Майлы дақылдар

Майлы дақылдар — май алу үшін қолдан өсірілетін бір жылдық және көп жылдық ағаш, бұта, шөптесін өсімдіктер.

Майлы дақылдар: 1- күнбағыс (1а-себетгүлі; 1ә-жапырағы; 1б-тұқымшасы); 2- зығыр (2а-гүлі; 2ә-қауашағы); 3 - күнжіт (3а-гүлдеп тұрған сабағы; 3ә-қауашағы); 4- көкнәр (4а-гүлі; 4ә-жапырағы; 4б-қауашағы); 5 - рапс (5а-гүлшоғы; 5ә-жапырағы; 5б-бұршаққыны); 6 - жержаңғақ (6а-гүлдеп тұрған бөлігі; 6ә-жемісі)

Май алынатын өсімдіктер

• Күрделі гүлділерден -күнбағыс, мақсары.
• Бұршақ тұқымдасынан - соя, жаңғақ.
• Еріндігүлділерден - перилла.
• Астық тұқымдасынан - бидай, жүгері, егіндік күріш
• Зәйтүн тұқымдасынан - зәйтүн.
• Орамжапырақ тұқымдасынан - рапс, қыша.
• Талшықты дақылдардан - мақта, салалы зығыр, кенепшөп.
• Эфирлі-майлы дақылдардан - кориандр, тмин, анис.
• Жаңғақ-жемісті ағаштардан - грек жаңғағы, бадам, самырсын, шабдалы, өрік(дәнек майы), сонымен қатар бидай, жүгері тұқымынан.

Май өсімдіктердің тұқымында, жемісінде, тамыр түйнегінде болады.

Майлы дақылдардың тұқымы мен жемісіндегі майдың мөлшері

Өсімдік атауы	Май мөлшері	Алынатын май түрлері
Күнбағыс(тұқмы)	29-57%	күнбағыс майы
Соя	15-26%	соя майы
Қыша	20-45%	қыша майы
Кенепдән	47-59%	Кенеп майы
Зығыр	35-52%	Зығыр майы
Арахис	41-57%	Арахис майы
Рапс	45-50%	Рапс майы
Зәйтүн	25-67%	Зәйтүн майы
Грек жаңғағы	60-76%	Жаңғақ майы
Бадам	60-76%	Бадам майы
Күнжіт	50-56%	Күнжіт майы

Майдың құрамы мен сапасы майлы дақылдардың түріне және сортына, ауа райына және топырақтың түрі мен құнарлылығына, сондай-ақ, жүргізілетін агротехникалық шараларға байланысты.
Қазақстанда күнбағыс, соя, қыша, кенедән, зығыр, күнжіт тұқымдасы, т.б. егіледі.

Дереккөздер

• Қазақ энциклопедиясы