Мұнайлы ауданы
Мұнайлы ауданы — Маңғыстау облысының батысында орналасқан әкімшілік бөлініс. Аудан орталығы – Маңғыстау ауылы, облыс орталығынан қашықтығы 20 км. Аудан көлемі 4 922 км2.
| Қазақстан ауданы | |||
| Мұнайлы ауданы | |||
| |||
| Әкімшілігі | |||
|---|---|---|---|
| Облысы | |||
| Аудан орталығы | |||
| Ауылдық округтер саны |
7 | ||
| Ауыл саны |
8 | ||
| Әкімі |
Ержан Күмісқалиев | ||
| Аудан әкімдігінің мекенжайы |
Маңғыстау ауылы, 16-квартал, №11 | ||
| Тарихы мен географиясы | |||
| Құрылған уақыты | |||
| Жер аумағы |
4922 км² (5-ші орын) | ||
| Уақыт белдеуі | |||
| Тұрғындары | |||
| Тұрғыны |
163 691[1] адам (2023)(1-ші орын) | ||
| Тығыздығы |
33 адам/км² (1-ші орын) | ||
| Ұлттық құрамы |
қазақтар (96,91%) қарақалпақтар (1,16%), орыстар (0,61%), өзбектер (0,51%), басқалары (0,81%) 2022 ж.[2] | ||
| Сандық идентификаторлары | |||
| Автомобиль коды |
12 | ||
|
| |||
Тарихы өңдеу
Қазақ ССР Жоғарғы Советі Президумының 1980 жылғы 17 қазандағы № 593-Х санды Жарлығымен Мұнайлы ауданы алғаш рет орталығы Маңғышлақ поселкесі болып құрылды. 1988 жылы саяси қоғамдық ахуалдарға байланысты Мұнайлы ауданы қысқартылып, елді мекендері Шевченко және Форт-Шевченко қалаларына қосылды.
Аудан Қазақстан Республикасы Президентінің 2007 жылғы 4 маусымдағы «Маңғыстау облысының әкімшілік-аумақтық құрамына өзгертулер енгізу туралы» №338 санды жарлығына сәйкес екінші рет құрылды[3]. Құрамына Ақтау қаласына қарасты Маңғыстау, Баянды, Қызылтөбе ауылдық округтері енгізілді. Сол жылы жаңадан Дәулет, Атамекен, Басқұдық ауылдық округтері, 2011 жылы Батыр ауылдық округі құрылды.
Географиясы және климаты өңдеу
Аудан Маңғыстау облысының орталығы Ақтау қаласынан 16 шақырым қашықтықта орналасқан. Мұнайлы ауданы солтүстігінде Түпқараған, Маңғыстау аудандарымен, батысында Ақтау қаласымен, оңтүстігінде Қарақия ауданымен шектеседі.
Мұнайлы ауданының орналасқан жері теңіз жағасынан 20-23 шақырым қашықтықта орналасқан, жері тастақ, төңірегі тегістік, жазық дала. Ауданның климаттық жағдайы цельси температурасымен есептеген кезде қуаң, континенттік, жазы ыстық, қысы суық. Қаңтардың орташа температурасы – 4-9ºС. Солтүстігінде - 10ºС, кейде - 15ºС дейінгі аязды күндер болады. Шілденің орташа температурасы +24-38ºС аралығында.
Аудан көлемі негізінен шөл-шөлейт аймақ зонасына жататындықтан ылғалы аз, жері ащы, сорлы жерлерге тән өсімдіктер өседі. Аудан аумағындағы жануарлар дүниесінде негізінен кемірушілер, бауырымен жорғалаушылардың үлесі басым[4].
Халқы өңдеу
Мұнайлы ауданы шоғырланған халықтың көпшілігін, яғни 80 пайызы алыс-жақын шет елдерден көшіп келген қандастар құрайды.
| Этнос | Саны, адам | Пайыздық үлесі, % |
|---|---|---|
| Қазақтар | 156 747 | 97,19 |
| Қарақалпақтар | 1 369 | 0,84 |
| Орыстар | 1 076 | 0,66 |
| басқа этностар | 2 078 | 1,31 |
| Санақ жылы | Саны, адам |
|---|---|
| 2015[5] | 128 750 |
| 2019 | 161 270 |
Әкімшілік бөлінісі өңдеу
Ауданның 7 ауылдық округінде 8 ауыл бар:
| Әкімшілік бірлік | Орталығы | Елді мекендері | Халқы (2021) |
|---|---|---|---|
| Атамекен ауылдық округі | Атамекен ауылы | 1 | ▲29294 |
| Басқұдық ауылдық округі | Басқұдық ауылы | 1 | ▲31534 |
| Батыр ауылдық округі | Батыр ауылы | 1 | ▲16621 |
| Баянды ауылдық округі | Баянды ауылы | 1 | ▲7823 |
| Дәулет ауылдық округі | Дәулет ауылы | 1 | ▲10135 |
| Қызылтөбе ауылдық округі | Қызылтөбе ауылы | 2 | ▲25290 |
| Маңғыстау ауылдық округі | Маңғыстау ауылы | 1 | ▲33141 |
Әкімдері өңдеу
- Оспан Қазақбаев (2007-2010)
- Елубай Әбілов (2010-2015)
- Нұрлан Тәжібаев (2015-2018)
- Рахат Елтизаров (2018-2022)
- Ержан Күмісқалиев (2022 ж. бастап)
Дереккөздер өңдеу
- ↑ Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)
- ↑ Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)
- ↑ Тарихы Мұрағатталған 2 шілденің 2017 жылы.
- ↑ Әлеуметтік-экономикалық төлқұжат Мұрағатталған 1 шілденің 2017 жылы.
- ↑ Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі. Қазақстан Республикасы тұрғындарының облыстар, қалалар мен аудандар, жынысы мен жас ерекшелігі топтары, этностық бөлігі бойынша 2015 жылдың басындағы саны Мұрағатталған 18 қыркүйектің 2020 жылы.