Уикипедия

Равил Рәисұлы Бұхараев

(Равил Бұхараев бетінен бағытталды)

Равил Рәисұлы Бұхараев (тат. Равил Рәис улы Бохараев, орыс. Равиль Раисович Бухараев; 18 қазан 1951, Қазан — 24 қаңтар 2012, Лондон) — татар жазушысы, ақын, прозашы, драматург, журналист және аудармашы.

Равил Рәисұлы Бұхараев
Туған күні

18 қазан 1951 (1951-10-18)

Туған жері

Қазан, КСРО

Қайтыс болған күні

24 қаңтар 2012 (2012-01-24) (60 жас)

Қайтыс болған жері

Лондон, Ұлыбритания

Азаматтығы

 КСРО →
 Ұлыбритания

Ұлты

Татар

Жанры

Өлеңдер

Шығармалардың тілі

орысша, татарша, ағылшынша, мажарша

Марапаттары
  • Татарстан Республикасының еңбек сіңірген өнер қайраткері
  • Ғабдолла Тоқай атындағы сыйлық
  • Мұса Жәлел атындағы сыйлық
  • БҰҰ-ның "Бірлік ордені"

Өмірбаяны

өңдеу

Равил Бұхараев 1951 жылы қазан айының 18-інде Қазанда оқытушы-ғалымдар отбасында дүниеге келген. Орта мектепті бітіргеннен кейін, 1968-1974 жылдары Қазан Мемлекеттік Университетінің Механика-математика факультетінде оқыды. 1977 жылы Теориялық кибернетика мамандығы бойынша, Мәскеу Мемлекеттік Университетінің Есептеу математикасы және кибернетика факультетінің аспирантурасын бітірді. Еңбектері 1969 жылдан басылып шыға бастады. 1977 жылдан бастап КСРО Жазушылар Одағының мүшесі болды. 1979-1980 жылдары Равил Бұхараев — Еділ бойындағы республикалардағы Ресей Жазушылар одағының кеңесшісі, Мәскеудегі М. Горький атындағы Әдебиет институтында татар тілінен аударма бойынша семинар жетекшісі (1980-1986) болды. Равил Бұхараев 1990 жылдан бастап Англияда тұрып, әртүрлі жанрлардағы еңбектерін жазды, әдебиет және дінмен байланысты аударма жұмыстарымен белсенді түрде айналысты [1].

70-ші жылдардан бастап түрікмен жазушыларының шығармаларын орыс тіліне белсенді аударды. "Сибирские огни" әдеби журналының түрікмен мәдениеті мен өнеріне арналған жеке нөмірін құрудың бастамашысы болды[2]. 90-шы жылдары Абай Құнанбайұлының 150 жылдық мерейтойына орай қазақстандық жазушы Роллан Сейсенбаевтың бастамасымен шетелдік бір топ ақын-аудармашылар Абайдың өлендері мен қара сөздерін орыс, ағылшын тілдеріне аударып, кітап етіп басып шығарды. Равил Бұхараев сол аудармашылардың жұмыстарын өндеуге ат салысқан-ды[3].

1992-2007 жылдар аралығында Равил Бұхараев — Би-би-сидің орыс қызметінің штаттық қызметкері. Өмірлік жары - ақын Лидия Григорьева.

Равил Бұхараев — татар, орыс, ағылшын, мажар тілдерінде еркін жаза алатын, татар әдебиеті мен Татарстан елін әлемге насихаттаған ақын болған-ды. Ол — тарих, саяси экономика және ислам мәселелеріне арналған жиырмадан астам кітаптың авторы. «Азан — Еділ татарларының Ислам поэзиясы» (Лондон, 1991), «Татарстан моделі: политэкономиялық монография» (Лондон – Нью-Йорк, 1999), «Ресейдегі Ислам: тарихи монография» (Лондон – Нью-Йорк, 2000), «Татар поэзиясының тарихи антологиясы» (Лондон, 2000), «Қазан Кремлі ғасырлар бойы» (Лондон, 2001) секілді ағылшын тілінде жарық көрген кітаптары шетелдік оқырмандарға Татарстан туралы мол ақпарат береді.

