Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері
Қазақстанның Қарулы Күштері — Қазақстан Республикасының әскери құрылымы әскери басқару органдарын, Қарулы Күштердiң түрлерiн, арнайы әскерлердi, тыл, әскери оқу орындары мен ғылыми мекемелердi қамтиды.
| Қазақстан қарулы күштері | |
|---|---|
 Қазақстанның Қарулы күштерінің рәмізі | |
| Құрылғаны | 7 мамыр 1992 |
| Күштер тараулары | Құрлық күштері Әуе қорғанысы күштері Әскери-теңіз күштері Әуеұтқыр әскерлері Ракета әскерлері мен артиллериясы Арнайы әскерлер |
| Басшылық | |
| Жоғарғы Бас Қолбасшысы | Қасым-Жомарт Тоқаев |
| Қорғаныс министрі | Руслан Жақсылықов |
| Штаб бастықтары комитетінің төрағасы | Марат Құсайынов[1] |
| Әскери қызметі | |
| Әскери қызмет жасы | 18 |
| Әскери қызметке шақыруы | 12 ай (ең кемінде) |
| Әскери қызметке қатынаушылар |
3,758,255 ер, жасы 15–49 (2005 сарап.), 3,822,845 әйел, жасы 15–49 (2005 сарап.) |
| Әскери қызметке жарайтындар |
2,473,529 ер, жасы 15–49 (2005 сарап.), 3,168000 әйел, жасы 15–49 (2005 сарап.) |
| Шақыруға жасы жеткендер, жыл сайын |
173,129 ер (2005 сарап.), 250000 әйел (2005 сарап.) |
| Белсенді құрамы | 70500 (ranked 50) |
| Қор құрамы | 36000 |
| Шығындары | |
| Бюджеті | 1.9 млрд$ |
| ЖІӨ пайызы | 1 % (2022 сарап.) |
| Қатысты баптар | |
| Дәрежелер | 1 |
Соғыс уақытында құрамына қорғаныс министрлігіне қарайтын әскер түрлерiнен басқа Ішкi iстер министрлігінiң iшкi әскерлерi, Ұлттық қауiпсiздiк комитетiнiң шекара қызметi және басқа да әскерлерi, республикалық «Ұлан», азаматтық және аумақтық қорғанысты басқару мен құру органдары кiредi.
Міндеттері өңдеу
«Қазақстан Республикасының қорғанысы мен Қарулы Күштері туралы» Қазақстан Республикасының Заңы, 5-тарау, 18-тармағы бойынша: Қарулы Күштер агрессияға тойтарыс беруге, Қазақстан Республикасының аумақтық тұтастығы мен егемендігін қару-жарақпен қорғауға, мемлекеттік және әскери объектілерді күзетуге және қорғауға, әуе кеңістігін күзетуге, сондай-ақ Қазақстан Республикасы бекіткен халықаралық шарттарға сәйкес міндеттерді орындауға арналады. «Қазақстан Республикасының қорғанысы мен Қарулы Күштері туралы» Қазақстан Республикасының Заңы, 4-бабы бойынша: Қарулы Күштер, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар Әскери доктринаға және Қарулы Күштерді қолдану жоспарына сәйкес қорғаныс саласындағы міндеттерді орындайды.
Бейбiт кезеңде өңдеу
Республика Қарулы Күштерiне бейбiт кезеңде мынандай негiзгi мiндеттердi орындау жүктелген:
- әскери күштi, жауынгерлiк даярлықты қамтамасыз етiп, басқару органдары мен әскерлердi ел iшiндегi қақтығыстарды, Қазақстан Республикасының мемлекеттік шекарасында немесе аумағының шегiнде туған кез келген заңсыз қарулы күш көрсетудi тұмшалап, тойтара алатын деңгейде ұстау;
- әуе кеңiстiгiн күзету, сондай-ақ, мемлекеттік шекараның жедел-стратегиялық тұрғыда маңызды өңiрлерiн жабу;
- маңызды әскери нысандарды күзету;
- елдiң кез келген ауданында жағдайды тұрақтандыру жөнiндегi батыл iс-қимылға әзiр болу;
- халықаралық мiндеттемелерге сәйкес бiтiмгершiлiк және өзге де операцияларға қатысу.
Бұл мiндеттердi орындауды Қарулы Күштер ҚР-ның басқа да әскерлерi мен әскери құрылымдарымен өзара тығыз iс-қимылда жүзеге асырады. Бұл ретте ҚР Ұлттық қауiпсiздiк комитетiнiң шекара қызметiне құрлықта, теңiзде, көлдерде және өзге де су айдындарында мемлекет шекараны күзету мен қорғау, сондай-ақ, лаңкестiкке (террорға), қару мен есiрткi саудасына қарсы күреске қатысу жүктеледi.
