылы Профессор Торфолф Рафтоның еске алу сыйлығы ие болды.
  • 1999 жылдың қарашасында Дублиндегі Ирландияның құрметті азаматы болған, алайда оны ұстап тұрудың символы үшін қолтаңба орына қалды. Бұл кейіннен 2017 жылдың 13 желтоқсанында күшін жойды[103].
  • 2005 жылдың қараша айында адам құқықтары тобы теңдік Енді БҰҰ. Бас хатшысы лауазымына басқа біліктілік әйелдер арасында әлеуетті кандидаты, сондай Аунг Sun Су Чжи ұсынды. Білікті әйелдердің ұсынылған тізімінде Су Су Чи қазір Біртұтастық деп танылды[104].
  • БҰҰ-ның Мьянмадағы арнайы өкілі Ибрагим Гамбари 2008 жылғы 10 наурызда әскери-басқарылатын елге сапарының аяқталуына дейін Аун Сан Су Чжимен кездесті.
  • Аун Сан Су Чжи Нельсон Мандела мен бірге жинаған көрнекті ғаламдық көшбасшылардың Ұйым акциясының құрметті мүшесі болды[105].
  • Оның тұрақты ұстауы оның топта белсенді рөл атқара алмағанын білдіреді[106], сондықтан Ақсақалдар отырыстарында бос орынды орналастырды. Ақсақалдар бір мезгілде Бирмадағы барлық саяси тұтқындардың босатылуын талап етті[107]. Парламентке сайланғаннан кейін[108], ол өзінің қызметінен кетіп қалды[109].
  • 2010 жылы Аун Сан Су Чжи Йоханнесбург университетінің құрметті докторы атанды[110].
  • 2011 жылы Аун Сан Су Чжи 45-ші Брайтон фестивалінің қонағы болып тағайындалды[111].
  • 2011 жылы адам құқықтарының жалпыға бірдей логотипін таңдауға көмектесті адам құқықтарын қорғаушылар мен жеке тұлғалардың халықаралық қазылар алқасының мүшесі болды[112].
  • 2011 жылдың маусым айында Би-Би-Си «Аун Сан Су Чжи» 2011 жылы Дәрістердін тапсыру туралы жариялады. Би-би-си Бирмадағы Аун Сан Су Чжи-мен бірге екі елге дәріс оқып, содан кейін елден шығарылып, Лондонға қайта оралды. Дәрістері 2011 жылдың 28 маусымында және 2011 жылғы 5 шілдеде Би-Би-Си радиосы мен Би-Би-Си Дүниежүзілік Қызметінде таратылды[113].
  • 2011 жылдың қараша айында Аун Сан Су Чжи Франсуа Зимерайды, Францияның Адам құқықтары жөніндегі елшісі болды.
  • 2012 жылғы 8 наурызда Канаданың Сыртқы істер министрі Джон Бэрд Аун Сан Су Чжиді канадалық Құрметті азаматтығы туралы куәлік пен Канадаға ресми сапармен келуге шақырды. Рожинджа қақтығысы салдарынан 2018 жылдың қыркүйегінде құрметті азаматтығы жойылды[114].
  • 2012 жылдың сәуір айында Ұлыбритания премьер-министрі Дэвид Кэмерон 1950-ші жылдардан бері Бирмаға бару үшін Аун Сан Су Чи мен британдық премьер-министрге бару үшін ірі әлемдік көшбасшы көшбасшысы болды. Сапар барысында Камерон Сан Су Чжиді Британияға шақырды, онда ол өзінің «сүйікті» Оксфордты кездестіруге болатын еді. Ол Ұлыбританияға 2011 жылдың 19 маусымында келді[115].
  • 2012 жылы Оксфорд университетінің азаматтық заң ғылымдарының докторы атағына ие болды.
  • 2012 жылдың мамыр айында Аун Сан Су Чжи Адам құқықтары жөніндегі қордың шығармашылық диисі үшін Вацлав Гавел сыйлығының иегері атанды[116].
  • 29 Мамыр 2012 жылы Үндістанның премьер-министрі Манмохан Сингх Аун Сан Су Чжиге барды. Сапар барысында премьер-министр Аун Сан Су Чжиді Үндістанға да шақырды. 2012 жылғы 16 қарашада ол 6 күндік сапармен Үндістанға келді, онда ол барған жерлердің арасында Нью-Делидегі Леди Шри Рам колледжі болып табылады.
  • 2012 жылы Аун Сан Су Чжи Мьянмада аз дамыған бөліктеріндегі денсаулық, білім және тұрмыс деңгейін жақсарту үшін До Хин Ки Қорының қайырымдылық қорын құрды[117][118] The charity runs a Hospitality and Catering Training Acade,[119][120]. Қайырымдылық Аун Сан Су Чжидің анасы деп аталды. Хатын Кюма Мьянма президенті болғанға дейін қайырымдылықта көшбасшылық рөл атқарған. Қайырымдылық Yangon Region-ның Тауншиф Каухму қонақжайлылық және мейрамхана оқу академиясын басқарады және 2014 жылы 8000 мүше болатын мобильді кітапхана қызметін басқарады.
  • Оңтүстік Кореяның Сеул ұлттық университеті 2013 жылдың ақпан айында Аун Сан Су Чжи құрметті докторлық дәреже алды[121].
  • 2013 жылдың қазан айында Италияның Болонья университеті Философия ғылымдарының докторы дәрежесін Аун Сан Су Чиге ұсынды.
  • Монаш Университеті, Аустралия Ұлттық Университеті, Сидней Университеті және Технологиялық Университет, Сидней 2013 жылдың қараша айында Аун Сан Су Чиге құрметті атағын алды.

