Қатысушы:Sayan36475/зертхана

	Садыр Нұрғожаұлы Жапаров; қыр. Садыр Нургожоевич Жапаров
Лауазымы
15 қазан 2020 жыл
Ізашары	Сауранбай Шәріпұлы Жиенбеков
10 қазан 2020 жыл
Ізашары	Құбатбек Боронов
2010 — 2013
Президент	Роза Ысақовақызы Отынбаева; Алмазбек Сәрсенұлы Атамбаев
2005 — 2007
Президент	Құрманбек Сәлиұлы Бәкиев
Өмірбаяны
Партиясы	Мекенчил; Ата-Жұрт
Мамандығы	заңгер
Дүниеге келуі	6 желтоқсан 1968 (55 жас); Кең-Су, Түп ауданы, Ыстықкөл облысы, Қырғыз КСР, КСРО
	өңдеу

Садыр Нұрғожаұлы Жапаров (қыр. Садыр Нургожоевич Жапаров, 6 желтоқсан 1968, Кең-Су, Түп ауданы, Ыстықкөл облысы, Қырғыз КСР, КСРО) — қырғыз мемлекет және саяси қайраткері, Жоғарғы Кеңестің депутаты. 2020 жылдың қазанындағы наразылық кезінде ол даулы жағдайларда Қырғызстан премьер-министрі болып сайланды. 2020 жылдың 15 қазанынан бастап ол ел президентінің міндетін атқарушы.

Өмірбаяны

1968 жылы 6 желтоқсанда Ыстықкөл облысы, Түп ауданы, Кең-Су ауылында дүниеге келген, 1986 жылы орта мектепті бітіріп, сол жылы Фрунзедегі Дене шынықтыру университетіне оқуға түседі. 1987 жылы Кеңес Армиясы қатарына шақырылды, 1989 жылға дейін Новосібірдегі радиотелеграф бөлімінің бастығы болды. Оған «Совет Армиясының үздігі» атағы берілді. 1989-1991 жылдары дене тәрбиесі институтында білімін жалғастырды.

1991-1994 жылдары Солтонқұл кеңшарының төрағасы болып жұмыс істеді. 1994-1996 жылдары — Қаракөл қаласындағы Кергей мұнай компаниясының директоры.

1996-1997 жылдары (Ыстықкөл облыстық полициясының шақыруымен) ол Ыстықкөл облысында полицияның арнайы ротасының инспекторы болып жұмыс істеді.

1997 жылдан 2001 жылға дейін «Гузель» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің бас директоры болды.

2001 жылдан 2005 жылға дейін Балықшыдағы «Нұрнефтегаз» шағын мұнай өңдеу зауытының бас директоры болды. 2001-2005 жылдары - «Нұрманайгаз» мұнай компаниясының бас директоры (Балықшы).

Саяси карьерасы

Ол өзінің саяси мансабын 2005 жылғы қызғалдақ төңкерісінен кейін бастаған. 2005 жылы наурызда ол Түп сайлау округі бойынша Қырғызстан Республикасының ІІІ шақырылған Жоғарғы Кеңесінің депутаты болып сайланып, «Келешек» фракциясын басқарды. Президент Құрманбек Бәкиевтің қолдаушысы^[1]. 2006 жылы Мемлекеттік наградалар жөніндегі комиссияның мүшесі болды. 2007 жылы ол рақымшылық комиссиясы төрағасының орынбасары болды. 2007 жылы 22 қазанда ол Бәкиевтің жарлығымен парламенттің таратылуына байланысты өзінің депутаттық өкілеттігін тоқтатты.

2010 жылы президент Бәкиевті революция құлатты. Көп ұзамай Ош пен Жалалабата болған ұлтаралық қақтығыстарға Жапаров пен оның серіктері белсенді қатысты, өздерінің мәлімдемелері бойынша қақтығыстардың алдын алуға тырысты, қарсыластарының мәлімдемелері бойынша олар қырғыз ұлтшылдарын қолдады^[1].

2012 жылдан бастап ол өзінің туған жері Ыстықкөлдегі «Құмтөр» алтын кенішін мемлекет меншігіне алуды жақтап, оның басқарушы компаниясын экологиялық заң бұзушылықтар мен сыбайлас жемқорлыққа айыптады.^[1]. Осыған байланысты ол өзінің жерлестері арасында танымал болды.