Әскери доктринасы өңдеу
Қазақстанның геосаяси жағдайы үлкен өзгерiстерге (экстремизм, шекараға таяу жерлерде әскери қақтығыстардың өршуi, жаңадан ядр. мемлекеттер пайда болуы, т.б.) ұшырауда.
- 2007 жылғы 21 наурызда Қазақстан Республикасы Президентінің № 299 Жарлығымен мемлекеттің әскери қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, соғыстар мен қарулы жанжалдарды болдырмауға, Қарулы Күштерді, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды дамыту мен қолдануға негіз қалаушы көзқарастар жүйесін білдіретін Қазақстан Республикасының жаңа Әскери доктринасы бекітілген болатын.
Әскери доктрина Қазақстан Республикасы Конституциясының негізгі ережелерін, Мемлекет басшысы жарлықтарының талаптарын, Қазақстанның 2030 жылға дейінгі даму стратегиясын, Ұлттық қауіпсіздік стратегиясын, Қазақстан Республикасының заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілерін, сондай-ақ Қазақстан қатысушысы болып табылатын халықаралық шарттарды нақтылайды.
Әскери доктрина қорғаныстық сипатта, ол ұлттық мүдделерді қорғауды, елдің әскери қауіпсіздігіне кепілдік беруді батыл шеше отырып, Қазақстан Республикасының бейбітшілікке бейілділігін айқындайды, асимметриялық қатерлерге: терроризмге, экстремизмге, есірткі тасымалына, қаруды заңсыз таратуға, заңсыз көші-қонға қарсы күресті ескере отырып, Қарулы Күштерді, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды дамыту шарттары мен жаңа бағыттарын нақтылайды.
- Әскери доктрина ережелерін іске асыру әскери басқару жүйесін одан әрі жетілдіру, өзара байланысты саяси, дипломатиялық, экономикалық, әлеуметтік, ақпараттық, құқықтық, әскери және Қазақстанның әскери қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған басқа да шаралар кешенін жүргізу есебінен қамтамасыз етілетін болады.
Өңірлік қолбасшылықтар өңдеу
Құрлық күштерінің өңірлік қолбасшылықтары 2003 жылы құрылған.
«Астана» өңірлік қолбасшылығы өңдеу
«Астана» өңірлік қолбасшылығы Ақмола, Қарағанды, Қостанай және Солтүстік Қазақстан облыстарының әкімшілік шекарасында орналасады. Қолбасшылық штабы Қарағанды қаласында орналасқан.
Өңірлік қолбасшылық құрамына орталық бағынысты бөлімдер мен Әуе қорғанысы күштері әскерлерінен басқа аумақтық бөлініс шегінде орналасқан әскери бөлімдер кіреді.
«Астана» өңірлік қолбасшылығы — Қарулы Күштер Жоғарғы Бас қолбасшысы Ставкасының резерві.
«Астана» ӨҚ кіреді:
- 7-ші жеке механикаландырылған бригада (7-ші жмехбр немесе 31775 ә/б) — Қарағанды
- арнайы мақсаты бар барлау полкі (22750 ә/б) — Ақтас е.м.
- 401-ші зеңбіректі артиллериялық бригада (401-ші забр немесе 06708 ә/б) — Приозёрск (Алматы облысы, Үңгіртас е.м. жаңа орынға орналастырылды)
- 402-ші ракетивті артиллериялық бригада (402-ші реабр) — Приозёрск
- 403-ші танк бұзар артиллериялық бригада (403-ші тбабр немесе 70417 ә/б) — Приозёрск
- Резервтегі кіші мамандардың әскери даярлығы мен әскери қолдану бойынша оқу орталығы (36352 ә/б) — Спасск
- Зымыран әскерлері мен артиллерияға дайындық орталығы (14805 ә/б) — Приозёрск
«Шығыс» өңірлік қолбасшылығы өңдеу
«Шығыс» өңірлік қолбасшылығы Шығыс Қазақстан және Павлодар облыстарының әкімшілік шекараларында орналасқан. Қолбасшылық штабы Семей қаласында орналасқан.
Өңірлік қолбасшылықтың құрамына Әуе қорғанысы күштерінің орталық бағыныстағы бөлімдері мен әскерлерін қоспағанда, аумақтық бөлініс шегінде орналасқан әскери бөлімдер кіреді.
