Ресейдегі ЮНЕСКО Әлемдік мұра нысандар тізімі

ЮНЕСКО Әлемдік мұра тізімінде Ресейдің 26 нысаны бар (2014 жылғы мәліметі бойынша). Бұл нысан тізімге 16 нысан мәдени, 10 табиғи критерийлар бойынша іліккен[1]. Бұдан басқа, 2014 жылғы жағдайына сәйкес Ресей аймағындағы Әлемдік мұра тізіміне 24 нысан үміткер ретінде тіркелген[2]. География жағынан нысандардың 16-сы Еуропада, қалғандары Азияда орналасқан.

Тізім өңдеу

Берілген кестеде нысандар Юнеско Әлемдік мұра тізіміне қосылуының хронологиялық тәртібінде орналасқан

Координаттары Сурет Аты Мекені Жасалған кезі Тізімге кірген жылы Талаптар
59°57′00″ с. е. 30°19′06″ ш. б. / 59.95000° с. е. 30.31833° ш. б. / 59.95000; 30.31833 (Saint Petersburg) (G) (O) (Я)   Санкт-Петербург қаласыныӊ тарихи орталығы
(орыс. Исторический центр Санкт-Петербурга)
Санкт-Петербург және
Ленинград облысы
XVIII-XX ғ. 1990 540 i, ii, iv, vi
62°04′17″ с. е. 35°13′39″ ш. б. / 62.07139° с. е. 35.22750° ш. б. / 62.07139; 35.22750 (Kizhi Pogost) (G) (O) (Я)   Кижи
(орыс. Кижи)
Ең жақын елді мекен: Медвежьегорск
Карелия Республикасы
XVIII-XIX ғ. 1990 544 i, iv, v
55°44′45″ с. е. 37°37′47″ ш. б. / 55.74583° с. е. 37.62972° ш. б. / 55.74583; 37.62972 (Moscow Kremlin and Red Square) (G) (O) (Я)   Мәскеу Кремлі және Қызыл алаӊ
(орыс. Московский Кремль и Красная площадь)
Мәскеу XIII-XVII ғ. 1990 545 i, ii, iv, vi
58°32′00″ с. е. 31°17′00″ ш. б. / 58.53333° с. е. 31.28333° ш. б. / 58.53333; 31.28333 (Veliky Novgorod) (G) (O) (Я)   Новгородтыӊ тарихи ескерткіштері
(орыс. Исторические памятники Новгорода и окрестностей)
Новгород қаласы
Новгородская облысы
XI —XVII ғ 1992 604 ii, iv, vi
65°05′00″ с. е. 35°40′00″ ш. б. / 65.08333° с. е. 35.66667° ш. б. / 65.08333; 35.66667 (Solovetsky Islands) (G) (O) (Я)   Соловец монастырі
{({lang-ru|Соловецкий монастырь}})
Еӊ жақын қала: Кемь
Архангельская облысы
XVI-XVII ғ. 1992 632 iv
56°25′00″ с. е. 40°26′00″ ш. б. / 56.41667° с. е. 40.43333° ш. б. / 56.41667; 40.43333 (Suzdal) (G) (O) (Я)   Владимир және Суздальдіӊ ақ тас ескерткіштері
(орыс. Белокаменные памятники Владимира и Суздаля)
Владимир, Суздаль
Владимирская облысы
XII-XIII ғ. 1992 633 i, ii, iv
55°39′20″ с. е. 37°40′26″ ш. б. / 55.65556° с. е. 37.67389° ш. б. / 55.65556; 37.67389 (Kolomenskoye) (G) (O) (Я)   Коломенскоедағы Вознесения шіркеуі
(орыс. Церковь Вознесения в Коломенском)
Мәскеу XVI ғ. 1994 634 ii
56°18′37″ с. е. 38°07′52″ ш. б. / 56.3103500° с. е. 38.1312000° ш. б. / 56.3103500; 38.1312000 (Trinity Sergius Lavra) (G) (O) (Я)   Троице-Сергиева лавра
(орыс. Троице-Сергиева лавра)
Сергиев Посад қаласы
Мәскеу облысы
XV-XVIII ғ. 1993 657 ii, iv
65°04′00″ с. е. 60°09′00″ ш. б. / 65.06667° с. е. 60.15000° ш. б. / 65.06667; 60.15000 (Virgin Komi Forests) (G) (O) (Я)   Комидағы қалыӊ ормандар
(орыс. Девственные леса Коми)
Коми Республикасы 1995 719 vii, ix

