Билл Клинтон (ағылш. Bill Clinton; толық аты Уи́льям Дже́фферсон Кли́нтон, ағылш. William Jefferson Clinton;, 1946 жылы тамыздың 19-ы, Хоуп, Арканзас штаты) — АҚШ-тың 42-ші президенті (1993—2001)

Билл Клинтон
Bill Clinton
Билл Клинтон
Лауазымы
Ту
Ту
42-ші АҚШ президенті
Ту
Ту
20 қаңтар 1993 жыл — 20 қаңтар 2001 жыл
Вице-президент Аль Гор
Ізашары Джордж Буш — үлкен
Ізбасары Джордж Буш — кіші
Ту
Ту
Арканзас губернаторы
Ту
Ту
3 қаңтар 1953 жыл — 22 желтоқсан 1960 жыл
Ізашары Фрэнк Уайт
Ізбасары Джеймс Гай Такер
Ту
Ту
Арканзас губернаторы
Ту
Ту
9 қаңтар 1979 — 19 қаңтар 1981
Ізашары Джо Эдвард Парселл
Ізбасары Фрэнк Уайт
Ту
Ту
Арканзастың бас прокуроры
Ту
Ту
3 қаңтар 1977 — 9 қаңтар 1979
Ізашары Юлиссис Вебб
Ізбасары Роберт Кенни
Өмірбаяны
Партиясы АҚШ-тың Демократиялық партиясы
Білімі Джорджтаун университеті,
Оксфорд университеті,
Йель университеті
Діні Баптист
Дүниеге келуі 19 тамыз 1946 (1946-08-19) (77 жас)
Хоп, Арканзас, АҚШ
Жұбайы Хиллари Родэм Клинтон
Балалары Челси Клинтон
Сайты William J. Clinton Presidential Library
Қолтаңбасы Қолтаңбасы

19791981 және 19831992 жылдары екі кезең Арканзас штатының губернаторы болып сайланды.

Демократиялық партияның мүшесі.

Президент кезеңі біткеннен кейін қоғамдық, саяси және қайрымдылық ұйымдарының белсенді мүшесі болып қызмет жасайды.

Өмірбаяны өңдеу

Клинтон Билл (Уильям) Джефферсон (19.11. 1946 ж.т., Арканзас штаты, Хоуп қ.) – АҚШ-тың мемлекет қайраткері, елдің 41-ші президенті. (19932000). Вашингтондағы Джорджтаун университетін (1968), Oксфорд университетін (1970), ал Йель университетінің заң мектебін (1973) бітірген. Жас кезінен саясатпен айналысқан. 17 жасында Америка жастар ұйымдарының съезіне Арканзас штаты атынан барып, Дж.Ф. Кеннедимен танысқан. 1974 ж. АҚШ конгресіне Демократиялық партия атынан сайлауға түсті. 1976 ж. Арканзас штатының бас прокуроры болып сайланды. Осы жылы Президент сайлауы кезінде Арканзас штатынан Дж. Картерді қолдау науқанын басқарды. 1978 – 80 ж. және 1982 – 92 ж. Арканзас штатының губернаторы болып сайланды. Губернатор қызметінде жүргенде реформа жасап, өндіріске салық жеңілдігін енгізді. Осындай іс-шаралар арқылы 1986 – 87 ж. АҚШ губернаторлары ұлттық ассоциациясының төрағасы болып, жалпыамерикалық көлемдегі саясаткерге айналды. 1991 ж. ол Демократиялық партия атынан АҚШ президенттігіне өз кандидатурасын ұсынды, сөйтіп, 1992 ж. қарашада өткен сайлауда өз қарсыласы Дж.Бушты айқын басымдылықпен жеңді. 1996 ж. екінші рет сайланды. Президент ретінде Клинтон білім беру жүйесін жетілдіру, жұмыссыздықпен күрес және т.б. әлеуметтік шаралар үшін әскери шығындарды қысқарту есебінен 700 млрд. долл. қосымша қаржы бөлдірді. Бірақ оның денсаулық сақтау жүйесін реформалау жөніндегі ұсынысы Конгресте республикашыл партия депутаттары тарапынан өтпей қалды. Сыртқы саясатта АҚШ-тың әлемдегі жетекші мемлекет ретіндегі рөлін арттыру саясатын жалғастырды. 1993 ж. Клинтонның тікелей қатысуымен Израиль мен Палестинаны азат ету ұйымы арасында, 1994 ж. Израиль мен Иордания арасында келісімге қол қойылды. 1995 ж. АҚШ-тың араласуымен Босния жанжалы бейбіт жолмен шешілді және Клинтон бірнеше рет Солтүстік Ирландияда қарсыласушы жақтарды келісім үстелі басына отырғызуға әрекет жасады. Бірақ Сомали мен Гаитиге АҚШ әскерлерін енгізу және НАТО-ны Шығысқа қарай жылжыту саясаттары сәтсіздікке ұшырап, әлемдік қауымдастық тарапынан қатал сынға ұшырады. Клинтон АҚШ мемлекетінің басшысы ретінде Қазақстан Президенті Н.Назарбаевпен бірнеше мәрте кездесу өткізді. Оның президенттігі тұсында АҚШ Қазақстанды Орталық Азиядағы негізгі серіктес деп таныды.

