Құдайтану баяны

Құдайтану баяны (ағылш. A History of God (тура аудармасы - Құдайдың тарихы), қазақша аудармасындағы толық атауы - Иудаизм, христиандық пен исламдағы 4000 жылдық ізденіс: Құдайтану баяны) - британ дінтанушысы Карен Армстронгтың кітабы. Ол үш негізгі монотеистік діннің - иудаизм, христиандық және исламның, сонымен бірге буддизм мен индуизмнің тарихын баяндайды. Кітапта Құдай идеясының оның Таяу Шығыстағы ежелгі тамырынан бүгінгі күнге дейін эволюциясы тізбектелген.

Иудаизм, христиандық пен исламдағы 4000 жылдық ізденіс: Құдайтану баяны
A History of God
Қазақша аудармасының мұқабасы
Жанр	Роман
Авторы	Карен Армстронг
Түпнұсқа тілі	ағылшын
Жариялануы	1993
Баспагер	Ballantine Books
ISBN	ISBN 0-345-38456-3
Аударма	қазақша (2018)

Мазмұны

Иудаизм

Армстронг Ханаан құдайларының бірі - Яхве культінің шарықтауынан бастайды. Армстронгтың айтуынша, Яхве культіне Ханаанға үш толқында қоныс аударған әр түрлі этникалық топтар табынды. Бұл топтарды өздерінің Яхвеге деген адалдығы біріктірген.

Содан кейін ол бес тәураттық кітаптың дереккөздерін J, E, P және D деген атпен белгілі төрт болжамды авторы немесе бір топ авторы бойынша зерттейді. Сонымен қатар, ол бес тәураттық кітаптағы осы авторлардың немесе бір топ авторлардың арасындағы теологиялық қарама-қайшылықтар нәтижесінде болған кейбір мәтіндік шиеленістерді зерттейді. Армстронг бойынша бұл шиеленісті, мысалы, теофаниядағы қарама-қайшы жазбалардан көруге болады. Яхвеші (J) Ыбырайым мен Яхве арасындағы өте "жақын" кездесулер туралы жазса, Элохимші (Е) бұл оқиғаны алшақтатып, ежелгі аңыздарды антропоморфтығы аз қылғанды қалайды.

Одан кейін кітапта маңызды израил пайғамбарлары, оның ішінде Исайя, екінші Исайя, Осия мен Иезекиил және олардың әрқайсысының иудаизмдегі Құдай түсінігіне қосқан үлесі туралы айтылады.

Христиандық

Армстронг сосын Исаның өміріне телетін оқиғаларға бет бұрады. Ол оның фарисейлік дәстүрдегі Гиллельден шыққан тамырын және оның еврейлік Құдай түсінігіне әсерін анықтайды. Исаның өлімі мен оған ілескен символизм, соның ішінде өзгелер, әсіресе Павел, бұл оқиғаларға телетін әр түрлі конструкциялар қарастырылады.

Кітап тринитаризмнің шарықтауын, кейін оның Никей сенім символына жетелеуін және христиандық Құдай мен Үштік тұжырымдамасының сәйкесінше шығыс және батыс (христиандық) дәстүрдегі эволюциясының ізін анықтайды.

Ислам

Исламның шығуы мен ондағы оның Құдай табиғатын ұғынуы қарастырылады. Армстронг қазіргі кездегі шиға исламының Аллаға, Мұхаммед пайғамбарға және шиға имамдарына қызметте әлеуметтік әрекетке ден қоюының 1979 жылғы Иран революциясына жетелеген негізгі фактор болғанын талдайды.

Келесі тарауларда, сәйкесінше, Құдай идеясы турасында философиялық пайымдар да, Құдаймен тылсым байланыс та қарастырылады.

Армстронг сондай-ақ қазіргі заманғы христиандықтағы діншілдіктің өсуін, атап айтқанда, Мартин Лютер мен Жан Кальвиннің протестантизмін талқылайды.

Қорытынды

Соңғы тарауларда "Құдай өлді" түсінігі мен постмодерн әлемдегі Құдай идеясын зерделейді.