/list/768 768] || x

44°00′00″ с. е. 40°00′00″ ш. б. / 44.00000° с. е. 40.00000° ш. б. / 44.00000; 40.00000 (Western Caucasus) (G) (O) (Я)   Кавказ қорығы
(орыс. Кавказский заповедник)
Краснодарский аймағы
Адыгея республикасы
1999 900 ix, x
55°47′28″ с. е. 49°05′42″ ш. б. / 55.79111° с. е. 49.09500° ш. б. / 55.79111; 49.09500 (Kazan Kremlin) (G) (O) (Я)   Казанский кремлі
(орыс. Казанский кремль)
Казань
Татарстан
XVI-XXI ғ. 2000 980 ii, iii, iv
59°57′00″ с. е. 38°34′00″ ш. б. / 59.95000° с. е. 38.56667° ш. б. / 59.95000; 38.56667 (Ferapontov Monastery) (G) (O) (Я)   Ферапонтов монастырі
(орыс. Ферапонтов монастырь)
Ферапонтово селосы
Вологодская облысы
XV-XVII ғ. 2000 982 i, iv
55°16′28″ с. е. 20°57′44″ ш. б. / 55.27458000° с. е. 20.96239000° ш. б. / 55.27458000; 20.96239000 (Curonian Spit) (G) (O) (Я)   Куршская иіні
(орыс. Куршская коса)
Зеленоградск қаласы
Калининградская облысы
Литвамен   бірге
2003 994 v
42°03′10″ с. е. 48°17′49″ ш. б. / 42.052972° с. е. 48.297194° ш. б. / 42.052972; 48.297194 (Derbent) (G) (O) (Я)   Дербент көне қаласы, бекеті және шіркеуі
(орыс. Цитадель, старый город и крепостные сооружения Дербента)
Дағыстан VI-XIX ғ. 2003 1070 iii, iv
55°43′34″ с. е. 37°33′18″ ш. б. / 55.72611° с. е. 37.555083° ш. б. / 55.72611; 37.555083 (Novodevichy Convent) (G) (O) (Я)   Новодевичий монастырі
(орыс. Новодевичий монастырь)
Мәскеу XVI-XVII ғ. 2004 1097 i, iv, vi
57°39′10″ с. е. 39°52′34″ ш. б. / 57.65278° с. е. 39.87611° ш. б. / 57.65278; 39.87611 (Yaroslavl) (G) (O) (Я)   Ярославль қаласыныӊ тарихи орталығы
(орыс. Исторический центр Ярославля)
Ярославль қаласы
Ярославская облысы
XVI-XX ғ. 2005 1170 ii, iv
60°05′07″ с. е. 26°57′40″ ш. б. / 60.08528° с. е. 26.96111° ш. б. / 60.08528; 26.96111 (Struve Geodetic Arc) (G) (O) (Я)   Струве геодезиялық иіні
(орыс. Геодезическая дуга Струве)
(2 пункт)
Еӊ жақын қала: Кингисепп
Ленинградская облысы
Норвегиямен  , Швециямен  , Финляндиямен  , Эстониямен  , Латвиямен  , Литвамен  , Белоруссиямен  , Молдавиямен  , Украинамен   бірге
XIX ғ. 2005 1187 ii, iii, vi
69°02′49″ с. е. 94°09′29″ ш. б. / 69.04694° с. е. 94.15806° ш. б. / 69.04694; 94.15806 (Putorana Plateau) (G) (O) (Я)   Путорана мемлекеттік табиғи қорығы