«Шығыс» ӨҚ кіреді:
- 3-ші жеке гвардия механикаландырылған бригадасы (3-ші жгмехбр немесе 40398 ә/б) — Үшарал;
- 4-ші механикаландырылған бригадасы (4-ші жмехбр немесе 27943 ә/б) — Өскемен;
- 8-ші жеке механикаландырылған бригадасы (30217 ә/б) — Семей;
- 11-ші танк бригадасы (11-ші тбр немесе 10810 ә/б) — Аягөз;
- 34-ші артиллерия бригадасы (34-ші абр немесе 10181 ә/б) — Үшарал;
- 101-ші ракеталық бригада (101-ші рбр немесе 36803 ә/б) — Семей;
- 102-ші ракетивті артиллериялық бригада (402-ші реабр немесе 16752 ә/б) — Семей;
- 103-ші зеңбіректі артиллериялық бригада (103-ші забр немесе 28738 ә/б) — Семей;
- жеке барлау полкі (44736 ә/б) — Семей;
- жеке байланыс бригадасы (44793 ә/б) — Семей.
«Батыс» өңірлік қолбасшылығы өңдеу
«Батыс» өңірлік қолбасшылығы Батыс Қазақстан, Ақтөбе, Атырау және Маңғыстау облыстарының әкімшілік шекараларында орналасқан. Қолбасшылық штабы Атырау қаласында орналасқан.
Өңірлік қолбасшылықтың құрамына Әуе қорғанысы күштерінің орталық бағыныстағы бөлімдері мен әскерлерін қоспағанда, аумақтық бөлініс шегінде орналасқан әскери бөлімдер кіреді.
Өңірлік қолбасшылықтың негізгі міндеті — Каспий теңізінің қазақстандық секторында Қазақстан Республикасының мемлекеттік шекарасына, аумақтық тұтастығына, егемендігі мен экономикалық мүдделеріне қол сұғылмауын қамтамасыз ету.
«Батыс» ӨҚ кіреді:
- 100-ші артиллериялық бригада (100-ші абр немесе 30238 ә/б) — Ақтөбе;
- жеке мотоатқыш батальоны (66597 ә/б) — Ақтөбе;
- 390-шы жеке гвардиялық теңіз жаяу әскерлері бригадасы (390-шы жтжәбр немесе 25744 ә/б) — Ақтау (2009 ж. Атыраудан жаңа орынға орналастырылды);
- жеке барлау полкі (41433 ә/б) — Атырау;
- жеке мотоатқыш батальоны (99116 ә/б) — Маңғыстау облысы Бейнеу е.м.[2]
«Оңтүстік» өңірлік қолбасшылығы өңдеу
«Оңтүстік» өңірлік қолбасшылығы Алматы, Жамбыл, Түркістан және Қызылорда облыстарының әкімшілік шекараларында орналасқан. Қолбасшылық штабы Тараз қаласында орналасқан.
Өңірлік қолбасшылықтың құрамына Әуе қорғанысы күштерінің орталық бағыныстағы бөлімдері мен әскерлерін қоспағанда, аумақтық бөлініс шегінде орналасқан әскери бөлімдер кіреді.
«Оңтүстік» өңірлік қолбасшылығының негізгі міндеті — елдің оңтүстік-шығыс шептерінде қауіпсіздікті қамтамасыз ету.
«Оңтүстік» ӨҚ кіреді:
- 5-ші тау атқыштар бригадасы (5-ші табр немесе 85395 ә/б) — Тараз;
- 6-ші жеке механикаландырылған бригада (7-ші жмехбр немесе 35748 ә/б) — Шымкент;
- жеке атты тау-егерь полкі (91678 ә/б) — Бауыржан Момышұлы а.
- 40-шы әскери базасы Гвардейский кенті;
- 12-ші механикаландырылған бригада (12-ші мехбр немесе 21450 ә/б)
- 54-ші гвардиялық артиллериялық бригада (54-ші гв.абр немесе 82796 ә/б)
- 23-ші инженерлік-саперлік бригада (23-ші исбр немесе 75263 ә/б)
- Қарасай батыр атындағы Құрлық әскерлерінің оқу орталығы (ҚӘ ОО немесе 30212 ә/б)
- 221-ші жеке байланыс бригадасы (221-ші жббр немесе 28903 ә/б) — Тараз;
- 232-ші инженерлік-саперлік бригада (232-ші исбр немесе 58012 ә/б) — Қапшағай.
Ағымдық қару-жарағы өңдеу
Құрлық күштері өңдеу
Жауынгерлік қолдау бөлімдерінің санын көбейту және заманауи қару мен әскери техниканы сатып алу. 99 арнайы мамандандырылған компанияларды қамтитын 10 логистикалық база мен 9 барлау полисі құрылды.