Бұқаралық мәдениетте

өңдеу
 
Су Чжи ханымның 2012 жылғы мұқабасында

Аун Сан Су Чжи мен оның күйеуі Майкл Аристің өмірі Люк Бессонның «Леди» фильмінде бейнеленген, онда олар Мишель Йео және Дэвид Тьюлис ойнайды. 2011 жылы фильмің шығарылымына дейін Сізге 2011 жылы Су Чжиге барды[122]. Джон Бормманның Рангоннан алыс 1995 фильмінде Аун Сан Су Чжи Адель Люц ойнады[123].

2009 жылдан бері үнді актрисасы және Бхарафанитари[124] биші Рукмини Виджаякумар Раншан Шеннон жазған «Прагаш Белавади»[125][126] режиссері Бірмы ханымы деп аталатын бір орында актісінде Аун Сан Су Чжи ретінде бейнелейді[127].

Ирландияның ән авторлары Дэмиен Райс пен Лиза Ханнигэн 2005 жылы Аун Сан Су Чжи Тегін 60-шы туған күніне арналған акцияны қолдауға арналған Unplayed Piano форматында бірегей шығарылды[128]. U2 Bono компаниясы Аун Сан Су Чжиге құрметпен «Walk On» әнін жазды және 2009-2011 жылдардағы U2 360 ° Tour кезінде оның жағдайын жариялады. Саксофонист Уэйн Шортер «Аун Сан Су Чжи» атты ән жазды. Оның 1 + 1 альбомында (пианист Херби Хэнкокпен) және «Футпинга тірі» фильмінде көрінеді[129].

Денсаулық мәселелері

өңдеу

2003 жылы қыркүйекте Азия Патшалық ауруханасында үйде қамау кезінде гинекологиялық күйде операция жасалды[130]. Ол 2013 жылдың желтоқсан айында майда аяқ операциясы мен көздің операциясын 2016 жылдың сәуір айында өткізді[131]. Оның дәрігері денсаулығының ауыр проблемалары жоқ екенін, тек 48 кг-ға дейін салмақтап, қан қысымы төмен болғандығын және оңай болатындығын айтты[132].

