Ғабит Мүсірепов атындағы Қазақ мемлекеттік балалар мен жасөспірімдер театры
Ғабит Мүсірепов атындағы Қазақ Мемлекеттік Академиялық балалар мен жасөспірімдер театры – Қазақстандағы жастар мен балаларға арналған театр ұжымы. Театрдың құрушысы да, алғашқы басшысы да Кеңес одағы бойынша балалар театрының негізін қалаған режиссер Наталия Ильинична Сац болды. Театр алғашқы кезде екі труппадан – қазақ және орыс труппасынан тұрды.
| Ғабит Мүсірепов атындағы Қазақ Мемлекеттік Академиялық балалар мен жасөспірімдер театры | |
|---|---|
| |
| Орналасуы |  Қазақстан
|
| Негізделгені | 1946 |
| Директоры | Азамат Сатыбалды |
| Марапаттары | * ІІ дәрежелі диплом (1958), ІІІ дәрежелі диплом (1985);
|
| Ғабит Мүсірепов атындағы Қазақ Мемлекеттік Академиялық балалар мен жасөспірімдер театры Ортаққорда | |
Тарихы
Театр шымылдығын 1945 жылдың 7 қарашасында орыс труппасы Е. Шварцтың «Қызыл телпек» пьесасымен ашты. Қазақ труппасы сахналық жолын 1947 жылы 2 ақпанда А. Н Островскийдің «Мысыққа күнде той бола бермес» пьесасын (режиссер А. А. Алексеев) қоюмен бастады. Театр шымылдығы ресми түрде 1946 жылы 4 шілдеде А. Толстойдың «Алтын кілт» спектакілімен (режиссер Н. Сац) ашылды. Театрдың өсіп-өркендеуі мен кәсіптік деңгейінің көтерілуіне Н.И.Сацтан бастап, режиссерлер: С.Шәріпов, Т.Сидоров, Мен Дон Ук, С.Естемесова, Г.Хайруллина, В.Пұсырманов, Е.Обаев, М.Байсеркенов, Қ.Жетпісбаев, Р.Сейтметов, Н.Жақыпбай, Ж.Хаджиев мол үлес қосты. Театрда қазақ драматургиясы мен бірге орыс, батыс классиктерінің және өзге халықтардың таңдаулы деген туындыларынан репертуар кестесі қалыптасып, фестивальдарға қатысу үрдістерін жандандыра бастады. Шығармашылық жолында талай асуларды кездестіре отырып, түрлі жетістіктерден де құр алақан қалмады.
Театр қазақ драматургтерімен бірге орыс, батыс классиктерінің және өзге халықтардың таңдаулы деген пьесаларын сахнаға шығарды. Фридрих Шиллердің «Зұлымдық пен Махаббат», Н.Хикметтің «Әпенді», Мольердің «Скапеннің айласы», Б.Брехттың «Әйдік апай және оның балалары», У. Шекспирдің «Вероналық екі бозбала», «Дуалы түнгі думан», «Гамлет», «Ромео мен Джулетта» («Махабат айдыны»), А.Чеховтың «Шағала» спектакльдері режиссерлер мен актерлер құрамының күштілігін, классикалық ірі туындыларды еркін түрде игере алатын кемел шаққа жеткендіктерін танытады. Жарты ғасырдан артық өнер тарихында театр шығармашылық даму мен қалыптасудың әртүрлі белестерінен өтіп, бүгінгі ұлттық сахна өнерінде өзіндік орнын белгіледі. Бұл театр көп жылдарға дейін орыс балалар театрымен бірлесіп жұмыс істеді. 1982 жылдан бастап өз алдына дербес бөлініп шықты.
1992 жылы Ғабит Мүсіреповтің 90 жылдығының құрметіне театрға Ұлы жазушының есімі берілді. 1996 жылы театрдың 50 жылдық мерейтойына орай, оған «Академиялық» деген статус берілді.[1]
Театр жетістіктері
- 1958 жылы Мәскеуде өткен Бүкіл-одақтық жастар театрларының фестивалінде "Ыбырай Алтынсарин" (авт. М. Ақынжанов ) спектаклі екінші дәрежелі дипломды иеленді. Бұл спектакльдегі үздік өнерлері үшін артистер Б. Қалтаев, С. Саттарова, Ә. Өмірзақова, қоюшы-режиссер А. Тоқпанов фестиваль лауреаттары атанды.
- 1966 жылы Мен Дон Ук қойған Ш. Хұсайыновтың “Алғашқы ұшқындар” спектаклі театрға Қазақстан Ленин комсомолы сыйлығын әперді.
- 1983 жылы М. Әуезовтің “Алуа” пьесасын сахналаған режиссер Р. Сейтметов пен спектакльде ойнаған артистер – Г. Қазақбаева, М. Құланбаев, М. Бақтыгереев Қазақ ССР-інің Мемлекеттік сыйлығымен марапатталды.
- 1985 жылы Ұлы Жеңістің 40 жылдығына арналған Бүкілодақтық байқауда “Жау тылындағы бала” (авт. Қ. Қайсенов, инсц. О. Бөкей, реж. Н. Жақыпбай ) спектаклі ІІІ дәрежелі дипломға ие болды.
