Қарабалық ауданы

Қарабалық ауданыҚостанай облысының солтүстік-батысындағы әкімшілік бөлініс (1997 жылдың 17 маусымына дейін Комсомол ауданы деп аталды). 1928 жылы құрылған. Жер аумағы 6,9 мың км². Орталығы – Қарабалық кенті.

Қазақстан ауданы
Қарабалық ауданы
Елтаңбасы
Елтаңбасы
Әкімшілігі
Облысы

Қостанай облысы

Аудан орталығы

Қарабалық

Ауылдық округтер саны

12

Кенттік әкімдіктер саны

1

Ауыл саны

35

Әкімі

Руслан Болатұлы Халықов

Аудан әкімдігінің мекенжайы

Қарабалық кенті, Космонавтов көшесі, №31

Тарихы мен географиясы
Координаттары

53°46′48″ с. е. 62°05′24″ ш. б. / 53.78000° с. е. 62.09000° ш. б. / 53.78000; 62.09000 (G) (O) (Я)Координаттар: 53°46′48″ с. е. 62°05′24″ ш. б. / 53.78000° с. е. 62.09000° ш. б. / 53.78000; 62.09000 (G) (O) (Я)

Құрылған уақыты

17 қаңтар 1928 жыл

Жер аумағы

6,9 мың км²

Уақыт белдеуі

UTC+5:00

Тұрғындары
Тұрғыны

24 521[1] адам (2023)

Ұлттық құрамы

орыстар (43,71%)
қазақтар (29,69%)
украиндар (12,44%)
немістер (5,14%)
татарлар (3,45%)
беларустар (1,65%)
башқұрттар (0,98%)
армяндар (0,52%)
басқалары (2,42%)[2]

Сандық идентификаторлары
Автомобиль коды

10

Қарабалық ауданының әкімдігі

Қазақстан картасындағы Қарабалық ауданы

Географиялық орны, жер бедері өңдеу

Шығысында Фёдоров ауданымен, солтүстігі мен батысында Ресей Федерациясымен шектеседі.

Ауданның географиялық орны қолайлы, теңіз деңгейінен 200 – 260 м биіктікте. Орал сырты үстіртінің орта жазық бөлігін алып жатыр. Жер бедері беті көл қазаншұңқырларымен, Үй, Тоғызақ өзендерінің аңғарларымен, сай-жыралармен тілімденген. Кен байлықтарынан аздаған мөлшерде темір кентасы, алтын, отқа төзімді саз, т.б. кездеседі.

Климаты, өсімдігі мен жануарлар дүниесі өңдеу

Климаты тым континенттік. Қысы суық, бұрқасынды. Қар жамылғысы әдетте қарашаның 2-онкүндігінде қалыптасады, сәуірдің 1-онкүндігінде ериді. Қаңтар айының жылдық орташа температурасы –18°С. Жазы қоңыржай жылы, ең ыстық айы – шілде. Шілденің орташа температурасы 18°С. Жылдық жауын-шашынның орташа мөлшері 300 – 350 мм. Жер қыртысы кәдімгі құнарлы қара топырақтан тұрады. Тоғызақ пен Үй өзендерінің бойында шалғынды құмдақ топырақ таралған. Астық тұқымдас түрлі шөптесіндер (селеу, бетеге, т.б.) басым өскен. Ауданның оңтүстік-шығысында қайың, терек, итмұрын, шие бұтасы аралас шоқ ормандар кездеседі. Айтарлықтай жерді қолдан егілген қарағай, қараағаш, үйеңкі, терек, қараған ормандары алып жатыр. Ормандарында жидектер мен саңырауқұлақтар көптеп өседі. Жануарлар дүниесінен бұлан, елік, жабайы шошқа, қасқыр, түлкі, қарсақ, борсық, сарышұнақ, қоян мекендейді. Құстардан қаз, үйрек, аққу, бүркіт, кезқұйрық, тырна, құтан, т.б. кездеседі.

Су торабы өңдеу

Аудан жерімен Үй өзені және оның саласы Тоғызақ өзенінен ағып өтеді. Аудан көлге бай. Мұнда 90-нан астам ірілі-ұсақты көлдер бар, олардың 75%-ының суы тұщы. Ірі көлдері: Шұбар, Сасықкөл, Қарасор, Үлкен Бөрілі, Өлеңді, Аршалы, Өрнек, Қулықкеткен, т.б. Жер асты суы негізінде Смирнов су жүйесі жұмыс істейді. Одан тартылған су құбырлары Қарабалық кентін, Бөрілі, Смирнов, Станционный, Михайлов округтерінің елді мекендерін сумен қамтамасыз етеді. Бөгендерінде мөңке, шортан, таутан, алабұға, табан, тұқа, оңғақ және аққайран, т.б. балықтар мекендейді.

Халқы өңдеу

1939 1959 1970 1979 1989[3] 1999 2009[4] 2021
 25608 46187 57325 52239 52594 43145 31399 26653

Тұрғындар саны – 27 534 адам (2019). Ұлттық құрамы: қазақтар – 29,47%, орыстар – 43,46%, украиндар – 12,90%, немістер – 5,24%, беларустар – 1,73%, татарлар – 3,38%, башқұрттар – 0,97%, армяндар – 0,50%, басқа ұлт өкілдері – 2,35%.

Әкімшілік бөлінісі өңдеу

35 елді мекен 4 ауылдық, 1 кенттік әкімдік пен 8 ауылдық округке біріктірілген:

Әкімшілік бірлік Орталығы Елді мекендері Халқы (2009)
Белоглин ауылдық округі Белоглинка ауылы 3 1874
Боскөл ауылдық әкімдігі Боскөл ауылы 1 2089
Бөрлі ауылдық әкімдігі Бөрлі ауылы 1 1394
Қарабалық кенттік әкімдігі Қарабалық кенті 1 11080
Қособа ауылдық округі Қособа ауылы 3 1201
Лесной ауылдық әкімдігі Лесное ауылы 1 838
Михайлов ауылдық округі Михайловка ауылы 3 1454
Новотроицкий ауылдық округі Новотроицкое ауылы 4 1840
Өрнек ауылдық округі Приречное ауылы 2 1039
Победа ауылдық әкімдігі Победа ауылы 1 1121
Смирнов ауылдық округі Смирновка ауылы 2 1472
Станционный ауылдық округі Станционное ауылы 4 2118
Тоғызақ ауылдық округі Тоғызақ ауылы 9 3800

Ірі елді мекендері өңдеу

Елді мекен Халқы
(2009)
Қарабалық 11080
Боскөл 1874
Станционное 1344
Бөрлі 1176
Смирновка 1071
Новотроицкое 978
Тоғызақ 944
Победа 906
Михайловка 846
Лесное 791
Белоглинка 710
Приречное 637
Научное 629
Славенка 595
Надеждинка 570
Святославка 535

Шаруашылығы өңдеу

Ауыл шаруашылығына жарамды жер аумағы 602 мың га (2008), оның 33 мың га-сы егістік жер, 3,5 мың га-сы шабындық, 234,6 мың га жайылым. Аудан орталығы Қарабалық кентінен солтүстікке қарай 17 км жердегі Научное ауылында Қарабалық ауыл шаруашылығы тәжірибе станциясы орналасқан. Аудан бойынша 5 темір жол станциясы және Еманкин темір жол айырмасы бар.[5]

Дереккөздер өңдеу