(орыс. Путоранский государственный природный заповедник)
Красноярский край 2010 1234 vii, ix
53°10′25″ с. е. 107°39′45″ ш. б. / 53.17361° с. е. 107.66250° ш. б. / 53.17361; 107.66250 (Lake Baikal) (G) (O) (Я)   Байкал көлі
орыс. Озеро Байкал
Бурятия
Иркутск облысы
Сібір федералды аймақ
1996 754 vii, viii, ix, x
56°20′00″ с. е. 158°30′00″ ш. б. / 56.33333° с. е. 158.50000° ш. б. / 56.33333; 158.50000 (Volcanoes of Kamchatka) (G) (O) (Я)   Камчатка жанартаулары
орыс. Вулканы Камчатки
Камчатка
Дальневосточный федералды аймақ
1996 765 vii, viii, ix, x
45°20′00″ с. е. 136°10′00″ ш. б. / 45.33333° с. е. 136.16667° ш. б. / 45.33333; 136.16667 (Sikhote-Alin) (G) (O) (Я)   Сихотэ-Алин қорығы
орыс. Центральный Сихотэ-Алинь
Приморский аймағы
Дальневосточный федералды аймағы
2001 766 x
50°28′00″ с. е. 86°00′00″ ш. б. / 50.46667° с. е. 86.00000° ш. б. / 50.46667; 86.00000 (Golden Mountains of Altai) (G) (O) (Я)   Алтын Алтай таулары
орыс. Золотые Алтайские горы
Алтай
Сібір федералды аймағы
1998 768 x
50°16′30″ с. е. 92°43′11″ ш. б. / 50.27500° с. е. 92.71972° ш. б. / 50.27500; 92.71972 (Uvs Nuur Basin) (G) (O) (Я)   Убсунур шұңқыры
орыс. Убсунурская котловина
Тыва республикасы
Сібір федералды аймағы
(Моңғолиямен бірге  )
2003 769 ix, x
71°11′20″ с. е. 179°42′55″ б. б. / 71.18889° с. е. 179.71528° б. б. / 71.18889; -179.71528 (Wrangel Island) (G) (O) (Я)   Врангель аралы
орыс. Остров Врангеля
Чукотка автономды аймағы
Дальневосточный федералды аймағы
2004 1023 ix, x
60°40′00″ с. е. 127°00′00″ ш. б. / 60.66667° с. е. 127.00000° ш. б. / 60.66667; 127.00000 (Lena Pillars) (G) (O) (Я)   Ленские столбы
орыс. Ленские столбы
Покровск қаласы
Саха республикасы
Дальневосточный федералды аймағы
2012 1299 viii
54°58′44″ с. е. 49°03′23″ ш. б. / 54.97889° с. е. 49.05639° ш. б. / 54.97889; 49.05639 (Bolghar) (G) (O) (Я)   Булгар - архитектуралық-тарихи кешені
орыс. Архитектурно-исторический комплекс Булгар
Ең жақын елді мекен: Болгар
Татарстан республикасы
Приволжский федералды аймағы
X -XV ғ. 2014 981 ii, vi
  Херсонес Таврический
Бұл ЮНЕСКО Әлемдік мұраның нысаны Крымда орналасқан, сол себепті Ресей және Украинаның арасындағы бөліс тақырыбы болып келеді.
Севастополь б.з.б.V-XIV ғ. 2013 жыл 1411 ii, v

