Әулие Патрик күні

Әулие Патрик күні (ирл. Lá ’le Pádraig немесе Lá Fhéile Pádraig) — мәдени және діни мереке жыл сайын 17 наурызда, Ирландияның әулие Әулие Патрик қайтыс болған күні тойланады.

Әулие Патрик сыра мен таяқ ұстаған

Әулие Патрик күні 17 ғасырдың басында христиандық мереке болып жарияланды және оны католик шіркеуі, Орыс православие шіркеуі атап өтеді[1] (30 наурызда құрметтелді; күнтізбеге 2017 жылдың 9 наурызында енгізілген[2]), кейбір протестанттық шіркеулер (англикандық, лютерандық және әсіресе Ирландия шіркеуі)[3]. Бұл күн Ирландияда христиан дінінің қабылдануын бейнелейді[4] және сонымен бірге жалпы Ирландияның мәдени мұрасының мерекесі болып табылады. Әулие Патрик күнін мерекелеуге әдетте шерулер мен фестивальдар, сейлид билері және жасыл киімдер немесе шамроктар кию кіреді. Христиандар да бұл күні шіркеу қызметіне қатысады. Бұл күні ораза ұстауға байланысты шектеулер жеңілдетіліп, алкогольді тұтынуға рұқсат етіледі.

Әулие Патрик күні Ирландияда[5], Солтүстік Ирландияда[6], Монтсеррат аралында[7] және Канаданың Ньюфаундленд пен Лабрадор провинциясында мемлекеттік мереке болып табылады. Канадада бұл мерекені Гиннес фирмасы мүдделік етеді [8]. Оны дүние жүзіндегі, әсіресе Ұлыбританияда, Канадада, АҚШ-та, Аргентинада, Австралияда және Жаңа Зеландияда ирланд диаспорасы кеңінен атап өтеді.

Әулие Патрик

өңдеу

Патриктің ерте өмірі туралы өте аз ақпарат сақталған. Оның нақты туған уақыты мен орны белгісіз, бірақ ол Римдік Ұлыбританияда Баннавента деген жерде дүниеге келген (осындай бірнеше елді мекен болған). Он алты жасында Патрикті ирландиялық қарақшылар ұрлап, Ирландияға құл ретінде әкелді[9]. «Ашық мойындауға» (Патриктің өмірбаяндық жұмысы, оның өмірбаяндық деректерінің бірнеше көздерінің бірі) сәйкес, ол балалық және жасөспірімдік шағында христиан Құдайын білмеді, бірақ құлдық жылдарында ол оған бет бұрған, дұға етіп күндер мен түндерді тұрақты түрде өткізді, алты жылдан кейін «Түнгі көріністегі дауыс» оған: «Оразада дұрыс істеп жатырсың, өйткені сен жақында туған жерге қайтасың», — деген, содан кейін: «Кел, қара — сенің кемең сені күтіп тұр»[10].

Кейіннен Патрик шіркеудің министрі болады, ол Әулие Германмен бірге оқып, епископ болуға дайындалғаннан кейін Галлияда диакон дәрежесін алған. Ол оралғаннан кейін және Ирландияға екінші рет кеткенге дейінгі уақыттың едәуір бөлігін Ұлыбританиядан тыс 432 жылы епископ дәрежесінде өткізген. Патрик Ирландияға 431-432 жылдары епископ ретінде емес, оған көрінген періштенің нұсқауымен[10] және елді христиандандыру бойынша белсенді жұмысты бастау мақсатында барған. Төрт шебердің жылнамаларында оның 600 шіркеуінің негізін қалағаны (басқа деректер бойынша 300 шіркеу болған[11]), ал оның шомылдыру рәсімінен өткен ирландтардың саны — 120 000-нан астам[11].