Сот айыптауы

2012 жылдың күзінде «Кумтөрді» мемлекет меншігіне алу үшін өткен митингтердің бірінде наразылық білдірушілер Бішкектегі Ақ үйді басып алмақ болды. Ташиев пен Жапаровқа Қырғызстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 295 ҚР ҚК «Билікті күштеп басып алу немесе билікті күштеп ұстап қалу» бойынша айып тағылды. 2013 жылы наурызда Бішкектің Первомай аудандық соты оларды кінәлі деп танып, бір жыл алты айға бас бостандығынан айырды. Бірақ 2013 жылдың маусымында Бішкек қалалық соты саясаткерлерді ақтап, оларды сот залына босатты^[2].

2013 жылы 27 маусымда Қаракөлдегі (Ыстықкөлдің облыстық орталығы) Кумтөрге қарсы наразылық акциясында наразылық білдірушілер облыс әкімі Емілбек Каптагаевты кепілге алмақ болды. Үкімет мұны ұйымдастырды деп Садыр Жапаров пен Құбанышбек Қадыровты айыптады. Наразылық жетекшілері ұсталды, бірақ оның қатысуын жоққа шығаратын Садыр Жапаров елден кетті^[1].

Қуғында ол біраз уақыт Кипрде тұрды^[3].

2017 жылы ол Қырғызстанға оралуға тырысты. 2017 жылы 25 наурызда ол қырғыз-қазақ шекарасында ұсталды. Кепілге алу ісі бойынша Емілбек Қаптағаев 11 жыл 6 айға бас бостандығынан айырылды^[3].

Премьер-министр сайлауы

2020 жылы 5 қазанда Қырғызстанда парламенттік сайлаудың нәтижелеріне қарсы жаппай наразылық басталды. 6 қазан күні таңертең Қамшыбек Ташиев бастаған наразылық білдірушілер Садыр Жапаровты босатып, Бішкектің орталық алаңына алып барды, сонда ол сөз сөйледі^[1]. 2020 жылдың 6 қазанында кешке «Достық» қонақ үйінің депутаттары Жапаровты елдің премьер-министрі қызметіне тағайындауды мақұлдады. Алайда, «Ата-Мекен» партиясынан Қырғызстан премьер-министріне тағы бір үміткер Тілек Тоқтоғазиев Үкімет үйінің жанындағы митингіде өзін оппозициялық партиялардың лидерлері құрған Үйлестіру кеңесінің отырысында осы лауазымға сайланғандықтан, үкіметтің заңды басшысы екенін айтты. Тоқтоғазиев Жапаровты тағайындауды заңсыз деп санайды, өйткені депутаттар оны «Достық» қонақ үйінің жанында парламентшілердің кездесуі кезінде жиналған бірнеше жүздеген жақтастарының қысымымен мақұлдады^[4]. Сондай-ақ, Жапаровтың қарсыластары парламент кворумының жоқтығына және оны сайлау процедурасының бұзылғанына назар аударады^[1].

Жоғарғы Кеңестің спикері рөлді жеңіп алуы керек деген Қырғызстан конституциясына қарамастан, Қанатбек Исаев қызметіне кірісуден бас тартты, нәтижесінде Жапаров президенттің міндетін атқарушы болды.

2020 жылдың 15 қазанында ол Сауранбай Жиенбеков отставкаға кеткеннен кейін Қырғызстан президенті қызметін уақытша қабылдады^[5].

Қырғызстан конституциясына сәйкес, президент сайлауы алдыңғы президенттің қызметі тоқтатылғаннан кейін үш ай ішінде өткізілуі керек; сайлау комиссиясы күнді 2020 жылдың 18 қазанына белгілеген жоқ.

Жеке өмірі

Үйленген. Төрт баланың әкесі.

Дереккөздер

[kloop-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f https://kloop.kg/blog/2020/10/07/pochemu-osuzhdennogo-sadyra-zhaparova-tak-prodvigayut-v-premer-ministry-i-kak-on-stal-tak-populyaren-sredi-nekotoryh-protestuyushhih/

[kloop2013-2] ttps://kloop.kg/blog/2013/06/17/hronika-preniya-storon-po-delu-ata-zhurtovtsev-v-bishkekskom-gorsude-obnovleno-v-10-46/

[ria-3] ttps://ria.ru/20201006/zhaparov-1578515088.html

[4] В Киргизии за право управлять страной борются два «премьер-министра»

[5] Исаев отказался быть и.о. президента, полномочия передали мне — Жапаров (орыс.). Тексерілді, 15 қазан 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]