Криштиану Роналду

Криштиану Роналду душ Сантуш Авейру (порт. Cristiano Ronaldo dos Santos Aveiro, 1985 жылы 5 ақпанда туған, Фуншал, Мадейра, Португалия) — португалиялық футболшы, Сауд Арабиясының Әл-Наср клубы мен Португалия футбол құрамасының шабуылшысы әрі капитаны. Футбол тарихындағы ең үздік ойыншылардың бірі. Португалия құрамасы мен "Реал Мадрид" тарихындағы ең үздік мерген, 2008, 2011, 2014, 2015 жылдары "Алтын бутсы" иегері атанған футболшы, "France Football" нұсқасы бойынша 2008, 2016, 2017 жылдары және "France Football" мен ФИФА анықтамасы бойынша 2013, 2016 жылғы "Алтын доп" иегері. 2008, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017 және 2018 жылдары УЕФА Чемпиондар Лигасының үздік мергені болды. 2016 жылғы Еуропа, 2018 жылғы Ұлттар Лигасының чемпионы.

Криштиану Роналду
Жалпы мағлұмат
Толық аты	Криштиану Роналду душ Сантуш Авейру
Лақап аттары	"CR7", "КриРо"
Туған күні	5 ақпан 1985 (1985-02-05) (39 жас)
Туған жері	Фуншал, Мадейра, Португалия
Азаматтығы	Португалия
Бойы	187 см
Салмағы	85 кг
Позиция	шабуылшы
Клуб жайлы ақпарат
Клуб	Әл-Наср
Номері	7
Жастар клубы 1993–1995 Андоринья 1995–1997 Насьонал 1997–2002 Спортинг Лиссабон Клуб карьерасы 2002–2003 Спортинг Лиссабон 25 (3) 2003–2009 Манчестер Юнайтед 196 (84) 2009–2018 Реал Мадрид 292 (311) 2018–2021 Ювентус 98 (81) 2021–2022 Манчестер Юнайтед 40 (19) 2023– Әл-Наср 47 (49) Ұлттық құрамы 2000–2001 Португалия U16 7 (6) 2001–2002 Португалия U17 9 (6) 2002–2003 Португалия U18 10 (3) 2003 Португалия U20 5 (1) 2003– Португалия 206 (128) 2004 Португалия (олимп.) 3 (2)
Марапаттары мен медальдары
Конфедерациялар кубогы Қола Ресей 2017 Еуропа Чемпионаты Күміс Португалия 2004 Қола Польша/Украина 2012 Алтын Франция 2016 Ұлттар Лигасы Алтын Португалия 2019
Криштиану Роналду Ортаққорда

Өмірбаяны

Криштиану — отбасындағы төртінші перзент. Есімін АҚШ-тың сол кездегі президенті Рональд Рейганның құрметіне қойылыпты. Балалық шағындағы сүйікті клубы "Бенфика" болған екен. Балалық шағында "Андоринья", "Насьонал Фуншал", "Спортинг" клубтарының жастар командасында ойнап, футбол ойнауды үйренді.

Балалық шағы

Криштиану Роналду Португалияның Мадейра аралындағы Санту-Антониу жұмысшы кварталдарында дүниеге келген.

Әкесі, Жозе Диниша Авейру, қарапайым бағбан болған. Анасы, Мария Долореш душ Сантуш Авейру, аспаз болып жұмыс істеді. Криштиануның ағасы және 2 әпкесі бар: ағасы Угу (1975 жылғы) және әпкелері Эльма (1974 жылғы) мен Лилия Катиа (1976 жылғы).

Ата-анасы оны кішкентайынан еркелетіп Ронни деп атаған. Роннидің отбасы төбесі қаңылтырмен жабылған шағын ғана лашықта тұрды. Үйдің тарлығы соншалықты, олар кір жуанатын машинасын пайдаланбайтын уақытта артық орын алмас үшін шатырға шығарып қоятын.

"Балалық шағым күрделі жағдайда өтті. Бірақ мен өзіме бір нәрсенің жетпегенін сезінген емеспін. Менің ата-анам өте көп жұмыс істеді. Бізге ешнәрседен таршылық көрсетпес үшін олар қолдарынан келгеннің барлығын жасады", - деп еске алады Криштиану.

Клубтық карьерасы

"Спортингтің" негізгі құрамында не бары 16 жасында, 2001 жылы 15 тамызда "Атлетико Лиссабонға" қарсы жолдастық кездесуде алаңға шықты. 2002 жылы тамыз айында ғұмырындағы тұңғыш жүлдесіне қол жеткізді, "Спортинг" Португалия суперкубогын ұтып алды.