 
Даунпатриктегі Әулие Патриктің жерленген жері

Әулие Патрик мерекесі 17 наурыз, бірақ оның қайтыс болған жылы туралы ақпарат дереккөзге байланысты өзгереді. Әулиенің өлген және жерленген жері де нақты белгісіз, бірақ ол Даунпатрикте[12][13] жерленген деп есептеледі (басқа дәстүрлі аңыздар бойынша — Соуле немесе Армада[13]). Аңыз бойынша, жер таңдау үшін әулиенің мүрдесі бар арбаға қолға үйретілмеген екі өгізді іліп алып, жерлеуді олар тоқтаған жерде өткізу керек болған[14].

Мерекелік дәстүрлер

өңдеу

Мереке кезінде 1762 жылдан бастап (Нью-Йоркте)[15] (немесе 1737 жылдан бастап Бостонда[16]) шерулер ұйымдастырылды (соның ішінде Мәскеуде 1992 жылдан[17], ресми және бейресми[18]), ол кезде жасыл киім кию әдетке айналған[19] (Чикагода тіпті өзенді жасыл түске бояған[15]), дегенмен бастапқыда 18 ғасырға дейін (соның ішінде Ирландия сарбаздары назар аудару үшін жасыл форма киген), Патрикпен байланысты түс көк болған. Бұл күні музыка мен сыра кештері өткізіледі, дегенмен бұрындары Ирландия бойынша барлық пабтар осы күні жабық болған[20] .

Мерекенің ресми символы Шамрок болып табылады — үш жапырақты беденің графикалық бейнесі және лепрекондар мен Ирландия жалаулары.

Ел бойынша мерекелеу

өңдеу
 
Буэнос-Айрестегі парад
 
Лондондағы парад, 2007 ж
 
Корк қаласында, Ирландияда Әулие Патрик күнін тойлау
 
Даунпатриктегі мерекелер, 2011 ж
 
Белфасттағы Әулие Патрик күні, 2013 ж
 
Ирландиядағы фестиваль, 2008 ж
 
Монреаль парады
 
Нижний Новгородтағы Әулие Патрик күні, 2013 ж
 
Чикаго өзені Әулие Патрик күні жасылға айналады

Аргентина

өңдеу

Буэнос-Айресте мереке қала орталығында, бірнеше ирланд пабтары бар Реконкиста көшесінде өтеді. 2006 жылы Әулие Патрик күніндегі мерекелік шараларға 50 мыңға жуық адам қатысқан[21]. Алайда Католик шіркеуі де, Аргентинадағы ирланд диаспорасы да (Ирландиядан тыс жердегі көлемі бойынша бесінші орында) мерекені ұйымдастыруға қатыспаған.

Ұлыбритания

өңдеу

Лондон 2002 жылдан бері жыл сайынғы Әулие Патрик күніне арналған шеру өткізеді[22], ол демалыс күндері 17 наурызға жақындағанда, әдетте Трафальгар алаңында өтеді. 2008 жылы Әулие Патрик күні Трафальгар алаңындағы субұрқақтардағы су жасыл түске боялған.

Челтенхэмде өтетін Челтенхэм фестивалі әдетте Әулие Патрик күніне сәйкес келеді және британдықтардың да, ирландтардың да үлкен санын тартады[23].

Бирмингемде Әулие Патрик күнінде қала орталығынан[24] 3 шақырымдық маршрут бойынша шеру өтеді. Ұйымдастырушылардың сипаттауы бойынша ол — Дублин мен Нью-Йорктен кейінгі әлемдегі үшінші ең үлкен Әулие Патрик күніне арналған шеру деп саналады.

Ливерпуль және Шотландияның Коатбридж қаласы айтарлықтай ирландиялық диаспорасы бар қалалар ретінде[25] Әулие Патрик күнін түрлі мәдени іс-шаралармен және шерумен тойлау дәстүрлері бар.

Манчестерде Әулие Патрик күніне дейінгі екі аптада Ирландия базарын, шеру және әртүрлі мәдени және білім беру іс-шараларын қамтитын екі апталық ирланд фестивалі өтеді[26].

Глазго 2007 жылдан бері жыл сайын Әулие Патрик күніне арнап шеру мен фестиваль өткізеді[27].