Равил Бұхараев сырт елде тұрғанда, Татарстанға, татар әдебиеті мен өнеріне байланысы бар жазушылармен, аудармашылармен қарым-қатынасын үзбеді. Оның театрлармен ынтымақтастығы да жақсы нәтижелерін берді. Ол «Яңа татар пьесасы» («Жаңа татар пьесасы») байқауының лауреаты атанды және оның «Тимер борчак» («Темір бұршақ») пьесасы 2005 жылы Г. Камал атындағы Татар мемлекеттік академиялық театрында қойылды. Ғабдолла Тоқайдың шығармашылығы мен тұлғасы Равил Бұхараевты қатты қызықтырды. Ол оның өлеңдерін аударып, өзі құрастырған антологияға енгізіп, Тоқайдың өмірі мен тағдыры туралы «Тукай тирәсендә» («Тоқайдың айналасында») атты драмалық повесть жазды (1986). Қуыршақ театрына арналған пьесада бұл тақырып керемет көрініс тапты. Татар қуыршақ театрында оның «Йолдызчык ромашка» («Жұлдызша ромашка», 1985), «Апушаның тылсымлы тәшләре» («Апушаның сиқырлы түстері», 1986), «Сказка о двух монетах» («Екі монетаның ертегісі», 2005) атты пьесалары үлкен жетістікпен қойылды. Татар теледидарында Мұхаммед Галидің пьесасын пайдаланып, оның сценарийі бойынша «Каюм Насыйри урамы» («Қаюм Насыри көшесі») екі бөлімнен тұратын драма көрсетілді (1989)[4].

  Сыртқы медиафайлдар
Р. Бұхараевтың түрлі діни тақыраптарға білдірген көз-қарасы:
  «Жан туралы түсінік»
  «Пейіштің хор қыздары»
  «Тозақ деген не?»
  «Ислам және адам құқығы» (орысша)
  «Шариғат туралы әңгіме» (орысша)
  «Исламдағы әйелдің орны» (орысша)
  «Ислам және Христиан діндері» (орысша)
  «Исламдағы хәләл және харам мәселелері» (орысша)
  «Исламдағы тозақ пен жұмақ» (орысша)

1986 жылы Равил Бұхаревқа Мұса Жәлел мен Ғабдолла Тоқайдың өлеңдерін аударғаны үшін Татарстанның Мұса Жәлел атындағы республикалық сыйлығы берілді. 2001 жылы «Татарстан Республикасының еңбек сіңірген өнер қайраткері» құрметті атағын алды. 2006 жылы «Шексіз пойыз», («Бесконечный поезд», Мәгариф баспасы, 2001), «Қазан қарлары» («Казанские снега», Мәгариф баспасы, 2004) кітаптары үшін Татарстан Республикасының Ғ. Тоқай атындағы Мемлекеттік сыйлығына ие болды[5]. 2011 жылы, Ресей Федерациясының Бельгиядағы, Франциядағы, Люксембургтегі, Голландиядағы елшіліктерінің ұсыныстары бойынша, Равил Бұхараев адамзатты біріктіру саласындағы қызметі үшін Біріккен Ұлттар Ұйымының "Бірлік орденімен" марапатталды[6].

Равил Бұхараев өмірінің соңғы 20 жылында Ахмадия қауымдастығының мүшесі болған, ол оны Исламдағы ең бейбітсүйгішті ағым деп санаған[7]. Оның орыс тіліне аударған Құран аудармасы[8] 2006 жылы баспа көрді[9]. Равил Бұхараев 2012 жылы 24 қаңтарда Лондонда қайтыс болды[10] және Қазанда, Ново-Татарск ауданыңдағы татар зиратында, әкесінің қабірінің жанына жерленді.