Жас талантты футболшыны алғашқылардың бірі боп "Ливерпульдің" бас бапкері Жерар Улье байқады, бірақ оны тым жассынғандықтан, келісім шарт жасасуға асыққан жоқ. 2003 жылы жазда Лиссабондағы "Жозе Алваладе" стадионының ашылу салтанаты болып, "Спортинг" пен "Манчестер Юнайтед" кездесті. Осы матчта манкуниандықтардың бапкері Алекс Фергюсон Роналдудың тегін футболшы еместігін аңғарып, бірден командаға тартады.

Роналду осылайша "Манчестер Юнайтедте" ойнаған тұңғыш португалдық футболшы боп тарихта қалады. Роналду өзіне 28-нөмірді сұрайды ("Спортингте" осы нөмірмен ойнаған-ды), бірақ оған сол жазда командадан кеткен Дэвид Бекхэмнің 7-ші нөмірін береді. "Мына құрмет маған баға жетпес мотивация берді, мен енді өзіме білдірілген сенімді ақтауға тиісті екенімді ұқтым" дейді бұл жайлы Роналду.

Тұңғыш ойынын 2003 жылы 26 тамызда "Олд Траффордта" "Болтон Уондерерске" қарсы өткізді. Тұңғыш голын сол жылы 1 қарашада "Портсмуттың" қақпасына енгізді. 2005 жылы 29 қазанда "Манчестердің" премьер-лигадағы мыңыншы голының авторы атанды.

2007 жылы 5 мамырда "Манчестер Сити" қақпасына манчестерлік клуб сапындағы 50-ші голын енгізді. Осы маусымда тұңғыш рет Англия чемпионы атанды. 2007/08 жылғы маусым Роналду үшін сәтсіздеу басталды. "Портсмут" футболшысы Ричаррд Хьюзді баспен соққаны үшін алаңнан қуылды да, үш кездесуден шеттетілді. Өзінің айтуынша, осы жәйттен өзі көп сабақ алған, ендігәрі ешқашан футболшылармен олай төбелеспеуге бел байлапты.

2007 жыл қорытындысында "Алтын допты" анықтауда бразилиялық Какадан артта қалды. Есесіне 2007/08 жылғы маусым табысты аяқталып, "Манчестер Юнайтед" УЕФА чемпиондар Лигасын ұтып алды, Мәскеуде "Челсимен" финалдық ойында Роналду бір гол соқты, матчтын соңғы пенальтилер сериясында қателескеніне қарамастан, клуб турнир жеңімпазы атанды. Ал Англия чемпионатында 31 гол соғып, үздік мерген атанды, 2008 жыл қорытындысында "Алтын бутсы" иегері болумен қатар, ФИФА Алтын добына қол жеткізді.

2009 жылы 11 маусымда 93,4 млн. еуроға "Реал Мадридке" ауысып, 2001 жылғы Зиданды алған кездегі трансферлер рекордын жаңартты (Зиданның құны 76 млн еуро болған-ды). Роналду 9-нөмірлі жейдені киді, 2010 жылы клубтан Рауль Гонсалес кеткен соң 7-нөмірді иеленді. Алғашқы маусымда-ақ 35 ойында 33 гол соқты.

2011 жылы 6 ақпанда "Реал Сосьедад" қақпасына гол соғып, Испания чемпионатындағы голдар санын 50-ге жеткізді. Ал 100-ші голын 2012 жылы 5 мамырда "Гранада" қақпасына енгізді. Осы маусымда Испания чемпионатында 46 гол соқты, осынша керемет нәтиженің өзі үздік мерген атануына аздық қылды, бірінші орынға "Барселона" футболшысы Лионель Месси иелік қылды. Ал 2012/13 жылғы маусымда 12 голмен УЕФА Чемпиондар Лигасының үздік мергені атанды.

2015 жылы 30 қыркүйекте Испания чемпионатындағы 324-ші голды соғып, бұған дейінгі Рауль Гонсалестің рекордын жаңартып, клуб тарихындағы мергендер көшінде бірінші орынға шықты.

Жалпы алғанда, "Реал" сапында 438 ойын өткізіп, 450 гол соқты.

2018 жылы 10 шілдеде "Ювентуспен" келісім шарт жасасты. "Реал Мадрид" баспасөз орталығының хабарлауынша, туриндік клубқа ауысуды Роналдудың өзі қалаған. Бұл жолғы трансфер 112 млн еуромен іске асты. Италиялық клуб сапындағы тұңғыш ойынын 18 тамыз күні сырт алаңда "Кьевоға" қарсы өткізді. 2018/19 жылғы маусымда Италия чемпионатында 21 голдың авторы атанды.