Ирландия

өңдеу

Әулие Патрик мерекесін ұлттық мереке ретінде ирландиялықтар IX—X ғасырларда атап өткен. Кейіннен әулие Патрик Ирландияның көктегі меценаты мәртебесіне ие болды, ал 1600 жылдардың басында францискалық монах Люк Уоддингтің бастамасымен Әулие Патрик күні римдік рәсімде литургиялық жылға енгізілді[28]. Шіркеу күнтізбесінде Ораза мен Пасха күндері белгіленбегендіктен, 17 наурызда атап өтілетін Әулие Патрик күні кейде қасиетті аптаға сәйкес келеді, мысалы, 1940 жылы және 2008 жылы, әулие Патрик күні Пальма қайта тірілуінде сәйкес келген болатын. Ағымдағы күнтізбеге сәйкес, Әулие Патрик күні 2160 жылға дейін қасиетті аптаға сәйкес келмейді[29][30]. Сонымен қатар, Әулие Патрик күніндегі зайырлы мереке әрқашан 17 наурызда атап өтіледі.

1903 жылы Әулие Патрик күні сол кезде Ұлыбританияның құрамындағы Ирландия қаласында ресми мемлекеттік мерекеге айналды. Бұл 1903 жылғы Британ парламентінің «Банк демалысы туралы заңды» қабылдауының арқасында жасалды, оның жобасын ирландиялық парламентарий Джеймс О'Мара енгізді[31]. Джеймс О'Мараның бастамасы бойынша кейіннен пабтар мен барларды 17 наурызда жабуды талап ететін заң қабылданды (бірақ 1970 жылы заң күші жойылды). Ирландияның еркін штатында сол кездегі Қорғаныс министрі Десмонд Фитцджеральдтың басшылығымен 1931 жылы Дублинде Әулие Патрик күніне арналған алғашқы шеру өткізілді.1990 жылдардың ортасында Ирландия Үкіметі Ирландия мен оның мәдениетін бүкіл әлемде насихаттау мақсатында Әулие Патрик күнін пайдалану науқанын бастады[32]. Ол үшін Үкімет «Әулие Патрик фестивалі» атты жұмыс тобын құрды, олардың міндеттері: Үлгі:Начало цитаты

  • ұлттық фестивальдер арасында әлемдегі ең жоғары рейтингі бар ұлттық фестиваль құру;
  • Ирландияның инновацияларын, шығармашылығын және орын маркетингі, аумақ маркетингі дамуын жалпыұлттық ауқымда көпшіліктің қатысуымен ұйымдастыру;
  • этникалық ирландиялықтарға (эмигранттарды қоса алғанда) ұлттық мерекелерге қатысуға мүмкіндік беру және ынталандыру;
  • халықаралық деңгейде Ирландияның әлемдік деңгейдегі шығармашылық, кәсіби және дарынды ел ретіндегі имиджін қалыптастыру.Үлгі:Конец цитаты

Әулие Патрик күніне арналған алғашқы фестиваль 1996 жылы 17 наурызда өткізілген болатын және сол уақыттан бері жыл сайын өткізіліп келеді. 1997 жылы 3 күннен астам мереке тойланса, 2000 жылы 4 күнге, 2006 жылы 5 күнге созылған. 2009 жылы фестиваль концерттер, ашық театр қойылымдарын және отшашуды қамтитын мерекелік шараларға 1 миллионға жуық келушілерді тартты[33]. Фестивальдің апофеозыSkyfest (ағыл.) отшашуы болған. 2004 жылы Әулие Патрик күні фестивалі аясында Ирландиялық бірегейліктің табиғатын, экономикалық табысын және Ирландияның болашағын кеңінен талқылаған «Talking Irish» симпозиумы өткізілген. Фестивальді ұйымдастырушылар 1996 жылы фестиваль циклінің басынан бастап секталық немесе этникалық адалдыққа негізделген сәйкестілік емес, ирландиялық сәйкестікті құруға баса назар аударды. Сондай-ақ Әулие Патрик күні қарсаңында ирланд тілі апталығы өткізіледі.

