Челси (футбол клубы)
«Челси» (ағылш. Chelsea F.C.; ағылшынша айтылуы: ˈtʃɛlsiː) — Лондон қаласының батысында (Фулем ауданында) орналасқан кәсіпқой ағылшын футбол клубы. 1905 жылы құрылған бұл клуб тарихының көп бөлігін ағылшын футболының жоғарғы дивизионында өткізді.
 Челси
| |||
| |||
| Толық атауы |
«Челси» Футбол клубы (ағл. Chelsea Football Club) | ||
| Лақап аттары | The Pensioners (Зейнеткерлер)[1], The Blues (Көктер)[2] | ||
| Құрылған жылы | 1905 | ||
|---|---|---|---|
| Стадионы | Стэмфорд Бридж, Лондон
| ||
| Сыйымдылығы | 41 841 [3] | ||
| Иесі |  Роман Абрамович
| ||
| Президенті |  Брюс Бак
| ||
| Жаттықтырушы |  Фрэнк Лэмпард
| ||
| Капитаны | Гари Кэйхилл
| ||
| Рейтингі | 14-інші орын — УЕФА рейтингісі бойынша [4] | ||
| Сайты | www.chelseafc.com | ||
| Жарыс | Премьер-лига | ||
| 2018/19 | 3-ші | ||
| |||
 2018/19
| |||
Алғашқы үлкен жеңісіне 1955 жылы Англияның бірінші дивизионың жеңіпазы атанып қол жеткізді. 1965 және 1996 жылдары аралығында түрлі кубоктарда жеңіске жетті. Алайда клубтың тарихындағы ең маңызды кезең соңғы екі онжылдық болып табылады. 1997 жылдан бері иеленген олжа саны 21. Челси бес рет Англия чемпионы атанды, жеті Англия Кубогін, төрт Англия Суперкобогін және бес Футбол Лигасының Кубогін жеңіп алды. Сонымен қатар Еуропа алаңдарында да ірі жеңістерге жете білген Челси екі рет УЕФА Кубогының иегерлері атанған, Чемпиондар Лигасы мен Уефа суперкубогын жеңіп алған болатын.
Негізгі формасы 1960 жылдардан бастап асты мен үсті көк түсті болып келеді.
2003 жылдан бері орыс миллиардері Роман Абрамович Челсидің иегері болып келеді. 2016 жылғы Forbes журналы бойынша әлемнің 7ші ең қымбат клубы болып табылады (£1.15 миллиард|$1.66 миллиард )
ТарихӨңдеу
Құрылуы мен алғашқы кезеңдерӨңдеу
1904 жылы Генри Огастес Мирс «Стэмфорд Бридж» атты атлетикалық стадионды сатып алды. Мирс Стэмфордты фтубол стадионы ретінде қайта құрып, кейіннен сол алаңға жергілікті Фулхем футбол клубын көшірмекші болған. Алайда Фулхемның төрағасы Генри Норристі көндіре алмай, Мирс бұл жер бөлігін сатып жіберуге бел буған. Бірақ Мирсті ол ойынан досы Фредерик Паркер кері қайтарады. Содан 1905 жылы 10 наурыз күні “Rising Sun” (қазіргі кезде “Butcher’s Hook”) пабында жиналыс өтеді. Сол жиналыста жаңа құрылатын клубтың атауы талқыға түседі. «Стэмфорд Бридж», «Кенсингтон» және ФК «Лондон» атауларынан бас тартып, көршілес жатқан Челси ауданың аты қойылатыны туралы шешім қабылданады. Ал 1905 жылдың 29 мамыр күні жалпы Футбол лигасының жиналысында оған дейін әлі ешбір матч өткізбеген «Челси» Англияның екінші дивизионының қатысушысы ретінде таңдап алынады.
Челси Англия дизиондарындағы алғашқы ойынын 1905 жылдың 2 қыркүйегі күні «Стокпорт» клубына қарсы өткізіп, 1-0 шотымен жеңіліске ұшырайды. Оған қарамастан маусым аяғында «Челси» бірінші дивизионға жолдама алды. Құрамдағы Виллиам Фолк, Джордж Хилдсон (кейінгі маусымда қосылған), Джими Виндридж команданың көсбасшыларына айналды.
1910-1940 жылдар аралығыӨңдеу
1915 жылы «Челси» өзінің тарихындағы алғашқы Англия Кубогінің финалында ойын көрсетті. Ойын Олд Траффорд алаңында Шеффилд Юнайтедқа қарсы өтеді. Бұл финал халық арасында, ойында әскери формадағы адам саны көп болғандықтан, “Хаки түсті финал” атымен танымал. Матч 3-0 шотымен Челсидің жеңілісімен аяқталады. Осы матчтан кейін Англия жерінде бірінші дүниежүзілік соғысқа байланысты 1919 жылға дейін ойындар тоқтатылды.