- 1995 жылы Ұлы Абайдың 150 жылдық мерейтойына орай өткізілген Республикалық театр фестиваліне қатысқан “Желсіз түнде жарық ай” (авт. М. Әуезов, инсц. Ш. Айманов ) спектаклі бірінші орынды жеңіп алды және қойылым режиссері Н. Жақыпбай “Ең үздік режиссерлік шешімі үшін” жүлдесімен марапатталды.
- 1994 жылы режиссер Есмұхан Обаев қойған Әкім Таразидың "Індет" трагикомедиясы 1997 жылы өткен республикалық театр фестивалінде бас жүлдені иеленді.
- 1998 жылы Каир қаласында өткен Халықаралық театр фестивалінде “Жан азабы” (авт. Ш. Айтматов, реж. Н. Жақыпбай ) қойылымы ең үздік спектакльдер қатарынан көрінді. Осы жылы өткен түркі халықтарының театр фестивалінде театр ұжымы арнайы дипломмен марапатталды.
- 2002 жылы Иран Ғайыптың "Қорқыттың Көрі" спектаклі Қазан қаласында өткен "Түркі халықтарының театр фестиваліне" қатысып, Қорқыт рөлін сомдаған Балтабай Сейітмамытұлы лауреат атанды.
- 2003 жылы республикалық театрлар фестивалінде Жанат Хаджиев қойған Ілияс Жансүгіровтің "Исатай-Махамбет" тарихи драмасы бас жүлдені қанжығасына байлады.
- 2004 жылы республикалық байқауға қатысқан Сәкен Жүнісовтің "Тұрымтайдай ұл еді…" спектаклі бас жүлдені иеленді.
- 2006 жылы Астана қаласында өткен республикалық фестивальде Талғат Теменовтің "Алма бағы" драмасы "Замандас тақырыбы" номинациясын жеңіп алды. Осы жылы Уфа қаласында өткен ІV түркі тілдес елдер театрларының халықаралық "Туғанлык" фестиваліне қатысқан "Алма бағы" спектаклінде шал бейнесін сомдаған Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген әртісі Тұрсын Құралиев "Аталар дәстүріне құрмет" арнайы сыйлығын иеленді.
- 2007 жылдың 27-30 наурыз аралығында Шымкент қаласында өткен халықаралық театр фестиваліне қатысқан Софы Сматаев, Талғат Теменовтің "Көгілдір такси" мелодрамасында Мариям рөлін сомдаған актриса Күләш Шаяхметова "Ең үздік әйел бейнесі" үшін лауреат атанды.
- 2008 жылдың 2-7 қыркүйек аралығында Алматы қаласындағы ІІ халықаралық Орта Азия мемлекеттерінің театр фестивалінде өнер ордасының "Жұмақтағы жасын" спектаклі "Ең үздік шетел классикасын сахналаған қойылым" жүлдесін жеңіп алды.
- 2009 жылдың 17-27 қараша аралығында Сеул қаласында өткен "Ұлы Жібек жолы" театр фестиваліне "Мулен Ружға шақыру" спектаклімен қатысты.
- 2010 жылдың 22-24 сәуірі аралығында театр Мәскеу қаласына гастрольдік сапармен барып, көрермен қауымды қойылымдарымен қуантты. Осы жылдың 27-30 мамыры аралығында Алматы қаласында өткен ІІІ халықаралық Орта Азия халықтарының театр фестиваліне қатысқан Шыңғыс Айтматовтың "Қызыл орамалды шынарым" лирикалық драмасында Әсел рөлін сомдаған Аида Жантілеуова "Ең үздік әйел бейнесі үшін" лауреат атанды.
- 2011 жылдың 25-30 наурызы аралығында "Қызыл орамалды шынарым" драмасымен Түркияның Адана қаласында өткен "Ұлы Жібек жолы" атты Түркітілдес елдердің халықаралық театрлар фестиваліне қатысып қайтты.
- 2012 жылдың 15-19 сәуірінде Түрікменстанның Ашхабад қаласында өткен халықаралық театр фестиваліне қатысты.
- 2013 жылдың 15-16 қараша күндері Шыңғыс Айтматовтың 85 жылдығына орай Бішкек қаласында өткен "Арт-Ордо" халықаралық театр фестиваліне Мұхтар Әуезовтің "Ай-Қарагөз…" трагедиясымен қатысты.
- 2014 жылдың 10-19 қыркүйегінде Әзірбайжан Республикасының Шеки қаласында өткен халықаралық театр фестиваліне қатысып, "Естайдың Қорланы" туындысын көрсетті.
- 2015 жылы театр әлемнің 83 мемлекеті қатысатын "АССИТЕЖ" дүниежүзілік балалар мен жасөспірімдер театрлары ассоциациясының қатарына қосылды. Аталған ұйымға қабылданған қазақстандық өнер ордаларының ішінде 84-ші болып бекітілді.