2021 жылы 28 тамызда "Манчестер Юнайтедке" қайта оралды. Трансфер құны 20 миллионды құрады.

2022 жылы 22 қарашада Роналду Сауд Арабия лигасының '"Әл-Наср" клубына көшіп, қазіргі кезге дейін ойнап жатыр. Фабрицио Романоның айтуынша ол клубта жылына 200 миллион еуро жалақы алады.

Ұлттық құрамада

2003 жылы 20 тамызда Қазақстан құрамасына қарсы жолдастық кездесуде (1:0) тұңғыш рет Португалия құрамасы сапында алаңға шықты. Криштиану 2004 жылдан бастап көп жылдарға дейінгі Әлем чемпионаттарының бәріне қатысты, және ешқайсысынан голсыз қайтпады. 2004 жылғы Еуропа чемпионатында екі гол соқты, бірақ құрама өз елінде өткен чемпионатта күміс жүлдені қанағат тұтты.

Жалпы, 2016 жылы төртінші Еуропа чемпионатына қатысып, төртеуінде де гол соқты, бірақ жалпы голдар саны 9-ға жетіп, турнир тарихындағы үздік мерген атана алмады, бірінші орынды әйгілі Мишел Платинимен бөлісіп тұр. 2016 жылы ғұмырында екінші рет Еуропа чемпионатының финалында ойнады, финалда оларға алаң иелері Франция қарсылас болды. Ойынның не-бары сегізінші минутында Димитри Пайет бұған оңай соқтығысты да, ауыр жарақат алды. Дәрігерлердің көмегімен ойынды жалғастырғанымен, 23-минутта біржола алмастырылды. Бірақ бәрібір Португалия құрамасы 1:0 есебімен жеңіске жетіп, Еуропа чемпионы атанды.

2018 жылғы әлем чемпионатын да Роналду керемет бастады. Топтық кезеңнің бірінші турында Испания қақпасына үш гол соқты, бірақ мұнысы тең ойынға ғана жеткілікті болды. Бұл турнирде Португалия 1/8 финалда Уругвайдан ұтылды.

2020 жылы 9 қыркүйекте сырт алаңда Швецияның қақпасына құрама сапындағы 100, 101-ші голдарын соқты. Бұл УЕФА Ұлттар лигасының матчы болатын.

2020 жылғы Еуропа чемпионатында 5 гол соғып, Еуропа чемпионаттары тарихында мергендер көшінде топ басына шықты (14 гол).

Жетістіктері

Командалық жетістіктері

Спортинг (Лиссабон)

• Португалия чемпионатының қола жүлдегері: 2002/03

Манчестер Юнайтед

• Ағылшын Премьер-Лигасының чемпионы (3): 2006/07, 2007/08, 2008/09
• Англия Кубогінің иегері: 2003/04
• Футбол лига кубогінің иегері (2): 2005/06, 2008/09
• УЕФА Чемпиондар лигасының жеңімпазы: 2007/08
• Англия Суперкубогінің иегері: 2007
• Клубтық әлем чемпионатының жеңімпазы: 2008
• УЕФА Чемпиондар лигасының финалшысы: 2008/09
• Ағылшын Премьер-Лигасының күміс жүлдегері: 2005/06
• Ағылшын Премьер-Лигасының қола жүлдегері (2): 2003/04, 2004/05
• Англия Кубогінін финалшысы (2): 2004/05, 2006/07

Реал Мадрид

• Испания чемпионы: 2011/12, 2016/17
• Испании Кубогінің иегері: 2010/11, 2013/14
• Испания Суперкубогінің иегері: 2012, 2017
• Испания Примера Дивизионның күміс жүлдегері (2): 2009/10, 2010/11, 2014/15, 2015/16, 2017/18
• Испания Суперкубогінің қатысушысы: 2011
• УЕФА Чемпиондар Лигасы: 2013/14, 2015/16, 2016/17, 2017/18
• УЕФА Суперкубогы: 2016, 2017
• Клубтар арасындағы әлем біріншілігі: 2014, 2016, 2017

Ювентус

• Италия чемпионы: 2018/19, 2019/20
• Италия суперкубогы: 2018, 2020
• Италия кубогы: 2020/21

Әл Наср

• Араб клубтары арасындағы чемпиондар лигасы кубогы: 2023/24

Португалия

• Еуропа чемпионатының күміс жүлдегері: 2004
• Еуропа чемпионатының қола жүлдегері: 2012
• Еуропа чемпионы: 2016
• Әлем чемпионатының жартылай финалисі: 2006
• Конфедерациялар кубогының қола жүлдегері: 2017
• УЕФА Ұлттар Лигасының жеңімпазы: 2019