Дублин және Ирландияның көптеген басқа қалалары мен ауылдарында, Коркты, Белфастты, Дерриды, Голуэены, Килкенниді, Лимерикті және Уотерфордты қоса алғанда, Әулие Патрик күні өздерінің шерулері мен фестивальдері өткізіледі.

Дублин қаласынан тыс ең үлкен мерекелер Әулие Патриктің гипотетикалық қабірі орналасқан Даун графтығының Даунпатрик қаласында өтеді. 2004 жылы жергілікті биліктің мәліметінше, бір аптаға созылған Әулие Патрик фестиваліне 30 мыңнан астам халық жиналған.

Әулие Патрик күніне арналған әлемдегі ең қысқа шеру Корк округінің Дрипси қаласында өтеді. Оның қашықтығы 100 ярд (90 метр) құрайды және екі ауыл пабтарының арасында өткізілген[34].

Ирландияның діни жетекшілері соңғы уақыттары Әулие Патрик күнін шектен тыс секуляризациялауға алаңдаушылық білдірген. Word журналының 2007 жылғы наурыздағы шығарылымында, діни қызметкер Винсент Туоми атап өткен: «Әулие Патрик күнін шіркеу оқиғасы ретінде қайтару уақыты келді». «Ішімдікке құйылған санасыз сауық-сайранның» қажеттілігіне күмән келтіріп, «Тақуалық пен шаттықты біріктіретін уақыт келді» [35] деген тұжырым жасаған.

Әулие Патрик күнінен кейін Ирландияда және шетелдегі қауымдастықтарда танымал емес Шила күні[36] тойланады, әртүрлі аңыздар бойынша Әулие Патриктің әйелі немесе анасы болған Шиланы құрметтейді.

Канада

өңдеу

Монреаль қаласында жыл сайын Солтүстік Америкадағы ең көп адам жиналатын Әулие Патрик күніне арналған шерулердің бірі өткізіледі[37]. Шерулер 1824 жылдан бері жыл сайын үзіліссіз өткізіліп келеді, ал жыл сайынғы мерекелерді Монреаль қаласындағы Біріккен Ирланд қоғамдары 1929 жылдан бастап ұйымдастырады. Сондай-ақ Монреаль жалауының төменгі оң жақ төртбұрышында мерекелік символды білдіретін шамрок белгіленген.

Манитоба қаласында Манитоба Ирландия қауымдастығы 17 наурызға жуық күндерде жыл сайынғы үш күндік музыка және мәдени фестивальын өткізеді[38].

2013 жылы Ванкуверде «CelticFest Vancouver Society» ұйымы кельт мәдениетіне арналған жыл сайынғы фестиваль ұйымдастырды. Бұл мереке парад және Әулие Патрик күніне жақын демалыс күндерін қамтыды[39].

Квебек қаласында Әулие Патрик күніне арналған шеру 1837 жылдан 1926 жылға дейін жүйелі түрде өткізілген болатын және 84 жылдық үзілістен кейін 2010 жылы қалпына келтірілді. Осы іс-шараға орай Нью-Йорк полиция оркестрі мерекеге құрметті қонақ ретінде шақырылған.

Торонто қаласында кем дегенде 1863 жылдан бері Әулие Патрик күніне арналған шеру өткізілген[40]. «Toronto Maple Leafs» хоккей клубы 1919 жылдан 1927 жылға дейін ойыншылар Toronto St. Patricks деп аталатын жасыл түсті форма киді. 1999 жылы Торонто үйеңкі жапырақтары Әулие Патрик күнінде ойнаған кезде, олардың ойыншылары 1920 жылдардағы ретро формаларды киді.

