Қазақстанның ашық кітапханасы

Қазақстанның ашық кітапханасы (Kitap.kz) — Ұлттық аударма бюросы қоғамдық қорының ағартушылық бағыттағы онлайн жобасы. Кітапхана қазақ әдебиеті мен қазақстандық ғалымдардың, өнер мен сан-саладағы шығармашылық жәдігерлерді авторлық құқықтарды сақтай отырып бір жерге жинақтап, насихаттауды мақсат етеді.

Kitap.kz
URL	http://kitap.kz/
Тіркелу	2011
Тіл(дер)і	қазақша
Сервердің орналасқан жері	Алматы, Қазақстан
Иесі	Ұлттық аударма бюросы қоғамдық қоры
Авторы	Рауан Кенжеханұлы
Ашылған уақыты	17 қыркүйек 2012 жыл
Айналымы	демеушілік
Телефоны	+ 7 (727) 291 71 83

Кітапхана Creative Commons лицензияларының негізінде қызмет ете бастаған Қазақстандағы тұңғыш интернет-ресурс .

Күн сайын сайтқа 2000-ға жуық адам кіреді. Кітапхана қорында 6000 мыңнан астам шығарма, 200-ден аса автор, 200-ге жуық аудиокітаптар мен аудиоматериалдар жинақталған.

Тарихы

kitap.kz 2012-2020

2012 жылдың 17 қыркүйек күні WikiBilim қоғамдық қоры "Интернеттегі қазақтілді мазмұнды дамыту және насихаттау" атты семинар тренингісін өткізу барысында Қазақстанның ашық кітапханасы жобасын таныстырды. Жобаға қатысу авторлар үшін де, оқырмандар үшін де тегін. «Қазақстанның ашық кітапханасында» жинақталған материалдардың негізін «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасы аясында жарық көрген туындылар құрайды. «Қазақстанның ашық кітапханасына» елімізге, қала берді әлемге танымал өмірден өткен тұлғаларымыздың қоғамдық игілік санатына енген шығармаларымен қатар қазіргі ақын-жазушыларымыздың да шығармалары Creative Commons еркін лицензиялары негізінде авторлық құқықтары сақталып енгізілуде..

«Қазақстанның ашық кітапханасы» тек қазақ әдебиеті шығармаларымен ғана шектелмек емес, осы кезеңге дейін қазақ тіліне аударылған шетел әдебиетінің де көрнекті шығармаларын қамтыған және ғылыми-зерттеу, танымдық, публицистикалық материалдар да орналастырылу үстінде. Сондай-ақ «Қазақстанның ашық кітапханасы» қорын мектеп бағдарламасындағы «Қазақ әдебиеті» пәнінде оқытылатын 175 автордың 1500-ден аса шығармасының аудиохрестоматиясы толықтыруда. Бұл арқылы кез келген тұтынушы мектеп бағдарламасында қамтылған күні бүгінгі кезге дейінгі тұтас бір әдеби әлемге еніп, туындылардың аудионұсқасын тыңдауға мүмкіндік алады.

Мақсаты

Жобаның мақсаты – халқымыздың асыл қазынасы саналған мұрағаттарды, көненің көзіндей болған өнер жауһарларын, ұлттығымызды паш етерліктей құндылықтарымызды көпшілікке таныту, ертеңгі күні елдігімізге сын болдырмай, келешек ұрпаққа саф күйінде жеткізіп, өскелең ұрпақтың бойына дарытып, қазақ әлемімен етене жақын болуына дәнекер болу, екіншіден, ұлттығымызды әспеттеп, елдігіміздің айбынын асыра, қазақ руханиятын толықтыруға салмақты үлес қосып, қазақ ақын-жазушыларының шығармаларымен етене жақын танысқысы келетін кез келген адамды кез келген жерде аса көп қиындыққа кезіктірмей қажетті ақпаратпен қамтамасыз етіп, көпшіліктің сұранысын өз дәрежесінде қанағаттандыру.

Арнайы жобалар

Ашық кітапхана кітаптардың мәтін нұсқасын жинаумен қатар арнайы жобаларын да дамытады. Осындай жобалардың арасында кәсіби дикторлардың дауыстарынмен жазылатын аудиокітаптар, қазақ халқының дәстүрлі ән, күй, жыр жинақтарына арналған аудио жобасы, мектеп қабырғаларын оқу мақсатында қолдану үшін QR (quick response) технологиясын қолдану арқылы цифрлық кітапхана.

Қазақ тілінде 100 жаңа оқулық

«Жаңа гуманитарлық білім. Қазақ тіліндегі 100 жаңа оқулық» жобасы Қазақстан Республикасының Президенті – Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың 2017 жылы 12 сәуірде «Егемен Қазақстан» және «Казахстанская правда» газеттерінде жарияланған «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаласына негізінде жүзеге асырыла бастады. Оқулықтардың электронды нұсқасы әзірленіп, Қазақстанның ашық университеті – openU.kz платформасына жүктелді , .