Кітап

өңдеу
  • Қорқыныштан еркіндік (1991)
  • Бирмадан келген хаттар (1991)

Марапаттар

өңдеу
  • Аун Сан Су Чжи марапаттары

Дереккөздер

өңдеу
  1. ↑ Opponents of Myanmar coup announce unity government, Al Jazeera (16 April 2021).
  2. ↑ The Children of Gandhi (excerpt) (31 December 1999).
  3. ↑ Мьянма генералы төңкеріс себебін түсіндірді .01.02.2021
  4. ↑ Aung San Suu Kyi – Biography. Nobel Prize Foundation.
  5. ↑ Myanmar Family Roles and Social Relationships. Government of Myanmar. Басты дереккөзінен мұрағатталған 26 қазан 2007. Тексерілді, 24 қыркүйек 2007.
  6. ↑ Min Lwin. Suu Kyi Protester Arrested, The Irrawaddy (28 May 2009). Тексерілді 7 тамыздың 2011.
  7. ↑ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို "အမေစု"ဟု အော်ဟစ် နှုတ်ဆက် (Burmese), ဧရာဝတီ (13 November 2010). Тексерілді 7 тамыздың 2011.
  8. ↑ Aung San Suu Kyi. Oxford Dictionaries Online. Тексерілді, 19 маусым 2012.
  9. ↑ Aung San Suu Kyi should lead Burma, Pravda Online. 25 September 2007
  10. ↑ The Next United Nations Secretary-General: Time for a Woman Мұрағатталған 4 наурыздың 2016 жылы.. Equality Now.org. November 2005.
  11. ↑ MPs to Suu Kyi: You are the real PM of Burma. The Times of India. 13 June 2007
  12. ↑ Walsh, John. (February 2006). Letters from Burma Мұрағатталған 30 маусымның 2015 жылы.. Shinawatra International University.
  13. ↑ Deutsche Welle Article: Sentence for Burma's Aung San Suu Kyi sparks outrage and cautious hope Quote: The NLD won a convincing majority in elections in 1990, the last remotely fair vote in Burma. That would have made Aung San Suu Kyi the prime minister, but the military leadership immediately nullified the result. Now her party must decide whether to take part in a poll that shows little prospect of being just.
  14. ↑ Obituary: A courageous and patient man, London: BBC News (27 March 1999). Тексерілді 4 шілденің 2006.
  15. ↑ Official: UN plane lands in Myanmar with aid after cyclone (5 May 2008). Тексерілді 1 желтоқсанның 2012.
  16. ↑ Aung San Suu Kyi's home to be renovated Мұрағатталған 31 мамырдың 2013 жылы.. Mizzima. 10 August 2009.
  17. ↑ Ba Kaung Suu Kyi Freed at Last. The Irrawaddy (13 November 2010). Тексерілді, 14 қараша 2010.
  18. ↑ The Nobel Peace Prize 1991. nobelprize.org. Тексерілді, 10 желтоқсан 2012.
  19. ↑ Aung San Suu Kyi profile. Assistance Association for Political Prisoners (Burma). Басты дереккөзінен мұрағатталған 24 маусым 2012.
  20. ↑ Wadhams, Nick. Myanmar's Suu Kyi Hospitalized, The Washington Post (9 маусым 2006).
  21. ↑ Suu Kyi appeals to Myanmar junta against her detention: party AFP, 11 қараша 2008.
  22. ↑ Reuters in Rangoon. Burmese election won by military-backed party, The Guardian (9 қараша 2010).
  23. ↑ Monks put Myanmar junta in tight spot (21 September 2007). «Government opponents began demonstrating over the price hikes Aug. 19, but the protests were quickly contained by the junta with waves of arrests and beatings. With activists in jail or hiding, the leadership role fell to the monks.».
  24. ↑ Democracy Icon Aung San Suu Kyi Greets Myanmar Monks (22 September 2007).
  25. ↑ Suu Kyi moved to Insein prison. Reuters. 25 September 2007