Калгари қаласында «Калгари мұнарасының» ақ шамдары 2009 жылы Әулие Патрик күніне арналған жаңа жасыл ықшам флуоресцентті шамдарға ауыстырылды. Әулие Патрик күніне орай шамамен 210 шам ауыстырылып, лепреконның қалпақшасы түрінде орналастырылды, ал ақ шамдар бір аптадан кейін өз орнына қайтарылды. Бұл «Калгари мұнарасының» әкімшілігіне шамамен $12 мың [41] үнемдеуге көмектесті.

Кейбір ұйымдар, атап айтқанда Гиннес компаниясы Канада қаласында Әулие Патрик күнін ұлттық мерекеге айналдыру туралы бастаманы Канада парламентіне қолдауға тырысты[42].

Малайзия

өңдеу

1925 жылдан бері жұмыс істеп келе жатқан Селангор штатындағы Әулие Патрик қоғамы жыл сайын Азиядағы Әулие Патрик күнін мерекелеудің ең үлкен іс-шарасы — Әулие Патрик балын ұйымдастырды. Guinness Anchor Berhad (ағыл.) осы мерекеге орай Малайзия бойынша 36 іс-шара , соның ішінде Кленг алқабында, Пенанг, Джохор-Бару, Малакка, Ипох, Куантан, Кота-Кинабалу, Мири және Кучинг қалаларында[43]. Іс-шаралар Малайзиядағы әрбір кондоминиумда өткізіледі. Үйде немесе пәтерде тұратын барлық балалар кафеде немесе мәдениет үйінде жиналады. Олар әдетте жасыл киімдерге киінеді. Әулие Патриктің өмірі туралы театрландырылған қойылымдарды тамашалауға әртүрлі дін өкілдерінің балалары жиналады. Олар концертте өнер көрсетеді — ән айтады, би билейді, өлең оқиды. Мереке жалпы тамақтанумен аяқталады.

Монтсеррат

өңдеу

Кіші Антиль архипелагындағы Монтсеррат аралы «Кариб теңізінің изумруд аралы» ретінде әйгілі, ал Әулие Патрик күні аралда 1983 жылдан бері мемлекеттік мереке болып табылады. Бұл күні сонымен қатар 1768 жылғы 17 наурыздағы сәтсіз құлдар көтерілісінің бір жылдығы атап өтіледі.

Ресей

өңдеу
 
Мәскеудегі мереке, 2012 ж

Ресейде бірінші Әулие Патрик күніне арналған шеру 1992 жылы Мәскеуде өткізілді[44]. 1999 жылдан бастап Ресейде Ирландияның Ресейдегі Елшілігінің қолдауымен ұйымдастырылған «Ирландия апталығы» аясында Мәскеудегі Әулие Патрик шеруімен ашылатын жыл сайынғы халықаралық «Әулие Патрик күні»[45] фестивалі өткізілді, сондай-ақ Мәскеу, Санкт-Петербург алаңдарында және басқа қалаларда көптеген орындарда әлі де жалғасуда.

Мәскеудегі Әулие Патрик шеруі 1992 жылдан 2019 жылға дейін астананың әртүрлі жерлерінде өтті. Шерудің соңғы өткен орны Сокольники саябағы болған[46], содан бері шеру ресми түрде өткізілмей қойды. Мәскеуде Әулие Патрик күнін тойлау бағдарламасы «Ирландия апталығының»[47] түрлі іс-шараларынан — қазіргі уақытта Ресейдегі Ирландия мәдениетінің ең ірі фестивалі, оның ішінде ирланд кинофестивалі, халық музыкасы фестивалі, би, шоу, ирланд драмасы мен мифологиясының қойылымдары, танымдық лекциялар, отбасылық бағдарламаларынан және ирланд паб кештерінен тұрады.

Санкт-Петербургте кельттердің би дәстүрінің жыл сайынғы екі ірі фестивалінің бірі[48] (ирланд, шотланд және бретон билері) Әулие Патрик күні мерекесіне арналған. Екіншісі Самайнға арналған.