Жобаның мақсаты – Қазақстан студент жастарының қоғамдық-гуманитарлық ғылымдар: тарих, саясаттану, әлеуметтану, философия, психология, мәдениеттану, дінтану, тіл білімі, экономика, менеджмент, кәсіпкерлік, инновация бойынша білім деңгейін арттыру.

Оқулықтардың басым көпшілігі ағылшын тілінен аударылған, сондай-ақ француз және орыс тілдерінен де аудармалар бар. Оқулықтарды таңдауда республиканың жоғары оқу орындарынан келіп түскен 800-ден астам ұсыныс негізге алынды, ұсыныстарды Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі жанындағы комиссия қарастырды. Іріктеу критерийлері ретінде оқулықтың әлемнің 100 үздік университетінің оқу бағдарламасына енуі, оның кемінде үш рет басылуы, соңғысы кейінгі 3 жылда басылуы, оқулықта әртүрлі интерактивті қосымшалардың және бейне дәрістердің, онлайн курстардың болуы талап етілді .

QR кітапхана

2017 жылы Астана қаласының аялдамаларында Қазақстан ашық кітапханасы жобасы аясында QR кітапхана іске қосылды. Жобаның мақсаты адамдар көп шоғырланған жерлерде, әсңресе мектеп қабырғаларында графикалық кітапхана форматында QR код технологиясын және смартфондарды қолдану арқылы кітапхана қорын ұсыну. Жобаның жалғасы ретінде халыққа қызмет көрсету орталықтарында, аэропорт пен теміржол вокзалдарының қабырғаларында да қолданылды .

Қазақ әдебиетінің антологиясы

2020 жылы "Жаһандағы заманауи қазақстандық мәдениет" жобасы аясында қазіргі қазақ әдебиетінің антологияларын БҰҰ-ның 6 тіліне аударылды. Антологияға 60 автордың үздік шығармалары енді. Қазақ әдебиетінің антологиясы екі жинақтан тұрады: проза және поэзия. Әр жинаққа 30 автордың шығармасы енді. Әр авторға бір баспа табақ берілді .

Антология таралымы әр тілде – 10 мың дана. Жалпы саны 120 мың жинақ 93 мемлекеттің 23 мыңнан астам ірі кітапханасына, оқу орындары мен ғылыми орталықтарға жеткізілді. Франция Президенті Эммануэль Макрон, Ұлыбритания білім министрі Гэвин Уильямсон алғыс хатын жолдады..

Қазақ әдебиеті жинақтарының ағылшын тіліндегі нұсқасын Кембридж университетінің баспасы, араб тіліндегі басылымын Мысырдың Ұлттық білім және мәдениет орталығы., испан тіліндегі жинақтарды Сервантес институты, орыс тіліндегі антологияларды М.Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университетінің баспа үйі , қытай тіліндегі жинақтарды Бейжіңдегі ұлттар баспасы, француз тіліндегі басылымды Париждің мәдени бірлестігі дайындады. Аталған серіктес-ұйымдардың аудару, басып шығару, тарату-насихаттау жұмыстарына 300-ге жуық маман жұмылдырды.

Абай шығармалары әлемнің 10 тілінде

Абай Құнанбайұлының 175 жылдық мерейтойы (2020 жыл) аясында Қазақстан Республикасы Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың бастамасымен ақын, ойшыл, ағартушы шығармалары әлемнің 10 тіліне аударылды. Абай шығармалары ағылшын, араб, қытай, испан, итальян, неміс, орыс, түрік, француз және жапон тілдеріне аударылды. Аудармаға ақынның 145 өлеңі, 3 поэмасы мен 45 қара сөзі кірді. Әр тілдегі жинақтың таралымы – 3 мың данадан. Таралым осы тілдерде сөйлейтін жүзден аса елдің ірі кітапханалары мен әдеби және ғылыми орталықтарына жеткізіледі. Алғаш рет Абай шығармалары ағылшын, араб, түрік, қытай, неміс және жапон тілдеріне қазақ тілінен тікелей аударылды. Тек испан, итальян, француз тілдеріне әлі де орыс тілі арқылы жол салуға тура келді .

Аударма жұмысы ағылшын тіліне Кембридж университетінің баспасымен бірлесе атқарылды. Аударма жқмысына өнертанушы Әсия Бағдәулетқызы, тарихшы, әдебиеттанушы Зифа Әуезова, аудармашы, журналист Роза Құдабаева, абайтанушы-ғалым Гүлзия Қамбарбаева, аудармашылар Миргүл Қали мен Гаухар Халық қатысты. Ақын өлеңдерінің көркем аудармасын жасау британ ақыны, профессор Шон О'Брайенға, ал қара сөздерін аудару профессор Джон Бернсайдқа тапсырылды .