  26. ↑ Inside Burma's Insein jail. BBC News. 14 May 2009
  27. ↑ Security tight amid speculation Suu Kyi jailed. The Australian. 28 September 2007
  28. ↑ Burmese Junta silences the monks Мұрағатталған 13 қазанның 2007 жылы.. Time. 28 September 2007
  29. ↑ UN envoy sees top Burma dissident, BBC News, 30 September 2007
  30. ↑ UN envoy holds key Burmese talks. BBC News. 2 қазан 2007
  31. ↑ The Depayin Massacre 2 Years On, Justice Denied (PDF). ASEAN Inter-Parliamentary Burma Caucus (30 мая 2005). Басты дереккөзінен мұрағатталған 14 маусым 2007.
  32. ↑ Suu Kyi has 'major' operation, London: BBC News (19 қыркүйек 2003 жыл).
  33. ↑ After meeting Aung San Suu Kyi, UN envoy leaves Burma. United Nations (20 мая 2006). Басты дереккөзінен мұрағатталған 24 маусым 2012.
  34. ↑ UN envoy meets with Burma's top general to discuss 'current situation', UN News Service (2 October 2007).
  35. ↑ Burma junta releases footage of Suu Kyi (AFP) (en/au), ABC News (Australia) (6 қазан 2007).
  36. ↑ Mydans, Seth. Burmese Daily at Odds With Democracy Advocate, The New York Times (18 қаңтар 2008 жыл).
  37. ↑ John Heilprin UN chief leaves Myanmar 'disappointed' with junta. The Jakarta Post (5 июля 2009). Басты дереккөзінен мұрағатталған 24 маусым 2012.
  38. ↑ Пан Ги Мун Аун Сан Су Чжи ге телефон шалып, сұхбаттасуға дайындық және ымыраға келу туралы өтінішке қанағаттанғандық білдірді.. Центр новостей ООН (18.11.2010). Басты дереккөзінен мұрағатталған 24 маусым 2012.
  39. ↑ Пан Ги Мун назвал Аунг Сан Су Чжи «символом надежды для всего мира». Центр новостей ООН (01.05.2012). Басты дереккөзінен мұрағатталған 24 маусым 2012.
  40. ↑ Myanmar's Aung San Suu Kyi released – Asia-Pacific. Al Jazeera English (13 қараша 2010 жыл). Басты дереккөзінен мұрағатталған 24 маусым 2012.
  41. ↑ Босатылған Мьянма диссиденті келісімді және өзгерісті талап етеді, The New York Times (14 қараша 2010 жыл).
  42. ↑ Suu Kyi and son reunited after 10-year separation, The Independent (24 қараша 2010).
  43. ↑ Suu Kyi to Visit Pagan Next Week, The Irrawaddy (30 маусым 2011).
  44. ↑ Suu Kyi's NLD democracy party to rejoin Burma politics, BBC News (18 қараша 2011 жыл).
  45. ↑ PM Yingluck backs Suu Kyi in landmark Myanmar talks, WBDJ7 (21 желтоқсан 2011 жыл).
  46. ↑ Мьянмаға қызмет көрсету бойынша Құрмет Легионының ордені, euronews (15 қаңтар 2012 жыл).
  47. ↑ Campaigners mark 12 years of detention for Aung San Suu Kyi Мұрағатталған 11 наурыздың 2008 жылы., Burma Campaign UK, 24 October 2007
  48. ↑ UN: Suu Kyi detention 'illegal' Мұрағатталған 17 желтоқсанның 2013 жылы.. Al Jazeera. 16 May 2009
  49. ↑ Burma releases pro-democracy leader Aung San Suu Kyi, BBC News (13 November 2010). Тексерілді 14 қарашаның 2010.
  50. ↑ Лидер оппозиции Бирмы вышла на свободу, Би-би-си (13 ноября 2010 года).
  51. ↑ Myanmar's Aung San Suu Kyi released – Asia-Pacific. Al Jazeera English (13 November 2010). Басты дереккөзінен мұрағатталған 24 маусым 2012.
  52. ↑ Burmese gov’t censors Suu Kyi’s campaign speech, Mizzima (11 March 2012).
  53. ↑ Burma's Aung San Suu Kyi wins by-election: NLD party. BBC News (1 April 2012). Басты дереккөзінен мұрағатталған 24 маусым 2012.