Арканзас губернаторы өңдеу

1974 жылы Билл 28 жасында өзінің Арканзас штатынан конгрессмен болу үшін сайлауға түсіп, жеңіліп қалды. 1976 жылы ол Арканзас штатының әділет хатшысы және бас прокуроры қызметіне сайланды, ал 1978 жылы губернаторлық сайлауда жеңіске жетіп, ел тарихындағы ең жас губернатор болды (32-де). Кәсіпкерлікті дамытуға және білім беруді арттыруға басты назар аудара отырып, Клинтон губернатор ретінде 11 жыл ішінде АҚШ-та дамымағандардың бірі болып саналатын халықтың табысын күрт арттырды; және оның әйелі Хиллари қоғамдық өмірде өзін көрсете бастады - ол Арканзастағы балалар мен отбасылардың құқықтарын қорғаумен айналысқан. 1980 жылы олардың Челси қызы дүниеге келді . Губернатор Клинтон барлық тұрғындар үшін табысына және терісінің түсіне қарамастан сапалы білім беруді маңызды міндеттердің бірі деп санады және Клинтон бұл міндетті ойдағыдай іске асырды. 1986-1987 жылдары әкімдер қауымдастығының төрағасы ретінде өзінің білім беру идеяларын мемлекеттік деңгейге көтерді. Клинтон үкіметінен бастап, Арканзас білім беру бағдарламаларына жан басына қаражат бөлудің көшбасшыларының бірі болды.

1980 жылдардың аяғында, 1986 жылы конгресстегі көпшілікке ие болғанына қарамастан, Америка Құрама Штаттарының Демократиялық партиясы сайлаушыларының бір бөлігін - орта тап пен ақ жұмысшыларды жоғалтты. Арканзас губернаторы Билл Клинтон «оңтүстік демократтардың» жетекшілерінің бірі болды (оңтүстік штаттарда демократтар танымал емес), ол тек алдыңғы қатарға шыққан либерализация ғана емес, ол Арканзастың көтерілуінде маңызды болды, сонымен қатар оның республикашылдары прагматизм. «Оңтүстік демократтардың» жетекші міндеттерінің бірі - өздерінің бастапқы сайлаушыларының оралуы болды. Осыған қарамастан, Клинтонды консервативті демократ деп атауға болады, ең алдымен Арканзастың тарихи консерватизміне байланысты, оған республикашылармен әрқашан ортақ тіл табуға тура келді.