1919 жылы Хайбери алаңында көршілес Фулхемға қарсы өткізілген ойында Челси 3-0 шотымен жеңіске жетіп “London Victory Cup” кубогінің иегері атанады. Бұл кубок әлі күнге дейін клуб еншісінде.
Англияның бірінші дивизионың 1919/20 маусымын Челси Вест Бромвич пен Дербиден кейін 3 орында аяқтады. XX ғасырдың 20 жылдары жақсы басталғанымен, бұл онжылдықта клуб үлкен жетістектерге жете алмады. Тіптен 1924 жылы 21 орынға жайғасып екінші дивизионға түсіп кетеді де, тек 1930 жылы ғана бірінші дивизионға қайтып келеді. Оған қарамастан клубтың қаржылай жағдайы жақсы болатын. Сондықтан клуб қомақты ақшаға Шотландияның үш шабуылшысы Алек Чейн, Алек Джексон мен Хьюги Галлахерді сатып алуға мүмкіндік алды. Алайда Челси үшін 30 жылдары маусымды таблицаның төменгі бөлігінде аяқтау үйреншікті жағдайға айналды. Ал 1932 жылы Челси тарихында үшінші рет Англия Кубогінің жартылай финалана жетті, бірақ онда Ньюкаслдан 2-1 шотымен жеңіліп, турнирден ұшып кетті.
1940-1960 жылдар аралығыӨңдеу
.png)
Соғыс кезеңінде турнирлер тоқтатылып, олар жергілікті жарыстарға ауыстырылды және ойыншылар өз клубтарына қайтарылды. Мэтт Басби, Джордж Хардвик, Уолтер Хардвик және Эдди Хэпгуд Челси сабына қайта оралды. Челси өзінің алғашқы ойынын Оңтүстік футбол лигасының финалында Чарльтонға қарсы атақты «Уэмбли» стадионында ойын көрсетті және ол ойын Челсидің жеңілісімен аяқталды. Алайда келесі жылы Челси қайта финалға шығып Миллуолмен өткен ойында жеңісті уысынан жібермеді. 1945 жылы Челси өз алаңында Мәскеулік Динамо командасымен жолдастық ойын көрсетеді. Ойынға жиналған халық саны ресми деректер бойынша 74496, алайда өзге қорлардан адам саны 100 мыңға жетті деген деректерде кездеседі. Матч шыныменде тартысты өтіп 3-3 шотымен аяқталады, ал Челсидің соңғы голын жаңадан алынған Томми Лоутон соғады. Алғашқы толық маусымында Томми 34 ойында 26 гол көрсеткішіне қол жеткізеді, бірақ оған қарамастан маусымды Челси 15 орында аяқтайды. Кейіннен Лоутон мен клуб арасында келіспеушілік орын алып, Челси сапында екі маусым өткізген Лоутон клубтан кетеді. Екі ай өте келе Челси 20 мыңға (сол кездегі Британия үшін рекордтық ақша көлемі) Ньюкаслдан Рой Бентлиді сатып алады. Челси үшін 8 маусым өткізген Бентли әр-қайсысында команданың үздік сұрмергені атанады.
1950 және 1952 жылдары Челси Англия Кубогінің жартылай финалында Арсеналға қарсы ойын көрсетеді. Қос ойында да қайта ойнау қажеттілігі туып, қос ойында да Челси жеңіліс табады. 1952 жылғы жеңілістен кейін клубтың бас бапкері Билли Биррелл өз орнын Тэд Дрейкке босатады.
Тэд Дрейк Челсиде құрылғанынан бері қалмай келе жатқан “Зейнеткерлер” лақап атынан құтылып, клуб эмблемасын өзгертті. Сонымен қатар клубта да үлкен өзгерістер орын алды. Дрейк клубтың Биррелл қалдырған скаутинг пен жастарды дамыту программасын кеңейтті және Бентли, Кега Армба, “мәңгілік” капитан Джон Харрис, Стэн Уиллемс және Эрик Парсонс секілді ойыншылардың көмегімен Челсидің бірінші біртұтас негізгі құрамын құрады. Англияның төменгі дивизиондарын жақсы білген Дрейк, ол жерден Джон Макниколл, Лес Стаббз, Стэн Уикс и Питер Силлетт секілді ойыншыларды шақырып алды. Клубқа тіптен кәсіпқой емес клубтардан да Дерек Сондрес, Джим Льюис пен Симус О’Коннелл атты ойыншылар келіп қосылды. Оған қоса Челси жас жұлдыз 18 жасар Фрэнк Бланстоунды сатып алды.