  54. ↑ Аун Сан Су Чжи: “в Мьянме – новая эра”. Euronews (2 апреля 2012). Басты дереккөзінен мұрағатталған 24 маусым 2012.
  55. ↑ Kyaw Myo Win. Winning NLD candidate list announced in state tv, MRTV (2 April 2012). Тексерілді 2 сәуірдің 2012.
  56. ↑ Aung Hla Tun. Suu Kyi Myanmar parliament debut in doubt over oath stalemate, Reuters (20 April 2012). Тексерілді 21 сәуірдің 2012.
  57. ↑ Мьянма: оппозиция парламенттегі алғашқы кездесуді бойкотлады. Euronews (23 сәуір 2012). Басты дереккөзінен мұрағатталған 24 маусым 2012.
  58. ↑ Burma's Aung San Suu Kyi wins by-election: NLD party. BBC News (1 April 2012). Басты дереккөзінен мұрағатталған 24 маусым 2012.
  59. ↑ Аун Сан Су Чжи: “Мьянмада жаңа дәуір болды”. Euronews (2 сәуір 2012). Басты дереккөзінен мұрағатталған 24 маусым 2012.
  60. ↑ Kyaw Myo Win. Winning NLD candidate list announced in state tv, MRTV (2 April 2012). Тексерілді 2 сәуірдің 2012.
  61. ↑ Aung Hla Tun. Suu Kyi Myanmar parliament debut in doubt over oath stalemate, Reuters (20 April 2012). Тексерілді 21 сәуірдің 2012.
  62. ↑ Мьянма: оппозиция парламенттегі алғашқы кездесуді бойкотлады. Euronews (23 сәуір 2012). Басты дереккөзінен мұрағатталған 24 маусым 2012.
  63. ↑ Aung San Suu Kyi makes history by taking Myanmar parliament seat — latimes.com
  64. ↑ БҰҰ құптайды “гибкость” Аун Сан Су Чжи. Euronews (1 мамыр 2012). Басты дереккөзінен мұрағатталған 24 маусым 2012.
  65. ↑ Мюнхенде сайланған Аун Сан Су Чжи бастаған демократтар жеңіске жетті
  66. ↑ Schwartz, Kirrily. Should Aung San Suu Kyi give back her Nobel Peace Prize?, News.com.au (6 September 2017). Тексерілді 6 қыркүйектің 2017.
  67. ↑ Goldman, Russell. Why Aung San Suu Kyi's Nobel Peace Prize Won't Be Revoked, The New York Times (4 September 2017). Тексерілді 6 қыркүйектің 2017.
  68. ↑ Myanmar's Suu Kyi under fire for silence on Rohingya massacre, Press TV (18 June 2012). Тексерілді 29 шілденің 2012.
  69. ↑ Rohingya boat people: Myanmar's shame, The Economist (23 May 2015). Тексерілді 25 мамырдың 2015.
  70. ↑ Aung San Suu Kyi's inexcusable silence, Al Jazeera (24 May 2015). Тексерілді 25 мамырдың 2015.
  71. ↑ Misha Hussain. Rohingya refugees leave Burma to seek help in Bangladesh, The Guardian (22 June 2012). Тексерілді 29 шілденің 2012.
  72. ↑ Suu Kyi blames Burma violence on 'climate of fear', BBC (24 October 2013). Тексерілді 7 мамырдың 2016.
  73. ↑ Peter Popham The Lady and the Generals: Aung San Suu Kyi and Burma's Struggle for Freedom — Penguin Books, 2016.
  74. ↑ Myanmar's Aung San Suu Kyi to miss UN General Assembly debate, BBC News (13 September 2017).
  75. ↑ Quinn, Ben. City of London to debate stripping Aung San Suu Kyi of freedom award, The Guardian (7 October 2017).
  76. ↑ Aung San Suu Kyi will be stripped of Freedom of Oxford, BBC News (3 қазан 2017).
  77. ↑ Bob Geldof calls Aung San Suu Kyi 'handmaiden to genocide', Reuters.
  78. ↑ Bennett, Isabel. Bob Geldof renounces honour also held by Aung San Suu Kyi (13 November 2017). Тексерілді 13 қарашаның 2017.
  79. ↑ a b Councillors vote to revoke award from Aung San Suu Kyi, RTÉ News (14 December 2017). Тексерілді 15 желтоқсанның 2017.
