Бөрлі ауданыБатыс Қазақстан облысының солтүстік-шығыс бөлігінде орналасқан әкімшілік бөлініс. Аудан орталығы - Ақсай. Бөрлі ауданы 1935 жылдың 30 маусымында құрылған, қазіргі шекарасы бойынша 1965 жылы қалыптасты. Аудан аумағы 5 556 шаршы километр алаңды алып жатыр.

Қазақстан ауданы
Бөрлі ауданы
Әкімшілігі
Облысы

Батыс Қазақстан облысы

Аудан орталығы

Ақсай

Ауылдық округтер саны

13

Қалалық әкімдіктер саны

1

Ауыл саны

27

Қала саны

1

Әкімі

Еркебұлан Нұретдинұлы Ихсанов

Аудан әкімдігінің мекенжайы

Ақсай қаласы, Әл-Фараби көшесі, №99

Тарихы мен географиясы
Координаттары

51°10′02″ с. е. 52°59′43″ ш. б. / 51.16722° с. е. 52.99528° ш. б. / 51.16722; 52.99528 (G) (O) (Я)Координаттар: 51°10′02″ с. е. 52°59′43″ ш. б. / 51.16722° с. е. 52.99528° ш. б. / 51.16722; 52.99528 (G) (O) (Я)

Құрылған уақыты

1935

Жер аумағы

5,6 мың км²

Уақыт белдеуі

UTC+5:00

Тұрғындары
Тұрғыны

58 290[1] адам (2023)

Ұлттық құрамы

қазақтар (71,98%), орыстар (18,54%), украиндар (4,91%), татарлар (1,65%), басқалары (2,92%)[2]

Сандық идентификаторлары
Пошта индексі

090300- 090317[3]

Автомобиль коды

07

Бөрлі ауданының әкімдігі

Қазақстан картасындағы Бөрлі ауданы

Облыс картасындағы Бөрлі ауданы

Географиялық орны, жер бедері, климаты өңдеу

Аудан шығысында Шыңғырлау, оңтүстігінде Сырым, батысында Теректі, Бәйтерек аудандарымен және солтүстігінде Жайық өзенінің бойымен Ресей Федерациясының Орынбор облысымен шектеседі. Аудан жері өзен, сай-жыралармен тілімденген, қыратты, көтеріңкі жазық. Климаты тым континенттік. Жазы ыстық, қысы суық. Қаңтарда ауаның орташа температурасы –15°С, шілдеде 24°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 200 – 250 мм. Аймақтың жері шөлейт белдемде жатыр. Аудан аумағынан Жайық, Ақжайық, Елек, Шыңғырлау өзендері ағып өтеді. Жері негізінен қоңыр және сортаң топырақты. Өсімдік негізінен өзен жайылмаларында өседі. Ағаштардан емен, шегіршін, терек, ырғай, т.б. бар. Жануарлардан түлкі, қарсақ, қабан; құстардан дуадақ, безгелдек кездеседі.

Халқы өңдеу

1939 1959 1970 1979 1989[4] 1999 2009[5] 2021
13181 28538 39667 37933 42054 48958 53235 56541

Аудан тұрғындарының саны 2019 жылы 56 086 адамды құрады. Ұлттық құрамы: қазақтар 70,90%, орыстар 19,09%, украиндар 5,33%, татарлар 1,74%, беларустер 0,70%, немістер 0,34%, мордвалар 0,29%, башқұрттар 0,21%, өзбектер 0,18%, басқалары 1,22%.

Әкімшілік бөлінісі өңдеу

 

28 елді мекен 1 қалалық әкімдік пен 13 ауылдық округке біріктілген:

Ауылдық округ Халқы (2009) Елді мекендері
Ақбұлақ ауылдық округі 784 Ақбұлақ ауылы
Ақсай қалалық әкімдігі 35 941 Ақсай қаласы, Аралтал, Қызылтал ауылдары
Ақсу ауылдық округі 635 Ақсу, Жаңақоныс ауылдары
Бөрлі ауылдық округі 3 280 Бөрлі, Масайтөбе ауылдары
Бумакөл ауылдық округі 1 158 Бумакөл, Облавка, Утвинка ауылдары
Достық ауылдық округі 528 Достық ауылы
Жарсуат ауылдық округі 1 590 Жарсуат, Димитров, Қарашығанақ ауылдары
Кеңтүбек ауылдық округі 1 056 Кеңтүбек, Бақтыарал ауылдары
Қанай ауылдық округі 660 Қанай, Дәнелікөл ауылдары
Қарағанды ауылдық округі 785 Қарағанды ауылы
Қарақұдық ауылдық округі 356 Қарақұдық ауылы
Приурал ауылдық округі 1 357 Приуральное ауылы
Пугачёв ауылдық округі 2 734 Пугачёво, Бесағаш ауылдары және Сұлусай темір жол айрығы
Успен ауылдық округі 883 Успенка, Жаңаталап, Қаракемпір ауылдары

Ірі елді мекендері өңдеу

Атауы Статусы Халқы (2021)
Ақсай қала 36293
Қызылтал ауыл 5865
Бөрлі ауыл 3703
Пугачёво ауыл 2427
Приурал ауыл 1280
Жарсуат ауыл 1054
Кеңтүбек (Григорьевка) ауыл 966
Аралтал ауыл 922
Ақбұлақ ауыл 776
Бумакөл ауыл 619
Қарағанды (Кирово) ауыл 612
Қанай ауыл 559

Жол торабы өңдеу

Бөрілі ауданы арқылы Саратов – Елек (Илецк) темір жолы, Ақсай – ЖымпитыШыңғырлау автомобиль жолы өтеді. Аудан орталығынан облыс орталығына дейінгі арақашықтық 120 км. Темір жол ұзындығы 85 км, ол облыс жолдары ұзындығының 17,1 % құрайды. Автомобиль жолдарының ұзындығы 465 км, оның ішінде 240 км қатты жабындымен, 220 км қиыршық тас жабындымен және 5 км топырақ жабындымен жабылған.

Пайдалы қазбалар өңдеу

Кен байлықтарынан мұнай, газ (Қарашығанақ мұнай-газ конденсат кен орны), табиғи құрылыс материалдары кездеседі. Аудан аумағында пайдалы қазбалардың 10 кен орны белгілі, олардың біреуі - мұнай-газ, қалғаны - құрылыс материал. Кен орны қорының мөлшері, өнімділігі және қызмет мерзімі бойынша бірегей болып табылады.

Шаруашылығы өңдеу

Негізінен астық өсіру мен мал шаруашылығымен шұғылданады. Ауыл шаруашылығына пайдаланатын жері 553,2 мың га, оның ішінде егістігі 86,3 мың га, жайылым 56,2 мың га, шабындық 9,7 мың га.[6]

Дереккөздер өңдеу