Мальта - Буреть мәдениеті

Мальта - Буреть мәдениеті — Сібірдегі Ангара өзені аңғарындағы бірегей жоғарғы (кейінгі) палеолит ескерткіштерінің ғылымдағы ортақ атауы.

Негізгі ескерткіштері: Мальта, Буреть, Красный Яр (жоғарғы кешендері), Сосновый Бор, Федяева. Мальта қонысы Иркутск қаласынан батысқа қарай 85 км жердегі Мальта аралының іргесінен ағып жатқан Белая өзенінің жағасынан табылған. Оны алғаш 1928 жылы М.М. Герасимов тауып, 1928 — 34 және 1956 — 57 жылы қазба жұмыстарын жүргізген. Зерттеу нәтижесінде 15 тұрғын үй орны аршылып, одан жоғарғы палеолит адамдарының тастан, сүйектен жасаған еңбек құралдары табылған. Тұрғын үйлердің бірінен ошақ астына жерленген 3 — 4 жасар баланың мүрдесі табылған. Буреть қонысы Ангараның оң жағалауында Сухая өзенінің құяр сағасында орналасқан. Оны 1936 — 37, 1939 жылы академик А.П. Окладников зерттеп, 4 тұрғын үй орнын аршыды. Бұл қоныстың тұрғындары түз аңдарын (солтүстік бұғысы, мамонт, жүнді мүйізтұмсық, зубр, т.б.) аулап, олардың сүйектерінен және ірі тастардан тұрғын үйлердің қаңқасын көтеріп, сыртын терімен жапқан. Кеспел (призма) және сүмбе пішіндес өзектастардан негізгі еңбек құралдары: үшкіртас, пышақ, тескіш, кескіш, қырғыштар жасалды. Сүйектен қанжар, шанышқы, найза ұштары, пышақ, ине, біз, т.б. заттар жасау жоғары дәрежеде дамыды. Сондай-ақ олардан ілгек, алқа, тәжі және әйелдің, құстардың (үйрек, қаз, аққу), аңдардың (мүйізтұмсық, мамонт, зубр, солт. бұғысы, жылқы) мүсіндері де жасалған. Олар палеолит дәуіріндегі адамдардың дүниетанымы мен рухани мәдениетінен мол хабар береді. Мальта - Буреть мәдениетіне жататын ескерткіштер жөніндегі мәліметтер Еуразияда кейінгі палеолит мәдениетін толымды түрде зерттеуге көп мүмкіндіктер берді.