  80. ↑ Aung San Suu Kyi has Freedom of Dublin award revoked (14 December 2017). Тексерілді 15 желтоқсанның 2017.
  81. ↑ Aung San Suu Kyi has Freedom of Dublin award revoked (14 December 2017). Тексерілді 15 желтоқсанның 2017.
  82. ↑ Schwirtz, Michael. U.S. Holocaust Museum Revokes Award to Aung San Suu Kyi (en-US), The New York Times (7 March 2018).
  83. ↑ Rescinding Elie Wiesel Award from Daw Aung San Suu Kyi  (ағыл.).
  84. ↑ Boorstein, Michelle. Holocaust Museum rescinds Elie Wiesel Award to Nobel winner Aung San Suu Kyi (en-US), Washington Post (7 March 2018).
  85. ↑ McPherson, Poppy. Aung San Suu Kyi: Myanmar's great hope fails to live up to expectations, The Guardian (31 March 2017). Тексерілді 31 наурыздың 2017.
  86. ↑ Keane, Fergal. Myanmar: Aung San Suu Kyi exclusive interview, BBC (5 April 2017). Тексерілді 6 сәуірдің 2017.
  87. ↑ Bengali, Shashank. Myanmar's long-suffering Rohingya Muslims hoped that Aung San Suu Kyi would make them full citizens. They were wrong (en-US), Los Angeles Times (9 April 2017).
  88. ↑ Is the world getting Myanmar wrong?, The Economist (26 October 2017).
  89. ↑ Press freedom is waning in Myanmar, The Economist (8 наурыз 2018). Тексерілді 9 наурыздың 2018.
  90. ↑ These journalists were jailed for investigating atrocities in Burma. This is what they found.. The Washington Post. Тексерілді, 9 қыркүйек 2018.
  91. ↑ a b Myanmar defends Suu Kyi's silence over jailed reporters. Agence France-Presse. Тексерілді, 9 қыркүйек 2018.
  92. ↑ Exclusive: Interview with Aung San Suu Kyi. NHK. Тексерілді, 9 қыркүйек 2018.
  93. ↑ Whistle-blower police officer gets one-year jail sentence. Myanmar Times. Тексерілді, 9 қыркүйек 2018.
  94. ↑ Aung San Suu Kyi defends prison sentences for Reuters journalists. The Washington Post. Тексерілді, 13 қыркүйек 2018.
  95. ↑ Myanmar army, government aim to silence independent journalism: U.N.. Reuters. Тексерілді, 13 қыркүйек 2018.
  96. ↑ Myanmar's Suu Kyi ends US trip, hailing democracy, AFP, 3 қазан 2012
  97. ↑ www.freedom-now.org. www.freedom-now.org. Retrieved 2 April 2012.
  98. ↑ Overzicht Eredoctoraten Vrije Universiteit Brussel (Dutch). Vrije Universiteit Brussel. Тексерілді, 4 шілде 2006.
  99. ↑ freedomforum.org Мұрағатталған 22 қазанның 2008 жылы..
  100. ↑ Arrest Yourself, US Campaign for Burma. Тексерілді 5 қаңтар 2006 жыл.
  101. ↑ St. Hugh's Full Moon Ball, The Burma Campaign UK. Тексерілді 4 шілде 2006.
  102. ↑ Aung San Suu Kyi receives honorary degree, University of Oxford. Тексерілді 21 маусымның 2012.
  103. ↑ Fitzgerald, Cormac Councillors vote to strip Aung San Suu Kyi of the Freedom of Dublin.
  104. ↑ Arrest Yourself, CNN. Тексерілді 11 наурыздың 2008.
  105. ↑ Arrest Yourself, CNN. Тексерілді 11 наурыздың 2008.
  106. ↑ www.theElders.org ''Aung San Suu Kyi''. Theelders.org. Басты дереккөзінен мұрағатталған 15 тамыз 2010. Тексерілді, 30 қыркүйек 2010.
  107. ↑ Photo: Jeff Moore / AP. San Francisco Chronicle ''Absent but not forgotten'', San Francisco Chronicle (26 мамыр 2009). Тексерілді 30 қыркүйек 2010.
  108. ↑ www.theElders.org ''The Elders demand release of Aung San Suu Kyi''. Theelders.org (26 May 2009). Басты дереккөзінен мұрағатталған 14 шілде 2010. Тексерілді, 30 қыркүйек 2010.