2017 жылы Орыс православие шіркеуі айлық күнтізбеге ұлы алауыздыққа дейін кейбір «Батыс елдерінде еңбек еткен ежелгі әулиелерді», соның ішінде 17 мейрам күні тойланатын «Ирландияның ағартушысы Әулие Патрикті» қосу туралы шешім қабылдады[49].

Солтүстік Америка континентінде Әулие Патрик күні 18 ғасырдан бері тойланып келеді. Нью-Йорктегі алғашқы мереке 1756 ж. «Crown and Thistle» (ағылш. The Crown and Thistle Tavern) тавернасында өтті. Қазіргі уақытта Әулие Патрик күні Америка Құрама Штаттарының көп бөлігінде ресми мереке болып саналмайды, бірақ бүкіл елде кеңінен атап өтіледі. 17 наурыз Массачусетс штатының кейбір бөліктерінде эвакуация күні ретінде атап өтіледі және Әулие Патрик күнін тойлау да осы мерекемен сәйкес келеді. Мереке рәсімдеріне көптеген шерулер, мерекелер, діни рәсімдер және жасыл киім кию кіреді.

Швейцария

өңдеу

Швейцария елінде Әулие Патрик күні көрші Орталық Еуропа елдеріндегідей 17 наурызда атап өтіледі. Бұл ретте швейцариялық студенттер Әулие Патрик күні қарсаңында тойлау, алкогольдік сусындарды ішу және жасыл түсті киім киюдің өзіндік дәстүрлерін жасайды. Ең танымал іс-шаралар Цюрих қаласында Оссерсиль аймағында өтеді[50].

Оңтүстік Корея

өңдеу

Корей ирландиялық қауымдастығы 1976 жылдан бастап Сеулде Әулие Патрик күні мерекесін атап өтеді. Қаланың әртүрлі аудандарында шерулер мен фестивальдар ұйымдастырылып өткізіледі[51].

Жапония

өңдеу

Әулие Патрик күні Жапония елінің көптеген жерінде тойланады[52]. Алғашқы мереке 1992 жылы Токиода өтті және оны Жапонияның Ирландиялық желісі (INJ) ұйымдастырған. Қазіргі уақытта наурыз айы бойынша Әулие Патрик мерекелік күніне байланысты шерулер мен басқа да шаралар өткізіледі.