Президенттік сайлау өңдеу

1991 жылы 3 қазанда Билл Клинтон АҚШ президенттігіне кандидат болатынын жариялады. Сайлау науқаны кезінде республиканың 12 жылдық Республикалық биліктен кейін қалған күрделі экономикалық жағдайға баса назар аударылды. Үлкен​​ мемлекеттік қарыз, бюджет тапшылығы, жұмыссыздықтың өсуі және инфляцияның жоғарылауы Билл Клинтонға сол кездегі президент Бушқа бағытталған «Бұл экономика, ақымақ» ұранымен үгіт-насихат жүргізуге мүмкіндік берді. Алайда Парсы шығанағындағы жеңісті соғысқа байланысты (Шөл дауылы операциясы) және экономикадағы жағдайдың Билл Клинтон мен оның серіктері сайлау науқаны кезінде дәлелдеуге тырысқандай үмітсіз болмағандығына байланысты, көптеген адамдар үшін шешуші басымдық сауалнамалар, Демократиялық кандидатта болмаған.

Кейбіреулер дауыс беру нәтижелеріне Буштың қолдаушыларының дауысын алып, сол арқылы Клинтонға жеңіс әкелген тәуелсіз кандидат Росс Пероның сайлауға қатысуы болды деп ойлайды. Басқалары бұл пікірмен келіспейді, өйткені Перо екі кандидаттын бірдей қолдаушыларын өзіне қаратып дауыстарын алды, ал егер оның тізімінде болмаса, оның сайлаушыларының көпшілігі сайлауға келмес еді.

Соңында Билл Клинтон вице-президент Аль Гор лауазымына үміткермен жұптасып, сенімді жеңіске жетті. Клинтон республикашылдар қолдаған штаттардың өзінде жеңіске жетті. Бұл Джон Ф. Кеннедидың уақытынан бері орын алмаған жағдай.

Президенттік нәтижелер өңдеу

АҚШ сыртқы қарызды күрт қысқартты, жұмыссыздық шамалы болды. Оның әкімшілігі сонымен бірге бүкіл әлемде ядролық қаруды сынауға тыйым салуды қолдады. КСРО-дан қарсылықтың жоғалуы Клинтон бастаған АҚШ басшылығының ықпалын кеңейтуді жеңілдетіп, осы уақытқа дейін ойға келмейтін нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік берді: төртінші НАТО кеңейуі және 1999 жылы НАТО-ның Югославияға қарсы соғысынан кейін Косово мен Метохияны Югославиядан бөлу. Клинтон президент болған кезде, Америка Құрама Штаттары Рональд Рейган мен Джордж Уокер Буштың уақыттарымен салыстырғанда басқа елдердегі әскери араласу көлемін айтарлықтай азайтты. Америкалықтар Демократиялық Президент Клинтонға АҚШ-тың консервативті қоғамын реформалаушы ретінде үміт артты; кейбір азаматтар Клинтон діни конфессиялардың әсерін азайтады және республикашылдар қатырған генетика саласындағы зерттеулерді қайта бастайды деп үміттенді.

Президенттіктен кейін өңдеу

Соңғы жылдары Билл Клинтон қоғамдық жұмыстарда белсенді болды, әртүрлі қоғамдық саяси және қайырымдылық ұйымдарының, атап айтқанда Үш жақты комиссияның мүшесі болды. 2008 жылы әйелі Хиллари Клинтонның праймеризіндегі жеңілістен кейін ол Барак Обаманы белсенді қолдады. Сол жылы оған Руанда Республикасында клиникалар желісін құрғаны үшін TED сыйлығы берілді. 2010 жылдың 12 қаңтарында Гаитиде болған жойқын жер сілкінісінен кейін Клинтон құрбан болғандарға көмек көрсету үшін бірнеше рет Гаити Республикасында болды. 2010 жылдың 3 ақпанында БҰҰ Бас хатшысы Пан Ги Мун Клинтоннан гаитикалықтарға көрсетілетін халықаралық көмекті үйлестіруді өз міндетіне алуды өтінді[1].