  109. ↑ The Elders congratulate Aung San Suu Kyi ahead of her appearance in parliament in Burma/Myanmar. Theelders.org (19 April 2012). Басты дереккөзінен мұрағатталған 31 қаңтар 2013. Тексерілді, 30 шілде 2012.
  110. ↑ [1] Мұрағатталған 4 қаңтардың 2014 жылы.
  111. ↑ Guest Director.
  112. ↑ A Logo for Human Rights. Тексерілді, 1 желтоқсан 2012.
  113. ↑ BBC News – Aung San Suu Kyi to present the BBC's Reith Lectures. BBC (10 June 2011). Retrieved 10 August 2011.
  114. ↑ MacCharles, Tonda. Canada revokes honorary citizenship for Aung San Suu Kyi, Toronto Star (27 September 2018).
  115. ↑ The Telegraph Aung San Suu Kyi honoured by Oxford University with honorary degree (20 June 2012).
  116. ↑ A Prize for Creative Dissent, The Wall Street Journal (13 May 2012). Тексерілді 16 мамырдың 2012.
  117. ↑ Aung San Suu Kyi's Party Puts Loyalist in Line for Myanmar President. The New York Times. Тексерілді, 9 қыркүйек 2018.
  118. ↑ [s.n.] (30 March 2016). Myanmar swears in first elected civilian president in 50 years. BBC News. Accessed April 2016
  119. ↑ Aung Kyaw Min. Daw Aung San Suu Kyi's hospitality training school seeks new youth applicants, Myanmar Times (12 June 2015). Тексерілді 12 наурыздың 2016.
  120. ↑ Roy, Mantra. Libraries in Myanmar are Taking Strides in the Right Direction, WebJunction, OCLC (11 July 2014). Тексерілді 12 наурыздың 2016.
  121. ↑ Aung San Suu Kyi to receive honorary degree from S. Korean univ., Yonhap News (17 January 2013). Тексерілді 13 маусымның 2014.
  122. ↑ Aung San Suu Kyi's tragic love and incredible life come to the big screen, The Guardian (19 December 2010). Тексерілді 5 қазанның 2016.
  123. ↑ James, Caryn. Beyond Rangoon (1995): Sad Tourist Trapped In Burma, The New York Times (25 August 1995).
  124. ↑ Rukmini Vijayakumar in The Lady of Burma, The Times of India (11 July 2014). Тексерілді 5 қазанның 2016.
  125. ↑ Rukmini is Aung San Suu Kyi, Deccan Chronicle (30 September 2016). Тексерілді 5 қазанның 2016.
  126. ↑ Model Aru looked gorgeous enjoying the 'Lady from Burma' play at Egmore museum in Chennai, The Times of India (4 қазан 2016). Тексерілді 5 қазанның 2016.
  127. ↑ The Lady of Burma — London: OBERON Books Ltd. — ISBN 9781849438919.
  128. ↑ New Damien Rice & Lisa Hannigan Single "Unplayed Piano" to Be Released June 21 in Support of Free Aung San Suu Kyi 60th Birthday Campaign. Marketwire. Тексерілді, 23 қыркүйек 2018.
  129. ↑ Aung San Suu Kyi and Bono discuss U2's song Walk On - 2012-06-18. bbc.com. Тексерілді, 12 қараша 2015.
  130. ↑ Aung San Suu Kyi Recovering from Surgery in Rangoon - 2003-09-19. Voice of America. Тексерілді, 29 желтоқсан 2013.
  131. ↑ Suu Kyi cancels trips after foot surgery – ANN. Asianewsnet.net (23 December 2013). Тексерілді, 29 желтоқсан 2013.
  132. ↑ Associated Press in Rangoon Aung San Suu Kyi doctor fears for her health after illness on Europe tour. The Guardian (15 June 2012). Тексерілді, 29 желтоқсан 2013.
Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Аун Сан Су Чжи
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Аун_Сан_Су_Чжи&oldid=3192200» бетінен алынған