Ескертпелер

өңдеу
  1. Патрик наш. РПЦ решила отмечать в России День святого Патрика. Басты дереккөзінен мұрағатталған 18 наурыз 2017.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 17 наурыз 2017.
  2. Официальный сайт Московского Патриархата, статья «В месяцеслов Русской Православной Церкви включены имена древних святых, подвизавшихся в западных странах». Басты дереккөзінен мұрағатталған 10 наурыз 2017.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 11 наурыз 2017.
  3. "St Patrick's Day celebrations". Church of Ireland Notes from ''The Irish Times''. Official Church of Ireland website.. Ireland.anglican.org (12 наурыз 2011). Басты дереккөзінен мұрағатталған 20 шілде 2011.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 17 наурыз 2013.
  4. Kevin Meethan, Alison Anderson, Steven Miles. Tourism, Consumption & Representation. CAB International.
  5. Public holidays in Ireland. Citizens Information Board. Басты дереккөзінен мұрағатталған 17 қараша 2010.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 13 қараша 2010.
  6. Bank holidays. NI Direct. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 қараша 2010. Тексерілді, 13 қараша 2010.
  7. Монтсеррат  (орыс.). adelanta.info (17 марта 2013). Басты дереккөзінен мұрағатталған 6 сәуір 2009.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 8 наурыз 2013.
  8. Guinness. Proposition 3-17. Басты дереккөзінен мұрағатталған 14 наурыз 2009.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 17 наурыз 2010.
  9. Confession of St. Patrick — Christian Classics Ethereal Library. Басты дереккөзінен мұрағатталған 16 желтоқсан 2009.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 15 наурыз 2014.
  10. a b Saint Patrick. Confession et lettre a Coroticus / Ed. R.P.C. Hanson, C. Blanc. P., 1978 (Sources Chretiens. N. 249); de Paor M. Patrick. The Pilgrim Apostle of Ireland. N.Y., 1998. Русс, пер.: Святитель Патрик Ирландский. Исповедь / Пер. Н. Холмогоровой под ред. М. Касьян // Альфа и Омега. 1995. Вып. 4 (7).
  11. a b アーカイブされたコピー. Басты дереккөзінен мұрағатталған 21 мамыр 2013. Тексерілді, 15 наурыз 2014.
  12. Down Cathedral : The Burial Place of St Patrick. Басты дереккөзінен мұрағатталған 29 қаңтар 2011.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 15 наурыз 2014.
  13. a b Christianity in Roman Britain to AD 500 — Charles Thomas — Google Книги. Басты дереккөзінен мұрағатталған 15 наурыз 2014.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 29 қыркүйек 2017.
  14. Документы->Ирландия->Мурьху Мокку Махтени->Житие Святого Патрика->Текст. Басты дереккөзінен мұрағатталған 8 наурыз 2014.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 15 наурыз 2014.
  15. a b История празднования Дня святого Патрика  (орыс.). Басты дереккөзінен мұрағатталған 13 ақпан 2011.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 3 қыркүйек 2010.
  16. Stpattys.com. Stpattys.com. Басты дереккөзінен мұрағатталған 12 мамыр 2021.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 17 наурыз 2010.
  17. Москва. День святого Патрика  (орыс.). Басты дереккөзінен мұрағатталған 13 ақпан 2011.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 3 қыркүйек 2010.
  18. Парад в честь Дня Святого Патрика в Москве. Фоторепортаж  (орыс.) (22 марта 2010). Басты дереккөзінен мұрағатталған 10 қазан 2010.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 3 қыркүйек 2010.
  19. День святого Патрика. Традиции  (орыс.). Басты дереккөзінен мұрағатталған 13 ақпан 2011.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 3 қыркүйек 2010.
  20. Петровский, Игорь ОГНЕННЫЙ АПОСТОЛ, или Три заблуждения о святом Патрике  (орыс.). Басты дереккөзінен мұрағатталған 25 наурыз 2010.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 3 қыркүйек 2010.
  21. San Patricio convocó a una multitud. Clarin.com (18 наурыз 2006). Басты дереккөзінен мұрағатталған 25 қазан 2008.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 17 наурыз 2012.
  22. stpatrickday2018.com - Registered at Namecheap.com. Басты дереккөзінен мұрағатталған 19 ақпан 2018.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 2 наурыз 2018.
  23. Special Report | stpatrick | The day the world turns green.
  24. Connecting Histories – St Patrick's Day Parade. Search.connectinghistories.org.uk (12 наурыз 2006). Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 шілде 2011. Тексерілді, 17 наурыз 2010.
  25. Irish Immigration in Liverpool. Mersey Reporter. Басты дереккөзінен мұрағатталған 8 ақпан 2013.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 17 наурыз 2013.