1954 жылдың желтоқсан айының басында Челси турнирлік кестенің ортасында ғана орналасқан болатын, алайда Тед Дрейк команданың нәтижелерін айтарлықтай жөндей білді. Сөйтіп 1955 жылы 23 сәуір күні Шеффилд Уэнсдей командасымен қарсы өткізген ойында жеңіске жеткен Челси, өз тарихында алғашқы рет Англия чемпионы атанды. Чемпиондыққа қол жеткізген команда сапындағы ойыншылар жас үлкендегі келесі маусымды білініп, Челси сол маусымды 16 орында аяқтады. Кейінгі маусымдарда Челси кестенің екінші бөлігінде аяқтауды әдетке айналдырды. Алайда сол жылдары команда сапында Англияның ең дарынды деген шабуылдарының бірі, Челси академиясынан шыққан ең дарынды түлектерінің бірі болып саналатын, Джими Гривз ойын көрсеткен болатын. Джими Гривз 21 жасқа толмай жатып өз еншісіне 100 гол жинаған болатын. Ал 1961 жылы Миланға аттанар алдындағы статистикасы 169 матчта 132 голға жеткен. Гривзтің Челси үшін қаншалықты маңызды болғаны келесі 1962/63 жылғы маусымда байқалды. Джими кеткеннен кейін Челси тарихында үшінші рет екінші дивизионға түсіп кетеді.
| Өтініш, осы бөлімді толықтырыңыз. |
1/8 финал
1/4 финал
1/2 финал
- 18.04.2012 —
«Челси» — «Барселона» 
— 1:0 - 24.04.2012 — «Барселона» — «Челси» — 2:2
Финал
- 09.05.2012 — «Челси» — «Бавария»
— 1:1 (пен. 3:4)
СимволикаӨңдеу
ЭмблемаӨңдеу
1905-1952 
1952-1953 
1953-1986 
1986-2005 
2005-2006 
2006-б.д.
ФормаӨңдеу
      1905-1912
|
1912-1959
|
1959-60 және 1962-64
|
1960-62 және 1964-67
|
1967-68 және 1985-93
|
1964 жылдан бері
|
ДемеушілерӨңдеу
Басты демеушілер мен форманы дайындаушыларӨңдеу
| Жылдар | Форманы дайындаушылар | Басты демеушілер |
| 1968-1981 |  Umbro
|
болған жоқ |
| 1981-1983 |  Le Coq Sportif
| |
| 1983-1984 |  Gulf Air
| |
| 1984-1986 | болған жоқ | |
| 1986-1987 | Chelsea Collection*
|
Grange Farm  Bai Lin Tea
|
| 1987-1993 | Umbro
|
Commodore
|
| 1993-1994 | Amiga
| |
| 1994-1997 | Coors
| |
| 1997-2001 | Autoglass
| |
| 2001-2005 |  Fly Emirates
| |
| 2005-2006 |  Samsung Mobile
| |
| 2006-2008 |  Adidas
| |
| 2008-2015 | Samsung
| |
| 2015-2017 |  Yokohama
| |
| 2017- | Nike
|
Ғаламдық спонсорларӨңдеу
| Ғаламдық спонсорлар |
| Audi — ғаламдық автомобильдік серіктес.
|
| Delta Air Lines — ғаламдық авиатасмалдаушы серіктес.
|
| Газпром — ғаламдық энергетикалық серіктес.
|
 Singha — пиво дайындайтын компания.
|
 Sauber F1 Team — Формулы-1 тобы.
|
Аймақтық спонсорларӨңдеу
| Аймақтық спонсорлар |
| 188BET — букмекерлік контора.
|
 Bank Negara Indonesia — ұлттық Индонезия банкі.
|
| EA SPORTS — видеойындарының ресми серіктесі.
|
| Coca-Cola — американдық азықтық компаниясы.
|
 Barbados Tourism Authority — туристік компания.