Абай шығармаларын испан тілінде сөйлетуге Сервантес институты қолдау көрсетіп, жинақты дайындауға әдеби аудармаға маманданған «Visor» баспасы жауапты болды. Абай туындыларын аударумен Испанияның беделді аудармашысы Мария Санчес Пиуг, Гранада университетінің профессоры Энрике Торкемада, аудармашылар Михаил Чиликов пен Александра Шевелевалар атсалысты.

Жинақты француз тіліне аудару, басып шығару және таратуды Галимар (Editions Gallimard) атты Францияның ең ірі баспа үйі орындайды. Итальян тіліндегі аударма жинақты Италия ірі баспаларының бірі Gruppo Mondadori дайындап таныстырады.

Абайды араб әлеміне Араб мемлекеттері лигасының Білім, ғылым және мәдениет ұйымының (ALECSO) баспа үйі дайындады. Ақын туындыларының жолма-жол аудармасын әзірлеуге Каир университетінің оқытушысы Рәбиға Төлебай, шығыстанушы Құрманғазы Садыбаев, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ шығыстану факультетінің деканы Палторе Иктияр атсалысты. Абай өлеңдерінің әдеби редакциясын Мысыр әдебиетшілер одағының өкілі, ақын Саурат Селлам, лингвистика және философия профессоры Халед Елсайед жүзеге асырды.

Абай туындыларын қытай тілінде қытай қазақтарының арасынан шыққан жазушы, әдебиетші, қоғам қайраткері, ҚХР мемлекеттік сыйлығының иегері Ақпар Мәжит аударды.

Жинақты неміс тіліне аудару және басып таратуға Alles Druckbar баспасы қатысты. Қазақ тілінен неміс тіліне тікелей аударма жасаған аудармашы Әлмағамбет Төреханов пен Таңсұлу Рахымбаева. Жинақтың әдеби редакциясын танымал неміс жазушысы, драматург Анна Цукерман үйлестірді.

Бұл жоба аясында Абай жапон тіліне алғаш рет аударылып отыр. Ол үшін қазақ және жапон мамандарынан тұратын арнайы топ құрылды. Ақын шығармаларының көркем аудармасына Токио университетінің шет тілдер профессоры Сакай Хироки, қазақ әдебиетін зерттеуші Микия Нишимура, жапон-қазақ сөздігін құрастырушы, аудармашы Шигенобу Масуджималап қатысты. Жинақ Токиодағы Ханаденша (株式会社花伝社) баспасынан шықты.

Абай мұрасын түрік тіліне аудару жұмысы Түрік әдебиеті қорының баспасына (Türk Edebiyati Vakfi) тапсырылды. Баспа үйі аударма жобасына Екрем Аян, Зафер Кибар секілді тәжірибелі аудармашылар мен Имдат Авшар, Бахтияр Аслан, Абдулвахаб Кара сынды беделді ғалымдарын қатысты.

Орыс тіліндегі жинақтың құрастырушысы – Бақытжан Қанапиянов. Десек те, ақынның бірқатар өлеңдері мен поэмалары, 45 қара сөзі орыс тіліне жаңадан аударылып қосылды. 3 поэма мен бірқатар өлеңді мәскеулік ақын әрі аудармашы Михаил Синельников аударды. Ал Қара сөздердің орыс тіліндегі жаңа көркем аудармасын жасауға ресейлік жазушы әрі аудармашы Анатолий Ким қатысты. Жолма-жол аудармаға ақын, драматург Мадина Омарова, абайтанушы Гүлзия Қамбарбаева, редактор Әлия Нагорнюк қатысты. Абайдың орыс тіліндегі жаңа жинағын әзірлеу жұмысын үйлестіруге М.Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университетінің баспа үйі жауапты.

Жинақтың барлық тілдегі форматы мен мұқабасы бірдей. Мұқаба суретінің авторы – танымал суретші Дәурен Қастеев (Әбілхан Қастеевтің немересі) .

Аудармалар

• InDriver. Арсен Тоский (2022)
• Sapiens: Адамзаттың қысқаша тарихы. Ювал Харари (2021)
• Homo Deus: Болашақтың қысқаша тарихы. Ювал Харари (2021)
• XXI ғасырға - 21 сабақ. Ювал Харари (2021)
• Ориентализм. Эдуард Саид

Сыртқы сілтемелер

• Қазақстанның ашық кітапханасы ресми сайты
• ikitap.kz AWARD.kz бәйгесінде Мұрағатталған 11 қарашаның 2012 жылы.
• Жобаның Facebook-тағы ресми парақшасы