Алматы декларациясы
Алматы декларациясы немесе Алматы келісімі (орыс. Алма-Атинская декларация) — Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының (ТМД) нысандары мен принциптерін қабылдаған декларация. Оның нәтижесінде КСРО ыдырауы өз мәресіне жетті де, ТМД құрамына Ресей, Беларусь пен Украинадан басқа тағы 8 тәуелсіз мемлекет қосылды.
| Алматы декларациясы | |
|---|---|
 4 Кеңестік республикалардың басшылары, солдан оңға: Украина президенті Леонід Кравчук, Қазақстан президенті Нұрсұлтан Назарбаев, Ресей президенті Борис Ельцин және Беларусь Жоғарғы Кеңесінің төрағасы Станислав Шушкевич ТМД құру туралы Келісімге қол қойғаннан кейін, Алматы, Қазақстан, 1991 | |
| Қол қойылды — болған жері |
21 желтоқсан 1991 Алматы, Қазақстан |
| Күшіне енді | 21 желтоқсан 1991 |
| Қол қойылды |  Ресей: Борис Ельцин Беларусь: Станислав Шушкевич.svg){kind=small} Украина: Леонід Кравчук Армения: Левон Тер-Петросян Әзербайжан: Аяз Мүтәллибов Қазақстан: Нұрсұлтан Назарбаев;_Flag_of_Kyrgyzstan_(1991%E2%80%931992)_(reverse).svg){kind=small} Қырғызстан: Асқар Ақаев Молдова: Мирча СнегурСурет:Flag of the Tajik Soviet Socialist Republic (1953–1991); Flag of Tajikistan (1991–1992, variant).svg Тәжікстан: Рахмон Набиев  Түрікменстан: Сапармұрат Ниязов Өзбекстан: Ислам Кәрімов
|
;_Flag_of_Tajikistan_(1991%E2%80%931992,_variant).svg){kind=link}
Алматы келісімінен бұрын 1991 жылдың 8 желтоқсанында Ресей, Украина және Беларусь басшылары Кеңес Одағын таратып, ТМД-ны құру туралы Беловеж келісімінде келіскен еді. 1991 жылы 21 желтоқсанда Армения, Әзірбайжан, Беларусь, Қазақстан, Қырғызстан, Молдова, Ресей, Тәжікстан, Түрікменстан, Өзбекстан және Украина басшылары Алматыда кездесті де, Алматы декларациясы атауын алған келісімге өз қолдарын қойған. Сол күні Беларусь, Қазақстан, Ресей және Украина арасында «Ядролық қаруға қатысты өзара шаралар туралы» аталған жеке шартқа да қол қойылған еді. Оның нәтижесінде сол елдердің ядролық қарулары Ресейге берілді.
Посткеңестік республикалар арасында қатыспай қалған тек Грузия (ол ТМД құрамына кейін кірді), Литва, Латвия және Эстония еді. Балтық теңізі маңындағы үш мемлекет қол қоюдан және ТМД құрамына кіруден мүлдем бас тартты, олар өздерінің елдері КСРО құрамына заңсыз енгізілді деп санайды.