  26. Manchester Irish Festival. Manchester Irish Festival (5 наурыз 2010). Басты дереккөзінен мұрағатталған 21 ақпан 2016.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 17 наурыз 2010.
  27. Industrial Revolution: 1770s to 1830s. TheGlasgowStory. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 наурыз 2012.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 17 наурыз 2012.
  28. The Catholic Encyclopedia: Luke Wadding. Басты дереккөзінен мұрағатталған 17 шілде 2019.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 15 ақпан 2007.
  29. Template error: argument title is required.
  30. Nevans-Pederson, Mary No St. Pat's Day Mass allowed in Holy Week. Dubuque Telegraph Herald. Woodward Communications, Inc. (13 наурыз 2008). Басты дереккөзінен мұрағатталған 16 қазан 2008. Тексерілді, 13 наурыз 2008.
  31. Humphry's Family Tree – James O'Mara. Humphrysfamilytree.com. Басты дереккөзінен мұрағатталған 26 сәуір 2006. Тексерілді, 17 наурыз 2010.
  32. The History of the Holiday. Historychannel.com. Басты дереккөзінен мұрағатталған 7 тамыз 2006. Тексерілді, 17 наурыз 2013.
  33. St. Patrick's Day Facts Video —. History.com. Басты дереккөзінен мұрағатталған 8 қыркүйек 2012.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 17 наурыз 2013.
  34. Dripsey. Dripsey. Басты дереккөзінен мұрағатталған 8 ақпан 2011.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 6 маусым 2010.
  35. «More piety, fewer pints 'best way to celebrate'», The Irish Independent, 12 March 2007
  36. Мать святого Патрика, богиня плодородия или горгулья - Шила-на-гиг (ru-RU). RUSSIANIRELAND - Русская Ирландия (19 наурыз 2021). Басты дереккөзінен мұрағатталған 18 қараша 2021.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 18 қараша 2021.
  37. Montreal celebrates 191st St. Patrick’s Day parade Sunday — Montreal — CBC News. Басты дереккөзінен мұрағатталған 1 маусым 2021.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 15 наурыз 2014.
  38. Irish Association of Manitoba. www.irishassociation.ca. Басты дереккөзінен мұрағатталған 13 наурыз 2013.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 15 наурыз 2013.
  39. Celticfestvancouver.com. Celticfestvancouver.com (30 қаңтар 2009). Басты дереккөзінен мұрағатталған 1 маусым 2021.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 17 наурыз 2010.
  40. Архивированная копия. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 тамыз 2014.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 15 наурыз 2014.
  41. Calgary Tower gets full green bulb treatment. Calgary Herald. Басты дереккөзінен мұрағатталған 30 наурыз 2009. Тексерілді, 17 наурыз 2010.
  42. Guinness. Proposition 3–17. Басты дереккөзінен мұрағатталған 23 наурыз 2010. Тексерілді, 17 наурыз 2010.
  43. Heineken Malaysia Berhad — Heineken Malaysia Berhad. Басты дереккөзінен мұрағатталған 20 наурыз 2018.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 14 наурыз 2018.
  44. Москва. День Св. Патрика  (орыс.). Русское Кельтское Общество (1999–2007). Басты дереккөзінен мұрағатталған 17 сәуір 2012. Тексерілді, 29 мамыр 2012.
  45. Ежегодный международный Фестиваль "День Святого Патрика" в крупнейших городах России  (орыс.). Saint-Patrick.ru. Басты дереккөзінен мұрағатталған 14 наурыз 2012.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 28 ақпан 2010.
  46. Р. И. А. Новости Парад в честь Дня святого Патрика в Москве  (орыс.). РИА Новости (20190318T1723). Басты дереккөзінен мұрағатталған 12 ақпан 2023.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 12 ақпан 2023.
  47. Неделя Ирландии в России. Неделя Ирландии в России. Басты дереккөзінен мұрағатталған 12 ақпан 2023.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 12 ақпан 2023.
  48. День Святого Патрика в Петербурге. Басты дереккөзінен мұрағатталған 27 қазан 2020.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 24 маусым 2022.
  49. В месяцеслов Русской Православной Церкви включены имена древних святых, подвизавшихся в западных странах / Новости  (орыс.). Патриархия.ru. Басты дереккөзінен мұрағатталған 10 наурыз 2017.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 11 наурыз 2017.
  50. St. Patrick's Eve Celebrations 2012 in Zürich | AMIV an der ETH. Басты дереккөзінен мұрағатталған 15 наурыз 2014.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 15 наурыз 2014.
  51. アーカイブされたコピー. Басты дереккөзінен мұрағатталған 2 қыркүйек 2010. Тексерілді, 15 наурыз 2014.
  52. 2013 St Patricks Day Parades in Japan. Басты дереккөзінен мұрағатталған 8 мамыр 2013. Тексерілді, 24 сәуір 2013.

Әдебиет

өңдеу