- 2016 жылдың 20-30 сәуір аралығында Түркияның Конья қаласында өткен "Мың тыныс — бір дауыс" атты халықаралық театр фестиваліне "Қара шекпен" қойылымымен қатысты. Осы жылдың мамыр айында "Дидар" ІІ халықаралық театр өнерінің эксперименттік фестиваль-лабораториясында Ермек Аманшаевтың "Ол" моноспектаклі "Ең үздік қойылым" номинациясына ие болды.
- 2017 жыл - сәуір айында Ақтөбе қаласында өткен ІІ республикалық "Балауса" экспериментальдық спектакльдер фестиваліне "Ол" атты психологиялық драмамен барды. Аталған туындыдағы актер Данияр Базарқұлов "Ең үздік ер адам бейнесі" номинациясына ие болды; 22-24 мамырында ақын-драматург Иран Ғайыптың 70 жылдығына орай өткізілген "Мәңгілік елдің Алтын адамы" атты республикалық театр фестивалінде "Естайдың Қорланы" спектаклінде Қорлан бейнесін сомдаған актриса Жібек Лебаева "Ең үздік әйел бейнесі" номинациясын иеленді; 9-13 қыркүйегінде танымал театр сыншысы Әшірбек Сығайдың 70 жылдығына орай өткізілген ХХV республикалық драма театрлары фестиваліне қатысқан "Шыңырау" драмасы "Режиссерлік дебют" номинациясын жеңіп алды; 8-12 желтоқсаны аралығында Серке Қожамқұлов атындағы Жезқазған музыкалық-драма театрының 45 жылдығы аясында, белгілі режиссер, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері Жанат Хаджиевтің рухына арнап өткізілген І аймақтық театр фестивалінде "Ант" драмалық дастаны "Қарағанды облысы әкімінің арнайы сыйлығымен" марапатталды.
- 2018 жыл - сәуір айында Ақтөбе қаласында өткен Тахауи Ахтановтың 90 жылдығына арналған ІІІ республикалық "Балауса" экспериментальды спектакльдер фестивалінде "Шыңырау" драмасы "Үздік спектакль" номинациясын жеңіп алды; маусым айында, ІІ дүниежүзілік "Астана" театр фестивалінде "Қара шекпен" әфсанасын қалың көрермен назарына ұсынды; қыркүйек айында Ақтау қаласында өткен Нұрмұхан Жантөриннің 90 жылдығына арналған Каспий жағалауы елдерінің ІI халықаралық театр фестиваліне "Шыңырау" спектаклімен қатысып, сыншылардың жоғары бағасына ие болды.
Театр актерлері мен актрисалары
Роза Әшірбекова, Күләш Қажығалиева, Жақсыбек Құрманбеков, Гүлжамал Қазақбаева, Хазима Нұғманова, Лидия Кәден, Кәдірбек Демесін, Жібек Лебаева, Сағат Жылгелдиев, Сағызбай Қарабалин, Тынышкүл Сұлтанбердиева, Сәкен Рақышев, Сүндет Бектау, Күлжәмилә Белжанова, Қадырғазы Қуандықов, Еркін Әбдірешов, Жібек Бектемірова, Шолпан Сіргебаева, Райхан Қалиолдина, Жомарт Зейнәбіл, Лиза Серікова, Раушан Байзақова, Рахман Омаров, Айгүл Иманбаева, Сафуан Шаймерденов, Сәуле Тұрдахунова, Руслан Ахметов, Еділ Рамазанов, Әсет Иманғалиев, Данияр Базарқұлов, Ақмарал Дайрабаева, Динара Әбікеева, Ерлан Кәрiбаев, Қуаныш Тұрдалин, Сәния Ерзат, Нұргүл Мыңғатова, Бақыт Тушаев, Әсем Қашағанова, Ақбота Қаймақбаева, Жанар Мақашева, Есжан Хмидуллин, Бейбіт Камаранов, Мерей Әжібеков, Гауһар Сағынғалиева, Толқын Нұрбекова, Анар Әділова, Гүлбаһрам Байбосынова, Елдар Отарбаев, Дархан Сүлейменов, Мақсат Сәбитов және т.б..[2]
Театр ұжымында 200-ден астам адам қызмет етеді. Оның 60-тан астамы артистер. Қалғаны әкімдік, шығармашылық құрамның жетекші қызметкерлері мен техникалық құрам жұмыскерлері. Театрда 7 цех және 6 бөлім бар. Спектакльдердің қойылу уақыты: 10.00 және 19.00 Мекен жайы: Абылай хан даңғылы, 38 ғимарат.
Театр директоры болып келген Сәбит Әбдіхалықов Мұхтар Әуезов атындағы мемлекеттік академиялық драма театрына басшылық қызметке ауысып, орнын актер Азамат Сатыбалды алмастырды.
Галерея
Дереккөздер
- ↑ Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8
- ↑ Қазақстанның мәдени ошақтары. Культурные центры Казахстана: Фотоальбом. – Алматы:«АСА» Баспа үйі» ЖШС, 2012. – 288 б. (қазақ, орыс, тілдерінде) ISBN 978-601-80325-0-9