Жеке жетістіктері

• ФИФА Алтын добы: 2008, 2013, 2014, 2016, 2017
• "France Football" версиясы бойынша Алтын доп: 2008, 2016, 2017
• Алтын бутсы иегері: 2008, 2011, 2014, 2015
• Еуропаның үздік футболшысы: 2008, 2013, 2014, 2016, 2017
• Англия чемпионатының үздік мергені: 2007
• Испания чемпионатының үздік мергені: 2011, 2014, 2015
• Чемпиондар Лигасының үздік мергені: 2008, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018
• Әлемнің үздік клубтық шабуылшысы: 2008, 2017
• Еуропа чемпионатының үздік жас футболшысы: 2004
• Бес бірдей Әлем чемпионатында гол соққан жалғыз футболшы: 2006, 2010, 2014, 2018, 2022
• Бес бірдей Еуропа чемпионатында гол соққан жалғыз футболшы: 2004, 2008, 2012, 2016, 2021
• Клубтар чемпионатының үздік мергені: 2016, 2017
• Еуропа чемпионаттарының үздік мергені: 14 гол
• Ғасыр ойыншысы : 2020

Рекордтары

• Ұлттық құрама тарихындағы үздік бомбардир: 130 гол;
• Еуропа чемпионаты тарихындағы ең үздік бомбардир: 14 гол;
• Ойналған матч саны бойынша Еуропа чемпионатының рекордшысы: 24 матч;
• Еуропа чемпионатының іріктеу тарихындағы үздік бомбардир: 31 гол;
• Португалия құрамасының тарихындағы ең үздік бомбардир: 130 гол;
• Португалия құрамасының өткізген матчтар саны бойынша рекордсмені: 201 матч;
• Клубтық деңгейдегі халықаралық матчтар тарихындағы үздік бомбардир: 140 гол;
• Еуропалық жарыста өткізілген матчтар саны бойынша рекордшы: 185 матч;
• УЕФА Чемпиондар лигасы тарихындағы ең үздік бомбардир: 140 гол;
• УЕФА Чемпиондар лигасы тарихындағы ең үздік пас: 42 нәтижелі пас;
• Клубтар арасындағы әлем чемпионатының тарихындағы үздік бомбардир: 7 гол;
• УЕФА Чемпиондар лигасы мен Еуропа кубогында бір маусымдағы ең көп гол соғу рекорды: 17 гол; 2013-2014 жылғы маусым.
• УЕФА Чемпиондар Лигасының мансаптық хет-триктерінің рекордшысы: 8 хет-трик;
• Реал Мадрид тарихындағы үздік бомбардир: 450 гол;
• Бір маусымдағы гол саны бойынша Реал Мадрид рекордшысы: 61 гол;
• «Ювентус» бір маусымдағы гол саны бойынша рекордсмен: 37 гол;
• Мадридтік дерби тарихындағы үздік бомбардир: 22 гол;
• Барлық үш ФИФА жүлдесін алған жалғыз ойыншы: Қола (2007), Күміс (2009), Алтын (2008);
• Испания футбол тарихындағы барлық жарыстарда қатарынан 6 маусымда 50 немесе одан да көп гол соққан жалғыз ойыншы;
• УЕФА Чемпиондар лигасының тарихындағы қатарынан 7 маусымда 10 немесе одан да көп гол соққан жалғыз ойыншы;
• Бір маусымдағы ең көп хет-трик жасаған Ла Лига рекордшысы: 8 хет-трик;
• Италия чемпионатының қатарынан гол соға алған матчтар саны бойынша рекордсмені: 11 матч;
• УЕФА Чемпиондар лигасының қатарынан гол соға алған матчтар саны бойынша рекордсмен: 11 матч;
• УЕФА Чемпиондар Лигасының бір маусымдағы ең көп хет-трик жасау рекордшысы: 3 хет-трик;
• Күнтізбелік жыл ішінде халықаралық матчтардағы голдар саны бойынша рекордшы: 32 гол;
• Тарихтағы ең көп хет трик жасаған ойыншы: 65 хет трик;
• Әлем бойынша ең көп гол салған ойыншы: 895 гол.

Қолданылған әдебиет

• Лука Кайоли Криштиану Роналду. Одержимый совершенством / перевод на русский язык Т. Звонарёвой — Мәскеу: Эксмо, 2016. — Б. 288. — ISBN 978-5-699-74610-1.