Клинтон Барак Обаманың 2012 жылғы президенттік сайлау кезінде сайлау науқанына белсенді қатысты.

2016 жылғы президенттік сайлау кезінде ол сайлаушыларды әйелі Хиллариді қолдауға шақырды[2].

Денсаулығы өңдеу

2010 жылдың 11 ақпанында Билл Клинтон жедел түрде Нью-Йорктегі ауруханаға жүрек аймағындағы ауырсыну шағымымен жатқызылды[3]. . 63 жастағы саясаткерге стентингтік операция жасалды[4]. Осыдан кейін Клинтон денсаулығына байланысты вегетариандыққа кетті. 2012 жылы ол вегетариандық диета оның өмірін сақтап қалды деп мәлімдеді[5]. 2010 жылдың желтоқсанында Клинтон Адамдардың Жануарларға Этикалық Емдеуі бойынша Жыл Адамы атанды [6].Ол бұл құрметке «өзінің әсемдігін, сүйкімділігі мен шешендігін вегетариандық диетаны насихаттау үшін пайдаланғаны» үшін ие болды[6][7].

Отбасы өңдеу

Хиллари Родхам Клинтонның әйелі - 2009-2013 жылдар аралығында АҚШ-тың 67-ші мемлекеттік хатшысы. Қызы Челси Клинтон (27 ақпан, 1980 ж.т.), 2010 жылдың шілдесінде банкир Марк Мезвинскиге үйленді. Ағайынды Роджер Клинтон - кино актері және музыкант[8].

Марапаттары өңдеу

Американдық өңдеу

  • Эллис аралының құрмет медалі (1999).
  • Қорғаныс министрлігі «Ерекше мемлекеттік қызмет үшін» медалі (2001).
  • Джордж Х.В.Бушпен бірге Филадельфия бостандығы медалі (2006).
  • Президент бостандығы медалі (2013).

Шетелдік өңдеу

  1. І дәрежелі Жақсы үміт ордені (Оңтүстік Африка, 1998).
  2. Тізбектегі 1-ші дәрежелі Ақ Арыстан ордені (Чехия, 1998).
  3. Түрік Республикасының ордені (Түркия, 1999) .
  4. Алтын бостандық медалі (Косово, 2004).
  5. Logohu Grand Companion ордені (Папуа Жаңа Гвинея, 2006).
  6. Мэри жерінің крест ордені, 1 дәреже (Эстония, 2006).
  7. Президенттік медаль [ru] құрметпен (Израиль, 2013).
  8. Георгий атындағы Жеңіс ордені (Грузия, 2013).

Дереккөздер өңдеу

  1. «Unsere Kinder verbrennen in der Sonne» (нем.)
  2. WWAY News Bill Clinton rallies for Hillary in Wilmington  (ағыл.) (26 October 2016). Тексерілді, 23 сәуір 2020.
  3. Билл Клинтон госпитализирован в больницу Нью-Йорка Lenta.ru (12.02.2010)
  4. Билла Клинтона успешно прооперировали Lenta.ru (12.02.2010)
  5. Lani Muelrath Bill Clinton on his 66th birthday: 'A vegan diet saved my life'  (ағыл.). Examiner.com (20 August 2012). Басты дереккөзінен мұрағатталған 6 желтоқсан 2012. Тексерілді, 3 желтоқсан 2012.
  6. a b Организация PETA объявила "Человеком года" нового вегетарианца Билла Клинтона. Newsru.com (31 желтоқсан 2010). Тексерілді, 16 сәуір 2011.
  7. Bill Clinton Named PETA's 2010 Person of the Year  (ағыл.). Басты дереккөзінен мұрағатталған 23 тамыз 2011. Тексерілді, 21 желтоқсан 2010.
  8. Роджер Клинтон. www.kinopoisk.ru. Тексерілді, 26 сәуір 2016.