Әлемдік мұра тізіміне үміткер нысандар өңдеу

Берілген кестеде нысандар Юнеско Әлемдік мұра тізіміне қосылуының хронологиялық тәртібінде орналасқан

Әлемдік мұра тізіміне үміткер нысандар
# Сурет Аты Орналасуы Құрылған уақыты Тізімге кірген уақыты Талаптар
1   Асса-Джейрах мәдени-тарихи ландшафты
орыс. Культурно-исторический ландшафт Асса-Джейрах
Ингушетия
Солтүстік-Кавказ федералды округ
б.з.б. V-XVII ғ. 1996 569 көрсетілмеген
2   Шереметьев графтың «Странноприимный дом» атты архитектуралық-тарихи кешені
орыс. Архитектурно-исторический комплекс «Странноприимный дом» графа Шереметьева
Мәскеу
Орталық федералды округ
XIX ғ. 1996 571 i, iii, vi
3   Валаам архипелагы
орыс. Валаамский архипелаг
Карелия
Солтүстік-Батыс федералды округ
XIX ғ. 1996 572 көрсетілмеген
4   Свияжсктегі тарихи ғимараттар кешені
орыс. Комплекс исторических зданий в Свияжске
Татарстан
Приволжский федералды округ
XVI ғ. 1998 1111 көрсетілмеген
5   Иркутск қаласының тарихи орталығы
орыс. Исторический центр Иркутска
Иркутск облысы
Сібір федералды округ
XIX ғ. 1998 1166 көрсетілмеген
6   «Храм Христа Спасителя» ғибдатханасы
орыс. Храм Христа Спасителя
Москва
Орталық федералды округ
19941997 1998 1168 ii, vi
7   Ростов кремлі
орыс. Ростовский кремль
Ростов
Ярослав облысы
Орталық федералды округ
XVII ғ. 1998 1185 ii, iii, iv, vi
8   Енисейск қаласының тарихи орталығы
орыс. Исторический центр Енисейска
Красноярск өлкесі
Сібір федералды округ
XVII ғ. 2000 1460 ii, iii, iv
9   «Димитрия на крови» шіркеуі
орыс. Церковь Димитрия на крови
Углич
Ярослав облысы
Орталық федералды округ
XVII ғ. 2001 1518 i, ii, iv
10   Ұлы Псков
орыс. Великий Псков
Псков облысы
Солтүстік-Батыс федералды округ
X ғ. 2002 1638 i, ii, iv
11   Сикачи-Алян петроглифтері
орыс. Петроглифы Сикачи-Аляна
Хабаровск өлкесі
Таяу Шығыс федералды округ
2003 1787 көрсетілмеген
12   Даур қорығы
орыс. Даурский заповедник
Забайкальский өлкесі
Сібір федералды округ
2005 1996 x
13   Командор аралдары
орыс. Командорские острова
Ең жақын елді мекен: Никольское
Камчатка өлкесі
Таяу Шығыс федералды округ
2005 1997 vii, viii, ix, x
14   Магадан қорығы
орыс. Магаданский заповедник
Магадан облысы
Таяу Шығыс федералды округ
2005 1998 vii, viii, ix, x
15   Красноярс діңгектері
орыс. Красноярские столбы
Ең жақын елді мекен: Красноярск
Красноярск өлкесі
Сібір федералды округ
2007 5113 vii, viii, ix, x
16 Васюган батпақтары
орыс. Васюганские болота
Омбы облысы, Новосибирск облысы, Томск облысы
Сібір федералды округ
2007 5114 vii, viii, ix, x
17   Астрахан кремлінің кешені
орыс. Ансамбль Астраханского кремля
Астрахан
Астрахан облысы
Оңтүстік федералды округ
XVI ғ. 2008 5368 ii, iii, iv
18   Ілмен таулары
орыс. Ильменские горы
Ең жақын елді мекен: Миасс
Челябинск облысы
Орал федералды округы
2008 5388 vi, vii, viii
19   Танаис ареологиялық мұражай-қорығы
орыс. Археологический музей-заповедник Танаис
Ең жақын елді мекен: Ростов-на-Дону
Ростов облысы
Оңтүстік федералды округ
б.з.б. III-V ғ. 2009 5422 ii, iii, v
20     Ресей кремлдері
* Астрахан кремлі,
* Псков Кромы,
* Углич кремлі
орыс. Кремли России
Астрахан, Псков, Углич
Астрахан облысы, Псков облысы, Ярослав облысы
Оңтүстік, Орталық, Солтүстік-Батыс федералды округтар
XI ғ. 2010 5517 ii, iii, iv
21   Бикин өзені
орыс. Бикин
Хабаровск өлкесі, Приморск өлкесі
Таяу Шығыс федералды округ
2010 5571 x
22   Измайлово кешені
орыс. Архитектурно-парковый ансамбль Измайлово
Мәскеу
Орталық федералды округ
XVII ғ. 2011 5622 ii, iv
23   Башқұрт Оралы кешені
орыс. Комплекс Башкирский Урал
Башкортостан
Приволжский федералды округ
2012 5666 i, iii, v, vi, viii, x
24   Кенозерский ұлттық паркі
орыс. Кенозерский национальный парк
Архангельск облысы
Солтүстік-Батыс федералды округ
2014 5922 iii, iv, v, vi, vii

Дереккөздер өңдеу

  1. Критерии. Басты дереккөзінен мұрағатталған 29 қазан 2012.
  2. Tentative  (ағыл.). UNESCO World Heritage Centre. — Ресейдегі ЮНЕСКО Әлемдік мұра нысандар тізіміне үміткерлер. Басты дереккөзінен мұрағатталған 4 ақпан 2012. Тексерілді, 23 қыркүйек 2011.

Тағы қараңыз өңдеу

Сыртқы сілтемелер өңдеу