|
Негізгі құрамӨңдеу
|
|
Жыл ойыншыларыӨңдеу
|
|
|
|
|
Бас жаттықтырушыларӨңдеу
| Ұлты | Аты | Жылдары | Көрсеткіштері | Жеңіске жеткен турнирлер | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| М | Ұ | Т | Ж | СГ | ЖГ | % | ||||
|
|
Тэд Дрейк | 1952—1961 | 424 | 156 | 103 | 165 | 771 | 772 | 36,79 | 1 Бірінші Дивизион жеңімпазы, 1 Англия Суперкубогі |
|
Томми Дохерти | 1962—1967 | 302 | 143 | 64 | 95 | 526 | 422 | 47,35 | 1 Футбол лигасыгының кубогі |
|
|
Дейв Секстон | 1967—1974 | 373 | 165 | 108 | 100 | 570 | 438 | 44,23 | 1 Футбол ассоциациясының кубогі, 1 УЕФА кубогінің иегерлерінің кубогі |
|
|
Джон Нил | 1981—1985 | 204 | 84 | 62 | 58 | 326 | 253 | 41,18 | 1 Екінші дивизион жеңімпазы |
|
|
Джон Холлинс | 1985—1988 | 144 | 56 | 37 | 51 | 196 | 214 | 38,89 | 1 Толық мүшелер кубогі |
|
|
Бобби Кэмпбелл | 1988—1991 | 161 | 74 | 47 | 40 | 280 | 230 | 45,96 | 1 Екінші дивизион жеңімпазы, 1 Толық мүшелер кубогі |
|
Рууд Гуллит | 1996—1998 | 82 | 41 | 17 | 24 | 157 | 109 | 50,00 | 1 Футбол лигасыгының кубогі |
|
|
Джанлука Виалли | 1998—2000 | 142 | 75 | 38 | 29 | 222 | 123 | 52,82 | 1 Футбол ассоциациясының кубогі, 1 Футбол лигасыгының кубогі, 1 УЕФА кубогінің иегерлерінің кубогі, 1 Англияның суперкубогі, 1 УЕФА Суперкубогі |
|
|
Клаудио Раньери | 2000—2004 | 199 | 107 | 46 | 46 | 358 | 197 | 53,77 | |
|
Жозе Моуринью | 2004—2007 & 2013—2015 | 321 | 204 | 69 | 48 | 575 | 240 | 63,55 | 3 Премьер-лиги жеңімпазы, 1 Футбол ассоциациясының кубогі, 3 Футбол лигасыгының кубогі, 1 Англияның суперкубогі |
|
|
Гус Хиддинк | 2009 & 2015—2016 | 48 | 26 | 15 | 7 | 92 | 52 | 54,16 | 1 Футбол ассоциациясының кубогі |
|
|
Карло Анчелотти | 2009—2011 | 109 | 67 | 20 | 22 | 241 | 94 | 61,47 | 1 Премьер-лиги жеңімпазы, 1 Футбол ассоциациясының кубогі, 1 Англияның суперкубогі |
|
|
Роберто Ди Маттео | 2012 | 42 | 24 | 9 | 9 | 91 | 55 | 57,14 | 1 Футбол ассоциациясының кубогі, 1 УЕФА Чемпиондар Лигасы |
|
Рафаэль Бенитес | 2012—2013 | 47 | 27 | 11 | 9 | 97 | 49 | 57,45 | 1 УЕФА Еуропа Лигасы |
ЖетістіктеріӨңдеу
Ұлттық
Бірінші дивизион / Премьер-лига
- Жеңімпаз (5): 1954–55, 2004–05, 2005–06, 2009–10, 2014–15
Футбол ассоциациясының кубогі [6]- Жеңімпаз (7): 1969–70, 1996–97, 1999–2000, 2006–07, 2008–09, 2009–10, 2011–12
Футбол лигасыгының кубогі
- Жеңімпаз (5): 1964–65, 1997–98, 2004–05, 2006–07, 2014–15
Англияның суперкубогі
- Жеңімпаз (4): 1955, 2000, 2005, 2009
- Екінші дивизион
- Жеңімпаз (2): 1983–84, 1988–89
- Толық мүшелер кубогі
- Жеңімпаз (2): 1985–86, 1989–90
Халықаралық
УЕФА Чемпиондар Лигасы
- Жеңімпаз (1): 2011–12
УЕФА Еуропа Лигасы
- Жеңімпаз (1): 2012–13, 2018/19
УЕФА кубогінің иегерлерінің кубогі
- Жеңімпаз (2): 1970–71, 1997–98
УЕФА Суперкубогі
- Жеңімпаз (1): 1998
.png){kind=small}
ДереккөздерӨңдеу
- ↑ Ескірген лақап аты, 1952 жылдан бері қолданыстан шығып келеді; Бұл лақап ат клуб эмблемасындағы сол жылдары (1905-1954) бейнеленген қызыл камзол киген зейнеткер бейнесимен байланысты
- ↑ Челсидің ресми сайтындағы мақала (ағыл.). Chelsea FC.
- ↑ АПЛ нұсқауы 2015/16 (PDF).
- ↑ УЕФА рейтингі.
- ↑ Cesar Azpilicueta on result and season that sealed third and his Eden Hazard hope. Chelsea F.C. (13 May 2019). Тексерілді, 19 шілде 2019.
- ↑ Англия Кубогі
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |