Мүбарак Герей (I Селәмет Герейдің ұлы)
Мүбарак Герей (қырымтат. Mubarek Geray) — Қырым нұреддині (1631-1632), Қырым ханы I Селәмет Герейдің ұлы (1608-1610).
| Мүбарак Герей қырымтат. Mubarek Geray, مبارك كراى | ||||
| Лауазымы | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| 1631 — 1632 | ||||
| Ізашары | Азамат Герей | |||
| Ізбасары | Мүбарак Герей | |||
| Өмірбаяны | ||||
| Діні | ислам | |||
| Қайтыс болуы | 1632 Едирне, Осман империясы | |||
| Династия | Герейлер | |||
| Әкесі | I Селәмет Герей | |||
| Балалары | Ғазы Герей, Инает Герей, Әділ Герей, Мұрат Герей | |||
өңдеу  |
||||
.png){kind=icon}
Өмірбаяны
өңдеу1610 жылы әкесі I Селәмет Герей қайтыс болғаннан кейін Мүбарак Герей ханзада аға-бауырларымен бірге Қырымды қалдырып, түрік иелігінде өмір сүрді. 1620-жылдары Мүбарак Герей және оның кейбір бауырлары Қырымға оралып, Жәнібек Герей ханның (1628-1635) сарайында тұрды.
1629 жылы Жәнібек Герей ханның бұйрығымен Мүбарак Герей ханзада Кіші Ноғай Ордасы мен Шеркестанға қарсы жазалау жорығын жүргізді. 1629 жылы Жәнібек Герейдің қарсыласы бұрынғы қалғай Шаһин Герей Орқапы шайқасында жеңіліп, Қобанға, Қазы ұлысына қашады. Қырым әскерін бастаған Мүбарак Герей Шаһин Герейді қолдағаны үшін жергілікті мырзаларды жазалау мақсатында Кіші Ноғай Ордасына келеді. Ноғай мырзаларының көпшілігі Мүбарак Герейге бағынып, Қырым ханына мойынсұнуға уәде берді. Мүбарак Герей ноғайлардан ең жақсы жылқыларды алып қанағаттанды. Қырымдықтар тек мойынсұнбаған Ноғай ханзадасы Азаматтың ұлыстарын қырып-жойып, өртеп жіберді. Қалғай Шаһин Герей Қазы ұлысынан Шеркестандағы туыстарына қашады. Оның соңынан Мүбарак Герей әскерімен жетіп келеді. Шеркес мырзалары Қырым ханының билігіне бағынуға мәжбүр болып, Шаһин Герейдің өз жерлерінде қалуына рұқсат бермеді. Мүбарак Герей олардан арғымақ, бадана (сауыт) және тұтқындар ретінде алым-салық алды.
1631 жылы күзде бауыры Дәулет Герей қайтыс болғаннан кейін Жәнібек Герей хан жаңа қалғай ретінде Мүбарак Герейдің үлкен ағасы бұрынғы нұреддин Азамат Герейді тағайындайды. Жаңа нұреддин Мүбарак Герей болды. Көп ұзамай хан мен жаңа қалғай арасында ашық алауыздық басталды.
1632 жылы маусымда Жәнібек Герей қалғай Азамат Герейді келіссөзге шақырып, сол кезде өлтірткізді. Содан кейін хан оның інілері Мүбарак Герей мен Сафа Герей ханзадаларды өлтіруге қызметшілерін жібереді. Уәли-мырза Дивеевтің алдын ала ескертуінің арқасында ағайынды Мүбарак пен Сафа Герейлер Орқапы мен Кефеге қашады. Тек Мүбарак Герейдің үш кішкентай ұлыдары ғана қырылды. Жәнібек Герей өзінің өгей інілерін Солтүстік Кавказда қайта пайда болған қашқын Шаһин Гереймен жасырын байланыста деп айыптады.
Әдебиет
өңдеу- Новосельский А. А. Борьба Московского государства с татарами в 17 веке. — М.—Л.: Издательство Академии наук СССР,, 1948.
- Гайворонский Олекса. Повелители двух материков. — Т. 2. — Киев—Бақшасарай, 2009. — ISBN 9789662260038