3 млрд тенгеге келесі заманауи қарулар сатып алынды:
- Биологиялық заттарды таба алатын жаңа құралдар
- КПО-1М үлгілеу жинақтағыштары
- Портативті спетрометлердің жиынтығы және т.б
| Типі | Бейнесі | Техника түрі | Саны |
|---|---|---|---|
| Т-72Б (1991 жылғы нұсқасы) |  |
Танк | 300 |
| БМП-2 |  |
Жаяу әскерге арналған ұрыс көлігі | 500[3] |
| БТР-80А |  |
Бронды-тасымалдаушы | 90 |
| БТР-82А |  |
Бронды-тасымалдаушы | 62 |
| БМПТ Терминатор | .JPG) |
Танктерді сүйемелдейтін Бронды-көлік | 3 |
| БРДМ-2 |  |
Барлау-көлігі | 30 |
| HMMWV |  |
Барлау-көлігі | 50 |
| МТ-ЛБ |  |
Бронды-тасымалдаушы | 180 |
| Газ-2330Тигр |  |
Барлау-көлігі | 26 |
| БПМ-97 | _REA-2009.jpg) |
Бронокөлік | 20 |
| БРМ-1К | .jpg) |
Барлау-көлігі | 40 |
| OTOKAR COBRA |  |
Барлау-көлігі | 17 |
| Арлан | .jpg) |
Бронды-көлік | 150[4] |
| Plasan Sandcat//Алан |  |
20 |
Артиллерия өңдеу
Сүйретілетін артилерия
| Типі | Бейнесі | Техника түрі | Саны |
|---|---|---|---|
| Д-30 |  |
Сүйретілетін артилерия | 100 |
| Мста-Б |  |
Сүйретілетін артилерия | 70 |
| Гиацинт-Б |  |
Сүйретілетін артилерия | 180[5] |
Жылжымалы зеңбіректер
| Типі | Бейнесі | Техника түрі | Саны |
|---|---|---|---|
| Гвоздика |  |
Моторлы зеңбіректер | 60 |
| Акация |  |
Моторлы зеңбіректер | 60 |
| Тюльпан | .jpg) |
Моторлы зеңбіректер | белгісіз |
Дүркін артиллерия
| Типі | Бейнесі | Техника түрі | Саны |
|---|---|---|---|
| БМ-27 Ураган |  |
Дүркін артиллерия | 180 |
| БМ-21 Град |   |
Дүркін артиллерия | 200 |
| БМ-30 Смерч |  |
Дүркін артиллерия | 6 |
| ТОС-1 | .JPG) |
Дүркін артиллерия | 3 |
| Найза | Дүркін артиллерия | 18 | |
| Lynx | Дүркін артиллерия | 18 |
Тактикалық зымыран кешендері
| Типі | Бейнесі | Техника түрі | Саны |
|---|---|---|---|
| Точка-У |  |
оперативті-тактикалық-зымырандық-кешен | 12[6] |
Әуе қорғанысы күштері өңдеу
Қазақстан Республикасының әуе қорғаныс күштері 1998 жылы 1 маусымда құрылды.
Мақсаттары:
- Қазақстан Республикасының әуе шебі қорғанысын қамтамасыз ету
- Мемлекеттік, әскери және әкімшілік нысандарды әуе шабуылынан қорғау
- Қазақстан Республикасы Қарулы күштерінің басқа құрылымдарына авиациялық көмек көрсету
Тағы қараңыз өңдеу
Дереккөздер өңдеу
- ↑ https://www.gov.kz/memleket/entities/mod/about/structure?lang=kk Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің құрылымы
- ↑ Маңғыстау облысының Бейнеу ауылында жаңа әскери бөлім құрылды Мұрағатталған 2 ақпанның 2017 жылы.
- ↑ https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%B2%D0%BE%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D0%B8_%D0%B2%D0%BE%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B9_%D1%82%D0%B5%D1%85%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%A1%D1%83%D1%85%D0%BE%D0%BF%D1%83%D1%82%D0%BD%D1%8B%D1%85_%D0%B2%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA_%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B0#cite_note-:0-1
- ↑ https://informburo.kz/novosti/60-bronevikov-arlan-prinyali-na-vooruzhenie-v-kazahstanskoy-armii.html
- ↑ https://ru.wikipedia.org/wiki/152-%D0%BC%D0%BC_%D0%BF%D1%83%D1%88%D0%BA%D0%B0_2%D0%9036#cite_note-Military-Balance-2012--255-21
- ↑ https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%BE%D1%87%D0%BA%D0%B0_(%D1%82%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D1%82%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81)#cite_note-20
Сыртқы сілтемелер өңдеу
- Қарулы Күштер Мұрағатталған 27 мамырдың 2008 жылы.
- Photogallery of kazakhi army
- Kazakh armored forces parade (video)
- Military drill in Kazakhstan (video)
- Biz Türküz (Turkish union)
- Kazakhstan army (video)
- Kazakh - Turkish Brothers Storm
- Kazakh army (!NO PASARAN!)
- Kazakhstan Special Forces & Republic Guard (video)
- Kazakhstan Special Forces (video) Мұрағатталған 3 маусымның 2010 жылы.
- Kazakh army, navy & air forces (video) Мұрағатталған 1 маусымның 2010 жылы.
- Kazakh Airborne (video)