Библиография

өңдеу

Өлеңдері

өңдеу
  • «Яблоко, привязанное к ветке». Қазан, 1977.
  • «Редкий дождь». Мәскеу, 1980.
  • «Знак Август». Қазан, 1983.
  • «Время цветов». Өлеңдер кітабы, Қазан, 1985.
  • «Комментарии к любви». Мәскеу, 1986.
  • «Снежный журавль». Мәскеу, 1986.
  • «Вокруг Тукая». Жыр, Қазан, 1989.
  • «Трезвые пиры». Өлеңдер, поэма. Мәскеу, 1990.
  • «Искание». Лондон, 1993 (орыс, татар, мажар тілдерінде).
  • «Бесконечный поезд». Қазан, 2001
  • «Моление о чаше». Санкт-Петербор, 2003
  • «Казанские снега». Қазан, 2004.
  • «Поэзия Золотой орды». Мәскеу: Наталис: Рипол Классик, 2005.-175 б.
  • «Книга стихов». Қазан, «Магариф-Вакыт» баспасы, 2011.
  • «Книга поэм». Қазан. «Магариф-Вакыт» баспасы, 2011.

Пьесалары

өңдеу
  • «Звездочка-Ромашка». Қазан, 1985.
  • «Волшебные сны Апуша». Қазан, 1986.

Поэзия антологиясы

өңдеу
  • «Азан. Исламская поэзия поволжских татар». Лондон, 1991.
  • «Историческая антология татарской поэзии». Лондон, 1998.

Публицистикалық және философиялық шығармалары

өңдеу
  • «Казань. Зачарованная столица». Лондон. 1994 (орыс, ағылшын, татар тілдерінде).
  • «Дорога Бог знает куда. Книга для Брата». Новый мир, 1996.
  • «Ислам в России. Четыре времени года». Лондон, 1998.
  • «Модель Татарстана». Лондон, 1999.
  • «Президент Минтимер Шаймиев и модель Татарстана». Санкт-Петербор, 2001.
  • «Дневники существования». Санкт-Петербор, 2003.
  • «Ностальгия по Откровению». Мәскеу, 2005.
  • «Белый минарет». 2006.
  • «Татарстан: "Мы-можем!" Президент Минтимер Шаймиев и созидательность здравого смысла». GLOBAL ORIENTAL LTD. 2007.
  • «Отпусти мою душу на волю». Мәскеу, 2009.
  • «Письма в другую комнату». Санкт-Петербор, 2011.
  • «Книга историй». Қазан.: Магариф-Вакыт, 2011.
  • «Книга единства». Қазан.: Магариф-Вакыт, 2011.
  • «Книга признаний». Қазан.: Магариф-Вакыт, 2011.
  • «История российского мусульманства. Беседы о Северном Исламе». "Алетейя" баспасы, Санкт-Петербор, 2015.

Марапаттары

өңдеу
  • «Сельская молодёжь» журналының сыйлығы (1983, «Золотое перо» медалі)
  • Ғабдолла Тоқай атындағы Татарстан Республикасының Мемлекеттік сыйлығы (2006)
  • «Отпусти мою душу на волю» — "Жыл поэзиясы" номинациясы бойынша "Жыл кітабы" ұлттық байқауының лауреаты (2009).
  • Біріккен Ұлттар Ұйымының адамзатты біріктіру саласындағы қызметі үшін "Бірлік орденінің" кавалері (2011).
  • Халықаралық орыс тілді жазушылар Федерациясының «Культурное наследие» ордені (2011).

Дереккөздер

өңдеу
  1. ↑ Википедия (тат.): Равил Бохараев
  2. ↑ Википедия (рус.): Бухараев,_Равиль_Раисович
  3. ↑ My.mail.ru: Глава Ахмадийской Общины об Абае Кунанбаеве
  4. ↑ Википедия (тат.): Равил Бохараев
  5. ↑ Википедия (тат.): Равил Бохараев
  6. ↑ Татар-информ: Равиль Бухараев награжден орденом Единения
  7. ↑ Tatarstan today: Равиль Бухараев был как бы мостом между татарской литературой и мировой. Мұрағатталған 21 тамыздың 2022 жылы.
  8. ↑ Alislam.org: Священный Коран. Арабский текст с русским переводом.
  9. ↑ ВиД: Равиль Бухараев заново перевел Коран.
  10. ↑ Азатлык Радиосы: Равил Бохараев вафат булды

Сілтемелер

өңдеу
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Равил_Рәисұлы_Бұхараев&oldid=3282370» бетінен алынған